نقش ترجمان دانش در جلوگیری از فعالیت‌های جزیره‌ای علم و صنعت

به گزارش مجله خبری نگار، دکتر سارا مینائیان در کارگاه «تدوین خبر ترجمان دانش» که توسط مدیریت اطلاع رسانی پزشکی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی برگزار شد، گفت: دانشگاه، به عنوان یکی از مهم‌­ترین منابع تولید دانش باید با سازمان­‌های مصرف کننده­ این دانش ارتباط مناسبی داشته باشد و از طریق این ارتباط به انتقال موثر دانش به آن‌­ها اقدام کند.

عضو کمیته ترجمان دانش دانشگاه علوم پزشکی ایران، با اشاره به این‌که این ارتباط، یک فرایند دوطرفه است، گفت: تعامل بین دانشگاه و سازمان‌های مرتبط در جامعه، آموزش و تحقیقات دانشگاه‌ها سازنده این ارتباط هستند و از این طریق اثربخشی فعالیت­‌های دانشگاه و سازمان‌­های مربوطه ارتقاء می­‌یابد.

سرپرست پژوهشکده بیولوژی و بیماری‌های عفونی دانشگاه علوم پزشکی ایران گفت: یکی از مهم­ترین بخش­‌های انتقال دانش از دانشگاه و مراکز پژوهشی به کاربران، شناسایی همه جانبه مخاطبان، ترجمان یافته­‌های پژوهشی به زبان مخاطبان، ذی نفعان و کاربران است.

مینائیان تصریح کرد: ترجمان دانش، فرآیندی است که تعامل بین پژوهشگران و استفاده ­کنندگان در بخش­‌های مختلف، از انتخاب موضوع پژوهشی تا انتشار آن، به نحوی که امکان بهره برداری از دانش بیشتر شود را تبیین می‌کند.

وی گفت: جزیره‌ای عمل کردن علم و صنعت و ارتباطات بین‌بخشی موجب شده از دانش کاربردی دور بمانیم، اما با بحث ترجمان دانش و در گام اول با ارتباط و شناسایی مخاطب در کنار تیم متشکل از متخصصانی که در ارائه راه حل همراه می‌شوند، می‌توانیم دانش کاربردی و حل مسائل را به خوبی عهده‌دار شویم.

مینائیان ضمن تاکید بر جدی گرفتن موضوع ترجمان دانش گفت: این موضوع باید در تمام زمینه‌ها به ویژه مسائل بهداشت و درمان جدی گرفته شود که خوشبختانه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با پایگاه انتشارات نتایج پژوهش و کارگاه‌های ترجمان دانش درصدد تقویت این موضوع است.

دکتر پروانه رحیمی مقدم، مسئول گروه ترجمان دانش دانشگاه علوم پزشکی ایران، با بیان این‌که ترجمان دانش در حوزه علوم توانبخشی، ضرورت جامعه و زمینه ساز سلامت اجتماعی است، گفت: ترجمان دانش در نظام سلامت، یک ضرورت است و در حال حاضر در معاونت تحقیقات و فناوری همه دانشگاه ها، زیر مجموعه‌ای به نام مدیریت فناوری سلامت و ترجمان دانش وجود دارد که بیش از یک دهه آغاز به کار کرده و در زمینه ثبت پتنت، ارتباط با صنعت و زیرساخت مراکز فعالیت می‌کند.

رحیمی‌مقدم اظهار داشت: بنابر خواست وزارت بهداشت، بحث ترجمان دانش به کمیته ترجمان دانش دانشگاه علوم پزشکی ایران محول شده و بسیاری از دانشگاه‌ها، بحث ترجمان دانش را برای تولید علم و دانش کاربردی مد نظر قرار داده و آموزش می‌بینند.

مدرس کارگاه " تدوین خبر ترجمان دانش " تصریح کرد: در بحث ترجمان دانش، فقط تولید علم را دنبال نمی‌کنیم و در نهایت باید به فرهنگ سازی، پژوهش کاربردی و خدمت به جامعه برسیم.

رحیمی مقدم افزود: در حال حاضر در سایت پایگاه انتشارات نتایج پژوهش وزارت بهداشت، پیام‌هایی از سوی اساتید بارگذاری می‌شود که شاخصی برای اثر پژوهش کاربردی در جامعه را نشان می‌دهد و این شاخص به مقوله کمی و کیفی توجه دارد.

وی گفت: در سال گذشته، ۱۳ دانشگاه به صورت پایلوت در سایت پایگاه انتشارات نتایج پژوهش وزارت بهداشت فعالیت‌هایی داشتند، اما نتایج نشان داد که خیلی از دانشگاه‌ها مستندات لازم را نداشتند و در این کارگاه، در نظر داریم تا نحوه گذاشتن پیام، نوع پیام با بیان شاخص‌ها، نحوه ایجاد و بارگذاری پیام و ... به اعضای هیات علمی یادآوری شود، و بعد از پایلوت این طرح نیز می‌توان این شاخص را به پژوهش‌های حوزه بالینی و علوم پایه کل کشور تعمیم داد.

مسئول گروه ترجمان دانش دانشگاه علوم پزشکی ایران اظهار داشت: با توجه به رشته‌های توانبخشی اعم از روانشناسی مشاوره، گفتار درمانی و ... در بحث ترجمان دانش، بر اساس پروژه‌های انجام شده، بسیاری از استادان حوزه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی می‌توانند در حوزه تعریف دستورالعمل‌ها، بروشور‌ها و ... به عنوان محصول، وارد شوند.

رحیمی مقدم افزود: اساتید دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، با توجه به رسالت این دانشگاه در حوزه‌های سلامت روان، سلامت اجتماعی و علوم توانبخشی، می‌توانند معرفی دانش کاربردی به جامعه در بحث سلامت روان و ... را که از ضرورت‌های جامعه است، در نظر داشته باشند و با تولید بروشور‌های آموزشی و سایر محصولات، موجب فرهنگ سازی و ارتقای سلامت جامعه شوند.

وی درخصوص بحث مستندات نیز گفت: پایگاه انتشار نتایج پژوهش وزارت بهداشت در حوزه مستندات باید اساتید را تقویت کند. به عنوان مثال، شهرداری برای کاهش آسیب‌های اسکلتی-عضلانی فضای اداری کارکنان خود، درخواست ارائه محصولات ارگونومی از دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی دارد و اساتید این دانشگاه باید بتوانند مستندات قبل از انجام کار و اثربخشی بعد از پژوهش و کار را به نمایش بگذارند و با روند‌ها و راهکار‌های علمی، اثربخشی را نمایش دهند که این مهم در پایگاه نیازمند تقویت است.

وی افزود: خیلی از اساتید فکر می‌کنند که فعالیت کاربردی دارند، اما تجربه ثابت کرده دانشگاه‌ها باید با ارزیابی امتیاز، ارزیابی اثر پژوهش در جامعه و ارائه شاخص‌هایی که توسط وزارت بهداشت تعیین شده، کار‌هایی را ارائه دهند و به یک زبان و مفهوم واحد برسند تا مفهوم علم کاربردی در این مسیر تبیین شود.

رحیمی مقدم همچنین گفت: با توجه به این که ترجمان دانش در کشور ما پدیده‌ای نسبتا ناشناخته و جدید است، تحلیل مفهوم در قالب کارگاه می‌تواند با واضح سازی مفهوم و انجام فعالیت‌های گسترده‌تر تحقیقاتی و ساخت ابزار‌های پژوهشی در جهت شناسایی موانع، تسهیلگر‌ها و مقدمات اجرایی لازم هموار سازد. اگر ترجمان دانش در بحث توانبخشی و سلامت اجتماعی راه خود را بیابد به زودی سیاستگذاران، ذینفعان و جامعه توانخواه شاهد جریانات خوبی خواهند بود.

دکتر شبنم رضوی، عضو کمیته علمی ترجمان دانش دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز در این کارگاه اظهار کرد: فرهنگ‌سازی موضوعات ترجمان دانش سلامت یکی از مفاهیمی است که با کاربرد دانش در بالین و علوم پایه، ارتباط نزدیک دارد و امروزه به تکرار در مقالات علوم سلامت و علوم پایه به چشم می‌خورد.

وی با بیان‌این‌که در تعریف و خصوصیات این مفهوم، ابهام و عدم توافق وجود دارد، گفت: تحلیل مفهوم ترجمان دانش، محققان را در دستیابی به یک تعریف یکسان، روشن و قابل درک در هر حوزه بهداشت و درمان همسو می‌کند.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی ایران افزود: با تقویت و توسعه ترجمان دانش با شناسایی اولویت‌ها، دسته‌بندی پژوهش‌ها، بودجه‌ها در جای درست صرف می‌شود و این مهم، زمینه‌ساز توسعه دانشگاه‌ها و جامعه است. اگر اساتید بتوانند از کار‌های تحقیقاتی خودشان، پیام قابل فهم و قابل انتقال داشته باشند، علاوه بر تولید محصول، شاهد ایجاد تغییرات و فرهنگسازی خواهیم بود.

رضوی تصریح کرد: ویژگی‌های اصلی مفهوم ترجمان دانش شامل تاکید بر کاربرد دانش تحقیقات در عمل، مشارکت مداوم تولیدکنندگان و کاربران دانش و در نهایت تغییر نگاه و فرهنگ‌سازی می‌شود. بر اساس یافته‌ها، ترجمان موفقیت‌آمیز دانش پیامدهایی، چون ارتقای سطح سلامت جامعه، ارائه موثرتر خدمات سلامت، بهبود عملکرد بالینی و تقویت نظام مراقبت سلامت، را به دنبال خواهد داشت.

بنابر اعلام روابط عمومی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، در این نشست به مفهوم پیام، نحوه ایجاد پیام، چگونگی اجرای ترجمان دانش، نحوه درج در سامانه، انتشار نتایج شاخص‌های اثرات پژوهش و ... پرداخته شد.