پشت‌پرده ریزش‌های بورسی؛ احتمال واریز ۱۱ هزار میلیارد تومان به صندوق تثبیت بازار سرمایه

به گزارش مجله خبری نگار/اسکناس: شاخص کل روز گذشته نیز وضعیت نزولی داشت، بازار هر روز با کاهش شاخص کل کار خود را آغاز کرده و در انتهای معاملات نیز ریزش خود را ادامه می‌دهد و حال شاخص کل حمایت یک میلیون و ۳۰۰ هزار واحد را نیز از دست داده است. همه‌گیری بورس تهران در اردیبهشت ماه ۹۹، افراد بسیاری را به سمت بازار سرمایه سوق داد، در حالی که این افراد برخلاف اشتیاق وصف‌نشدنی به هنگام ورود، فاقد ابتدایی‌ترین اطلاعات مورد نیاز بازار سرمایه بودند.

با بررسی سوابق گذشته بورس و رشد شارپی شاخص کل در اوایل سال ۹۹، تشخیص حباب بورس چندان مشکل نیست. حباب بورس در نتیجه تفاوت چشمگیر ارزش ذاتی و قیمت معامله سهام شرکت‌ها شکل می‌گیرد. هرچه حباب بزرگتر باشد، عواقب ترکیدن آن وخیم‌تر است. حباب بورس هم در مرداد ماه به یکباره ترکید و ریزش تاریخی بورس رقم خورد.

عوامل مؤثر در افت شاخص بورس

شاخص کل نشان‌دهنده عملکرد کل بازار در طی هر جلسه معاملاتی است. در هر جلسه معاملاتی این میزان می‌تواند مثبت و یا منفی باشد. مثبت بودن این میزان، نشان‌دهنده رشد میانگین ارزش سهام شرکت‌ها و در نهایت رشد شاخص بورس بوده و منفی بودن آن، نشان دهنده کاهش میانگین ارزش سهام شرکت‌ها و در نهایت افت شاخص بورس است. عوامل بسیاری در ریزش شاخص تاثیرگذارند. در واقع ریزش‌های ناگهانی شاخص نتیجه ترکیدن حباب قیمت سهام است.

حباب بورس در صورت عدم وجود اطلاعات کامل، سفته‌بازی و ناکارآمدی بازار شکل می‌گیرد. ترس و طمع دو عامل هدایت‌کننده حباب قیمت در بورس هستند که طمع صعود ارزش را شدت می‌بخشد و ترس ریزش بازار را تشدید می‌کند. به هنگام شکل‌گیری این معضل اقتصادی، قیمت مورد معامله سهام شرکت‌ها به طور غیرمنطقی شروع به رشد می‌کند. با مطالعه صورت‌های مالی شرکت‌ها افراد می‌توانند متوجه تفاوت قیمت ذاتی و قیمت مورد معامله شوند. از آنجایی‌که در نهایت قیمت‌ها به قیمت ذاتی خود برمی‌گردند لذا حباب قیمت در نهایت می‌ترکد و همانطور که رشد کرده شاهد ریزش آن خواهیم بود. همچنین می‌توان اظهار نظر‌های متفاوت مسئولین دولتی در خصوص بازار سرمایه، افزایش نرخ سود بانکی را از عوامل تاثیرگذار در افت شاخص بورس دانست.

تضمین سودآوری بورس از سوی مسئولان، اشتباه بود

بازار سرمایه بستری برای جذب منابع مالی مورد نیاز جهت پرورش ایده‌ها و احیای فرصت‌های کسب سود است. رشد بورس و جذب نقدینگی مورد نیاز شرکت‌ها از طریق سرمایه‌گذاری افراد، منجر به رشد اقتصاد کشور و مانع از ورود افراد سودجو و دلال به عرصه می‌شود. از آنجایی‌که این بازار پر ریسک است و نیاز به کسب دانش و آموزش دارد تبلیغ آن در رسانه جمعی و تضمین سودآوری آن اشتباه بود. اما این بدان معنا نیست که مسئول ریزش شاخص کل بورس، دولت و یا سهامداران خرد هستند، زیرا دولت‌ها کوچیک‎تر از بورس‌ها هستند و نمی‌توان به طور قطع گفت که افت شاخص بعلت دستکاری دولت بوده است، اما تشویق به حضور افراد بدون آگاه ساختن آنان از شرایط بازار و ریسک‌های آن امری اشتباه تلقی می‌شود.

معامله‌گران حقوقی به علت در دست داشتن مبالغ هنگفت، با معاملات خود تاثیرات به مراتب بیشتری بر روند ارزش سهام می‌گذارند. حال ممکن است برخی از آنان، معاملات و سرمایه خود را در جهتی خاص بکار گیرند و موجب برهم زدن روند کلی بازار شوند. در عین حال بازار سرمایه در چند ماه اخیر تبدیل به یک بازار با مؤلفه‌های غیر نقد شونده با میانگین معاملات روزانه ۲۰۰۰ میلیارد تومان تبدیل شده است، یکی از مولفه‌هایی که می‌تواند به بازار سرمایه جانی تازه بدهد، ایجاد بازار دو طرفه و چرخش آزاد پول در این بازار است، در دوره قبلی ریاست سازمان بورس بحث بازار فروش تعهدی مطرح شده بود که در این دوره به کلی مسکوت مانده و سازمان بورس تنها به اقدامات آسان‌تر مانند افزایش دامنه نوسان بسنده کرده است.

همچنین یکی از نقاط ضعف سازمان بورس در دوره اخیر عدم تعامل با شبکه بانکداری به ویژه بانک مرکزی برای ارائه تسهیلات ویژه به سهامداران خرد و عمده است که این وضعیت باید در آینده اصلاح شده تا بازار سرمایه بتواند از چرخش پول منسجم از شبکه بانکداری در تمام شرایط بهره‌مند شود نه اینکه پمپاژ پول در بازار سرمایه تنها برای روز‌هایی باشد که دولت سیاست انبساطی پولی دارد و در زمان سیاست انقباضی دولت مانند یک سال اخیر، بورس در وضعیت اغما به سر ببرد.

بی‌تفاوتی سازمان بورس و شایعه استعفای عشقی

یکی از مواردی که سهامداران را ناراحت کرده بی‌تفاوتی این روز‌های رئیس سازمان بورس بوده و این سازمان تنها به کار‌های رسانه‌ای آن هم در رسانه‌های خود بسنده کرده و تنها اقدام مثبت را تبلیغ برای ارزندگی صنایع و نماد‌ها تعریف کرده است که این استراتژی به هیچ وجه صحیح نیست، اگرچه رئیس سازمان بورس در یک سال اخیر اقدامات مثبتی مانند افزایش دامنه نوسان انجام داده، اما فکری اساسی برای ورود پول هوشمند به بازار سرمایه انجام نداده است، بازار سرمایه امروز از مؤلفه‌های کلان اقتصاد و نیامدن پول به سمت این بازار رنج برده و این مهم تنها با رایزنی رئیس سازمان بورس با وزیر اقتصاد و بیان مکرر دغدغه‌ها تا رفع آن اجرایی خواهد شد، متأسفانه کنش‌های مناسبی را از مجید عشقی رئیس سازمان بورس شاهد نبوده و او هم مانند سهامداران خرد تنها نظاره‌گر ریزش بورس و رسیدن به حمایت‌هایی است که روز به روز از دست می‌رود.

این بی‌تفاوتی تا جایی ادامه داشت که در روز‌های گذشته حتی شنیده‌های مبنی‌بر استعفای عشقی از ریاست سازمان بورس شنیده شد، اما رییس سازمان بورس و اوراق بهادار تکذیب خبر استعفایش، گفت: تا لحظه آخر پای مسوولیت خود ایستاده‌ام. مجید عشقی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی ایرنا در واکنش به شایعات مطرح‌شده در خصوص استعفای خود اعلام کرد: با توجه به شرایط حاکم در بازار سرمایه، داشتن مسوولیت در سازمان بورس امری دشوار است. وی ادامه داد: برداشته شدن مسوولیت از دوش افراد سخت نیست، اما خبر استعفایم واقعیت ندارد و قطعاً تا آخرین لحظه پای مسوولیت خود ایستاده‌ام.

ریزش شاخص بورس تا کی ادامه دارد؟

این سوالی است که ذهن تمامی فعالین بازار را به خود مشغول کرده و عده‌ای در انتظار آن هستند. با وجود انتشار خبر‌های مثبت، بورس کماکان روند نزولی دارد و نتوانسته بر جو منفی بازار غلبه کرده و مجددا اعتماد سهامداران را جلب کند. توقف روند نزولی نیازمند حمایت دولت است. دولت با تلاش در راستای سرمایه‌محور کرده اقتصاد از طریق کاهش بهره سپرده‌های بانکی، واگذاری شرکت‌های دولتی به مردم از طریق بورس و همچنین وضع قوانین مناسب در جهت انگیزه دادن به سهامداران برای شرکت در بازار سرمایه می‌تواند مداخله‌ای موثر و مفید در اقتصاد داشته باشد.

در عین حال روز دوشنبه دو خبر منتشر شد که می‌تواند بازار سرمایه را سبز پوش کند. اولین و مهترین خبر این است که رئیس جمهوری با کاهش ۸۰ درصدی مالیات بر فروش سهام موافقت کرده است. درواقع در جلسه ستاد اقتصای دولت، پیشنهاد کاهش ۸۰ درصدی مالیات فروش سهام از سوی رئیس جمهور مورد موافقت قرار گرفت و مقرر شد این مورد در دستور کار شورای سران سه قوه قرار گیرد.

خبر دوم این است که ۱۱ هزار میلیارد تومان در آستانه واریز به صندوق تثبیت بازار سرمایه است. در صورت واریز منابع حاصل از مالیات معاملات اوراق بهادار و باقیمانده تعهدات صندوق توسعه ملی، حداقل ۱۱ هزار میلیارد تومان به صندوق تثبیت بازار (بیش از دو برابر خروج پول از بازار سرمایه در مهر ماه) به این صندوق واریز خواهد شد.

البته در هفته جاری شاخص کل بورس دو منطقه حمایت یک میلیون و ۳۰۰ هزار واحدی و همچنین منطقه حمایت یک میلیون ۲۹۰ هزار واحدی را از دست داده است و هم اکنون شاخص کل بورس در کانال یک میلیون ۲۷۷ هزار واحدی در حال استراحت است. حال باید این آیا این اخبار می‌تواند جانی تازه به پیکر کم‌رمق بورس ببخشد یا روند نزولی همچنان ادامه دارد.