کیوسک مطبوعاتی با تیراژ تنقلات بالا

به گزارش مجله خبری نگار، سراغ کیوسک مطبوعاتی را از مغازه‌دار می‌گیرد. فروشنده مشغول جابه‌جایی اجناس مغازه‌اش می‌شود و شانه‌هایش را بالا می‌اندازد. مرد سؤال را تکرار می‌کند و فروشنده با بی‌حوصلگی جواب می‌دهد. «توی این شهر به این بزرگی دنبال کیوسک مطبوعاتی می‌گردی. اگه پیدا کردی، سلام من را هم برسان. اینجا کیوسک مطبوعاتی نداریم، ولی تا دلت بخواد کیوسک داریم. اگه دنبال خرید روزنامه یا مجله هستی باید تا رباط کریم بروی.»

چند روزی می‌شود حمید به شهر پرند اسباب‌کشی کرده است. می‌گوید به دلیل بالا رفتن اجاره در تهران دیگر توان پرداخت اجاره را نداشته و به ناچار با زن و بچه‌اش به فاز ۵ پرند نقل مکان کرده است.

«از نوجوانی علاقه زیادی به مطالعه روزنامه دارم. با وجود اینکه فضای مجازی باعث شد خیلی از مردم مطالعه روزنامه و مجله را کنار بگذارند، اما من هنوز هم با علاقه زیاد هر روز یک روزنامه سیاسی و یک روزنامه ورزشی برای خودم و یک مجله سرگرمی و خانواده برای همسرم می‌خرم. به نظر من مطالب و گزارش‌ها و تحلیل‌هایی که در جراید منتشر می‌شوند در فضای مجازی وجود ندارند. اما در این چند روز هر چه دنبال کیوسک مطبوعاتی در پرند می‌گردم، پیدا نمی‌کنم. اینجا ۳۰۰ هزار نفر جمعیت دارد، ولی هیچ خبری از کیوسک مطبوعاتی نیست. خیلی از دکه‌داران در پرند هر چیزی می‌فروشند بجز روزنامه و مجله. البته به نظر من تقصیری هم ندارند، چون کمتر کسی روزنامه و مجله می‌خرد. نزدیک به ۵۰ کیوسک در فاز‌های مختلف پرند وجود دارد، ولی روزنامه نمی‌فروشند. وقتی هم با کیوسک‌دار‌ها صحبت می‌کنی، می‌گویند مجوز ما مطبوعاتی نیست و خیلی از کیوسک‌ها هم مجوز فروش تنقلات یا گل و گیاه و چیز‌های دیگر دارند. به همین دلیل اینجا کسی کیوسک مطبوعاتی اجاره نمی‌کند.»

بر اساس آمار منتشر شده نزدیک به ۵۰ شهر کیوسک روزنامه‌فروشی ندارند. خیلی از کیوسک‌های مطبوعاتی هم تغییر کاربری داده و سراغ فروش تنقلات و سیگار و چیز‌های دیگر می‌روند. در استان البرز و در شهر ماهدشت تنها یک کیوسک مطبوعاتی وجود دارد. در شهر جدید هشتگرد خبری از کیوسک مطبوعاتی نیست.

در نظرآباد با جمعیتی بیش از ۱۴۰ هزار نفر کیوسک مطبوعاتی وجود ندارد و در شهر کرج با وجود اینکه ۲۷۰ دکه مطبوعاتی مجوز فعالیت دارند، اما در خیلی از این کیوسک‌ها خبری از فروش روزنامه و جراید نیست. در حالی که خیلی‌ها از پایین بودن سرانه مطالعه در کشور انتقاد می‌کنند حذف جراید از دکه‌های مطبوعاتی نیز از جهاتی تأثیر زیادی در کاهش سرانه مطالعه دارد.

در شهر جدید هشتگرد دکه‌های مختلفی وجود دارند، ولی هیچ کدام روزنامه نمی‌فروشند. از فروش میوه بگیر تا تخم مرغ و چیز‌های دیگر؛ با‌وجود اینکه جمعیت زیادی اینجا زندگی می‌کنند، اما خبری از کیوسک روزنامه فروشی نیست. در بعضی از فاز‌های شهر جدید که هنوز مغازه وجود ندارد. آن‌هایی هم که به جاده‌های مواصلاتی نزدیک هستند مواد غذایی و آب جوش و چای می‌فروشند. این را محمد یکی از ساکنان هشتگرد می‌گوید و تأکید می‌کند برای خرید روزنامه باید تا کرج بیاید. «با وجود اینکه هر سال تعداد زیادی از ساکنان تهران به هشتگرد می‌آیند و روز به روز وسعت این شهر بزرگ‌تر می‌شود، اما خبری از کیوسک مطبوعاتی نیست. دکه‌هایی هم که اینجا می‌بینید صاحبان آن ترجیح می‌دهند برای تأمین هزینه‌های زندگی و اجاره کیوسک خوراکی و تنقلات و سیگار بفروشند.»

۳۵ سال است تنها دکه مطبوعاتی ماهدشت را اداره می‌کند. می‌گوید در این سال‌ها حمایتی از او نشده و تنها برای دل خودش و کسانی که هنوز هم عاشق روزنامه و مجله هستند کار می‌کند.

«جمعیت شهر ماهدشت ۱۲ هزار نفر است و با وجود اینکه ۲۰ دکه مطبوعاتی از اتحادیه مجوز فعالیت دارند فقط دکه ما روزنامه و مجله می‌فروشد. شهرک مهر که بالای ماهدشت قرار دارد کیوسک مطبوعاتی ندارد. سال‌هاست ۴ صبح برای گرفتن روزنامه از نمایندگی جراید فاصله ۲۵ کیلومتری تا کرج را می‌آیم و برمی‌گردم.

در این مدت شهرداری چند بار جای کیوسک ما را تغییر داده و الان هم جایی هستیم که مردم کمتر دسترسی دارند. دکه مطبوعاتی باید در نقطه‌ای از شهر باشد که همه به آن دسترسی داشته باشند. خیلی از دکه‌داران حاضر نیستند صبح زود مسیر طولانی تا کرج را برای چند روزنامه بیایند و ترجیح می‌دهند به جای آن تنقلات و سیگار بفروشند و چند برابر سود کنند. با وجود این شهرداری ماهانه یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان از من اجاره می‌گیرد. هر بار هم اعتراض می‌کنم که من فقط نشریه می‌فروشم و چرا باید اجاره دکه من با بقیه دکه‌ها یکی باشد قبول نمی‌کنند. واقعاً اگر عشق به روزنامه و مجله نبود من هم تنقلات و سیگار می‌فروختم. تا ۵ سال قبل هر روز ۱۰۰۰ نسخه روزنامه می‌فروختم، اما امروز به ۱۵۰ نسخه رسیده است. مگر فروش روزنامه چقدر سود دارد؟

دکه‌های مطبوعاتی کرج، فردیس و ملارد هم حال و روز خوبی ندارند. دیگر خبری از نشریات رنگارنگی که روی پیشخوان دکه‌ها ردیف می‌شدند، نیست. ولی ابراهیمی یکی از توزیع کننده‌های قدیمی نشریات در استان البرز گسترش فضای مجازی و کم شدن تیراژ روزنامه‌ها را عامل اصلی کاهش کیوسک‌های مطبوعاتی می‌داند.»

«۴۲۰ کیوسک در استان البرز فعالیت می‌کنند که ۲۷۰ کیوسک آن مطبوعاتی است، ولی خیلی از آن‌ها به دلیل سود پایین فروش روزنامه اشتیاقی برای این کار ندارند. مردم هم کمتر سراغ روزنامه می‌روند و تعداد روزنامه‌هایی که به دکه‌های کرج می‌آید محدود است.

به نظر من اگر برای کسانی که دکه‌های مطبوعاتی دارند حقوق ثابت در نظر گرفته می‌شد آن‌ها بیشتر به فروش روزنامه و مجله رغبت نشان می‌دادند. شاید ۱۰ سال قبل اگر کیوسک‌های مطبوعاتی روزنامه نمی‌فروختند، می‌توانستیم از آن‌ها انتقاد کنیم، اما امروز شرایط اقتصادی و میزان اجاره و هزینه‌های کیوسک باعث شده تا خیلی از کیوسک‌های مطبوعاتی در کنار روزنامه و مجله، تنقلات و سیگار و شارژ تلفن بفروشند. از طرف دیگر کرج از نظر تعداد کیوسک اشباع شده و اتحادیه مجوز کیوسک جدید مطبوعاتی نمی‌دهد.»

اوضاع کیوسک‌های مطبوعاتی پایتخت هم تعریف چندانی ندارد. از دکه‌های مطبوعاتی فقط نام آن باقی مانده و خیلی از دکه‌داران با وجود اینکه روزنامه و مجله روی پیشخوان یا جلوی دکه می‌چینند، اما درآمد اصلی‌شان از فروش تنقلات و چیز‌های دیگر است. این را اکرم فرجی، عضو هیأت مدیره اتحادیه جراید می‌گوید. او با تأکید بر اینکه دکه‌های مطبوعاتی تهران هنوز هم چینش جراید را رعایت می‌کنند، می‌گوید: «تا چند سال قبل که خبری از فضای مجازی نبود هر روزنامه بیش از ۱۰۰ نسخه در اختیار دکه‌ها قرار می‌داد، ولی امروز این تعداد به ۱۰ نسخه کاهش پیدا کرده است. در تهران بیش از ۹۰۰ کیوسک مطبوعاتی فعالیت می‌کنند و همه از اتحادیه مجوز دارند. البته تعدادی از مردم بعد از گرفتن مجوز دکه را اجاره می‌دهند.

متأسفانه به دلیل پایین بودن فروش روزنامه خیلی از دکه‌دار‌ها مجبورند که تنقلات و چیز‌های دیگر بفروشند. به دنبال سازکار‌هایی هستیم که فروش دخانیات در دکه‌ها را هم قانونمند کنیم. البته هنوز هم مردم به مطالعه علاقه‌مند هستند و روزنامه و مجله می‌خرند. هرچقدر تعداد مشتری‌های روزنامه و مجله زیادتر شود کیوسک‌های مطبوعاتی هم جراید بیشتری را برای فروش عرضه می‌کنند.»