به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: اینکه با وجود نسبت یک درصدی جمعیتمان در جهان، ۳ درصد دانشگاههای برتر کشورهای مختلف، نام و نشان ایرانی دارند، افتخاری است که نباید آن را کوچک دانست؛ به ویژه اینکه مسیرمان طی سالهای گذشته همواره رو به رشد و صعودی بوده است.
نتایج رتبهبندی ۲۰۲۳ دانشگاهها و موسسات آموزش عالی «تایمز» که به تازگی منتشر شده است، جایگاه علمی و استنادی ۱۷۹۹ دانشگاه در ۱۰۴ کشور جهان را ارزیابی کرده است. طبق این نتایج، تعداد دانشگاههای ایرانی حاضر در این رتبهبندی از ۵۸ (طبق ارزیابی ۲۰۲۲) به ۶۵ رسیده است و روند صعودی سهم ما از این رتبهبندی، امسال نیز تداوم داشته است.
آنطور که در پایگاه اطلاعرسانی تایمز آمده است، این موسسه دانشگاههای جهان را در سه حوزه اصلی فعالیت یعنی «تحقیق»، «تاثیر» و «تدریس» ارزیابی میکند. در همین زمینه این ارزیابی به شاخصها و معیارهای مهمی توجه دارد، از جمله: آموزش (محیط یادگیری)، تحقیق (حجم، درآمد و شهرت)، استنادات (تأثیر تحقیق)، درآمد صنعت (انتقال دانش) و چشم انداز بین المللی (کارکنان، دانشجویان و تحقیقات).
نگاهی به فهرست ۶۵ دانشگاه ایرانی حاضر در این رتبه بندی نشان میدهد که دانشگاههای علوم پزشکی، بیشترین امتیاز را بین سایر دانشگاههای کشور کسب کرده اند و دانشگاههای علوم پزشکی گلستان، کردستان و مازندران، هر سه به طور مشترک رتبه یک دانشگاههای ایرانی را دارند. اما لذتبخشتر این که، بسیاری از دانشگاهها در نقاط مختلف کشور، امتیاز مناسب برای حضور در رده بندی جهانی تایمز را کسب کردهاند. این هم نام و رتبه برخی دیگر از دانشگاههای ما در رده بندی تایمز: صنعتی شریف (۴)، علم و صنعت (۱۱)، علوم پزشکی جندی شاپور اهواز (۱۶)، صنعتی امیرکبیر (۱۶)، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان (۱۶)، دانشگاه علوم پزشکی مشهد (۱۶)، دانشگاه تهران (۱۶)، دانشگاه شهید بهشتی (۲۹)، دانشگاه فردوسی مشهد (۳۳)، دانشگاه حکیم سبزواری (۳۳)، دانشگاه اصفهان (۴۹)، دانشگاه سیستان و بلوچستان (۶۳).
بررسی این رده بندی با نگاه منطقهای هم جالب توجه است و نشان میدهد که ما بعد از ژاپن، چین و هند، بیشترین دانشگاههای برتر منطقه از نگاه تایمز را داریم. همانطور که در جدول این گزارش مشخص است، سایر کشورهای منطقه هم فاصله زیادی با ما دارند و برتری علمی ما نسبت به آنها کاملا مشهود است، اما ما برای تبدیل شدن به قطب علم و فناوری منطقه که هدفگذاری و سیاست کلان کشور است، باید نگاهمان به بالای جدول و افزایش تعداد و امتیاز دانشگاههایمان در رده بندی تایمز باشد.
نگاهی به صدر جدول این رده بندی هم نشان میدهد که دانشگاههای آمریکا و انگلیس ۱۰ رتبه اول را از آن خود کردهاند: آکسفورد، هاروارد، کمبریج، استنفورد، مؤسسۀ فناوری ماساچوست، موسسه فناوری کالیفرنیا، پرینستون، برکلی، ییل، امپریال کالج لندن.
رده بندی تایمز، هر سال تعداد دانشگاههای جامعه آماری خود را افزایش میدهد و به طور طبیعی، این موضوع سبب افزایش تعداد دانشگاههای برخی کشورها از جمله ایران نیز میشود؛ به همین دلیل برخی معتقدند نمیتوان صرفا افزایش تعداد دانشگاهها را نشانه رشد علمی کشور دانست. برای رفع این ابهام، میتوان مقایسه درصد سهم هر کشور در این نظام رتبه بندی را مدنظر گرفت و به نظر میرسد، این ارزیابی میتواند معیار مناسبی باشد. علاوه بر آن باید به نسبت جمعیتی کشورها نیز توجه کرد، چرا که طبیعتا کشورهای باجمعیت بیشتر، میتوانند تعداد دانشگاهها و محققان بیشتری هم داشته باشند. با این دو ملاک، میتوان این تحلیل را داشت که چین و هند، هر یک با ۱.۴ میلیارد نفر جمعیت، هر کدام حدود ۱۷.۵ درصد جمعیت جهان را دارند، اما سهمشان از تعداد دانشگاههای برتر رده بندی تایمز، ۵ درصد است. اما ما با داشتن فقط یک درصد جمعیت جهان، ۳ درصد دانشگاههای برتر را به نام خود ثبت کرده ایم.
البته این نکته را هم فراموش نکنیم که ملاک اصلی در این ارزیابیها، امتیاز کسب شده توسط دانشگاههاست که ما باید با تلاش برای افزایش آن، فاصلهمان با دانشگاههای برتر را کاهش دهیم. طبق نتایج ۲۰۲۳، این امتیاز برای دانشگاه آکسفورد به عنوان برترین دانشگاه جهان، ۹۶.۴ است و اولین دانشگاههای ما در این رده بندی، امتیاز ۴۵ تا ۴۶.۹ را کسب کردهاند و به دلیل امتیازات مشابه، در رتبههای مشترک ۳۵۱ تا ۴۰۰ قرار گرفتهاند.