چشم‌انداز تجارت ایران با اعضای اکو

به گزارش مجله خبری نگار، بنا بر آمار‌های رسمی از ابتدای سال تا پایان مرداد، ۹میلیون و ۱۰۷هزار و ۴۰۲ تن کالا به ارزش ۶میلیارد و ۸۹۳میلیون و ۸۶۹هزار و ۴۵۱ دلار، بین ایران و ۹ کشور عضو سازمان همکاری اقتصادی اکو تبادل شد که این میزان نسبت به ۵ ماه نخست سال قبل، ۳۹درصد افزایش داشته است. از این میزان کالای تبادل‌شده، ۷میلیون و ۳۱۵هزار و ۹۲۸ تن به ارزش ۴میلیارد و ۱۱۸میلیون و ۲۴۱هزار و ۱۱ دلار، صادرات کالای ایرانی به کشور‌های عضو سازمان همکاری اقتصادی اکو بوده که ۲۰درصد در وزن و ۴۰درصد در ارزش نسبت به دوره مشابه افزایش داشته است.

واردات از ۹ کشور عضو اکو از ابتدای سال تا پایان مرداد به یک‌میلیون و ۷۹۱هزار و ۴۷۵ تن رسید که با وجود کاهش دو درصدی نسبت به مدت مشابه، از لحاظ ارزش ۳۸درصد با رشد همراه بوده است. ترکیه با خرید ۳میلیون و ۶۸۲هزار تن کالا به ارزش ۲میلیارد و ۳۲۸میلیون دلار و رشد ۱۱۰درصدی، افغانستان با یک‌میلیون و ۲۵۶هزار تن به ارزش ۶۴۰میلیون و ۵۷۳هزار دلار و کاهش ۲۵درصدی و پاکستان با یک‌میلیون و ۷۸هزار تن به ارزش ۴۷۴میلیون و ۷۵۱هزار دلار و رشد ۱۳درصدی، سه مقصد اول صادرات کالا‌های ایرانی به اعضای سازمان همکاری اقتصادی اکو بودند و بعد از آن آذربایجان با ۲۹۶میلیون دلار، ترکمنستان با ۱۶۶میلیون دلار، ازبکستان با ۸۸میلیون دلار، قزاقستان با ۲/ ۶۱میلیون دلار، تاجیکستان با ۶/ ۴۵میلیون دلار و قرقیزستان با ۴/ ۱۸میلیون دلار قرار دارند. اعضای اکو شامل ۱۰ کشور ایران، ترکیه، پاکستا‌ن، جمهوری آذربایجان، قزاقستا‌ن، ترکمنستا‌ن، قرقیزستا‌ن، ازبکستا‌ن، تا‌جیکستا‌ن و افغانستا‌ن است. سازمان همکاری اقتصادی (Economic Cooperation Organization)، به‌طور مخفف اکو یک سازمان اقتصادی منطقه‌ای است. سه کشور ایران، پاکستا‌ن و ترکیه در سال ۱۳۴۱ (۱۹۶۲) نخستین بار این سازمان را پایه‌ریزی کردند.

این سازمان در ابتدا با نام «آر سی دی» - که نام اختصاری سازمان همکاری عمران منطقه‌ای - است، آغاز به کار کرد. این سازمان پس از انقلاب، در سال ۱۳۶۴ با نام «اکو» حیا‌ت خود را از سر گرفت. پس از فروپاشی شوروی، در سال ۱۳۷۰ کشور‌های افغانستا‌ن، جمهوری آذربایجان، قزاقستا‌ن، ترکمنستا‌ن، قرقیزستا‌ن، ازبکستا‌ن و تا‌جیکستا‌ن نیز به سازمان اکو پیوستند.

این سازمان هم‌اکنون با ۱۰ عضو، حدود ۳۳۰ میلیون نفر جمعیت و ۸،۶۲۰،۶۹۷ کیلومتر مربع وسعت کشورها، امکانات وسیع نفتی، گازی و صنعتی در اختیا‌ر دارد. طبق اساسنامه این سازمان، اکو برای بهبود شرایط وتوسعه اقتصادی پایدار کشور‌های عضو تلاش می‌کند و برای حذف تدریجی موانع تجاری در این منطقه فعالیت دارد. از دیگر اهداف اکو، تهیه برنامه مشترک برای توسعه منابع انسانی در ۱۰ کشور مذکور است. این سازمان همچنین برای تسریع برنامه توسعه حمل و نقل و ارتباطات فعالیت می‌کند.

غلامحسین شافعی، رئیس اتاق ایران در دیدار با رئیس بنیاد علمی اکو به حجم پایین مبادلات اقتصاد کشور‌های عضو اکو اشاره کرد و گفت: باید این کشور‌ها ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های هم را شناسایی کنند و در مسیر سرمایه‌گذاری مشترک حرکت کنند. رئیس بنیاد علمی اکو با غلامحسین شافعی، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران دیدار کرد. سید کمیل طیبی در این دیدار از اهمیت همکاری بنیاد علمی اکو با اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران گفت.

طیبی گفت: منطقه اقتصادی اکو، منطقه بکری است که زمینه‌های همکاری خیلی خوبی در آنجا وجود دارد. به‌عنوان‌مثال فرصت همکاری برای شرکت‌های دانش‌بنیان یا صادرات خدمات فنی و مهندسی بسیار بالاست. از طرفی بنیاد علمی اکو موسسه علمی بین دولتی است که مرکز آن در اسلام‌آباد است که به‌عنوان تسهیل‌گر می‌توانیم بخش علمی را با اقتصاد کشور‌های عضو اکو پیوند بزنیم. باید زمینه و بستر لازم به‌وجود بیاید. رئیس بنیاد علمی اکو ادامه داد: این بنیاد یکی از آژانس‌های تخصصی اکو است که می‌توانیم با دانش مدیریتی مسیر انتقال دانش را پیگیری کنیم. همچنین می‌توانیم در این مسیر از الگو‌های دیگری مثل «آ. سه. آن» استفاده کنیم؛ با سازمان‌های بین‌المللی ارتباط منسجم‌تری داشته باشیم و به الگوی سرمایه‌گذاری مشترک بیندیشیم و تقاضامحور پیش برویم.

او ادامه داد: الآن پاکستان به دنبال واردات دوچرخه و موتورسیکلت است و این می‌تواند زمینه خوبی برای همکاری باشد. در حال حاضر چین طرح یک کمربند-یک جاده را دنبال می‌کند و از کنار همین طرح، پاکستان حدود ۵۳ میلیارد دلار سرمایه جذب کرده است. طیبی ادامه داد: بنیاد علمی اکو برنامه آموزش مهارت را دنبال می‌کند و روابط همکاری خوبی با چین و پاکستان دارد. ما به کمک اتاق بازرگانی ایران نیاز داریم و امیدواریم در این مسیر همکاری خوبی شکل بگیر د.

بعد از آن غلامحسین شافعی، رئیس اتاق ایران گفت: امروز بزرگ‌ترین مشکل اقتصادی کشور فقر علمی در اقتصاد است. البته چند تا از کشور‌های عضو اکو هم زمانی وضعیتی مشابه ما داشتند، ولی آن‌ها از این مرحله عبور کرده‌اند. وقتی کشور‌های آسیای مرکزی مستقل شدند، وضعیت اقتصادی بسیار ناگوار بود، ولی الآن آن‌ها شرایط بسیار متفاوتی را تجربه می‌کنند. حالا دریافت ویزا برای سفر به ترکمنستان بسیار دشوارتر از گرفتن ویزا برای سفر به آمریکا است و به‌قول‌معروف «ما همه در خواب غنودیم و سحر قافله رفت.»

شافعی ادامه داد: بررسی وضعیت و تاریخچه همکاری کشور‌های عضو اکو بسیار ناامیدکننده است. میزان مبادلات درون‌گروهی کشور‌های عضو اکو به بالای ۱۰ درصد نمی‌رسد، ولی تعداد موافقت‌نامه بسیار بالاست. شما به «آ. سه. آن» اشاره کردید، ولی وضعیت ما با این کشور‌های قابل‌مقایسه نیست. رئیس اتاق ایران گفت: چند سال قبل بررسی کرده بودند که کشور‌های عضو اکو و کشور‌های حوزه خلیج‌فارس با هم بیش از نیمی از ثروت دنیا را در اختیار دارند؛ ولی اینکه در کجا قرار دارند، قابل‌بحث است. این کشور‌ها باید به این پاسخ دهند که چه اشکالی در اجرایی کردن این موافقت‌نامه‌ها وجود دارد که ما در چنین وضعیتی گرفتار هستیم. او ادامه داد: به مسئله آب در ایران نگاه کنید! الآن در کشور‌های اطراف مسئله کشت فراسرزمینی بسیار مهم است. قرقیزستان یکی از کشور‌های پرآب منطقه است و اگر روزی کوه‌های یخی این کشور ذوب شود، کل مساحت این کشور به ارتفاع یک متر زیر آب می‌رود، ولی ما چه استفاده‌ای از پتانسیل‌های این کشور برده‌ایم؟ ما حتی از این وضعیت مطلع هم نیستیم. کار‌هایی که شما پیگیری می‌کنید از اهم مسائلی است که می‌تواند در سرنوشت اکو اثرگذار باشد و اتاق ایران حتماً در این مسیر حمایت‌های لازم را خواهد داشت. امیدواریم دولت‌ها هم از این فرصت‌ها استفاده کافی ببرند. باید کشور‌های عضو اکو از ظرفت‌های اقتصادی هم استفاده کنند. در ادامه طیبی گفت: ما باید ظرفیت‌های کشور‌های عضو اکو را شناسایی کنیم و عملیاتی شدن این توافق‌نامه‌ها را بررسی کنیم.

همچنین حسین سلیمی، عضو هیات مدیره اکو و رئیس انجمن سرمایه‌گذاری خارجی ایران گفت: مهم‌ترین مشک اکو نبود اتحاد بین اعضا است و حتی گاهی کشور‌های عضو اکو به همدیگر ویزا نمی‌دهند. باید تمام تلاش خود را در بالا بردن سطح مبادلات تجاری میان کشور‌های عضو اکو داشته باشیم و در این مسیر علم اقتصاد می‌تواند کمک خوبی به ما بکند. مثلاً در حال حاضر کشور‌های عضو «آ. سه. آن» و «نفتا» ماشین‌هایی را با این عنوان تولید می‌کنند و این همان مسیر سرمایه‌گذاری مشترک است. کشور‌های عضو اکو هم باید در مسیر سرمایه‌گذاری مشترک حرکت کنند. همکاری تجاری، مسیر موقت است، ولی سرمایه‌گذاری مشترک پایداری و دوام دارد. در ادامه علیرضا یاوری، معاون بین‌الملل اتاق ایران از اهمیت و جایگاه سازمان و نهاد‌های بین‌المللی گفت که می‌توانند باعث تقویت روح و حس جمعی شود. باید از این ظرفیت‌ها در حوزه اقتصادی استفاده کنیم.