خطر تکرار تراژدی غذایی؛ آیا وزارت غذا در انگلیس احیا می‌شود؟

به گزارش مجله خبری نگار هفته گذشته روزنامه گاردین تیتر زد «پایان عصر غذای ارزان». در ادامه بحران کرونا و سپس بحران اوکراین و در حالی که افکار عمومی انگلیس از گران شدن مواد غذایی آشفته است، یک نماینده حزب محافظه کار به نام «لی اندرسون» در اظهار نظری گفت که مردم می‌توانند با مبلغ ۳۰ پنس (سی صدم پوند) یک وعده غذا تهیه کنند.

برای توجه دادن خوانندگان باید گفت که قیمت یک قالب ۲۵۰ گرمی کره بین ۲.۵ تا ۳ پوند است. از این رو اظهار نظر وی موجی از مخالفت و استهزاء از سوی احزاب مخالف به همراه داشت که گاه سخنان او را به گفته معروف ملکه فرانسه، ماری آنتوانت تشبیه کرده بودند که گفته بود مردم اگر نان ندارند، کیک بخورند.

با این حال برخی از طرفداران و حتی منتقدین او این دیدگاه را قبول داشتند که مردم انگلیس در سال‌های اخیر توانایی آشپزی را از دست داده اند. یک فرد عادی انگلیسی اکنون به سختی می‌تواند از مواد اولیه موجود، غذایی مناسب تهیه کند. این روز‌ها همه رو به غذا‌های آماده آورده اند.

انگلیس تاریخی طولانی در کنترل تغذیه مردم از طریق آموزش و تبلیغات دارد. مردم این کشور حداقل دو بار در تاریخ معاصر یک باز از ۱۹۱۶ تا ۱۹۲۱ و یک بار از ۱۹۳۹ تا ۱۹۵۸ جیره بندی موارد غذایی و «وزارت کنترل غذا» را تجربه کرده اند. این وزارتخانه از وزارتخانه کشاورزی جدا بوده و وظیفه تامین و کنترل دسترسی مردم به تغذیه مکفی را عهده داشته است. وظایف این وزارتخانه در هر دو جنگ جهانی تا سال‌ها پس از پایان جنگ نیز ادامه داشته است. به ویژه پس از جنگ جهانی دوم که مردم تا بیش از ده سال با جیره بندی موارد غذایی روبرو بودند.

در تمام دوران جنگ وزارت تغذیه انحصار کامل روی توزیع مواد غذایی، چه داخلی و چه وارداتی داشت. توزیع مواد غذایی به این دلیل که انگلیس بیشتر آن را وارد می‌کرد، همیشه در زمان جنگ دچار مشکل می‌شد. در این میان گوشت، پنیر و تخم مرغ بیش از سایر اقلام دچار کمبود شده بودند در حالیکه نان، سیب زمینی، روغن و شیر وضعیت به نسبت بهتری داشتند.

این وزارتخانه در ابتدای جنگ از ریاضیدان انگلیسی به نام «مارتین روزویر» خواست تا دفترچه سهمیه بندی را طراحی کند. آن‌ها علاوه بر ثابت نگه داشتن قیمت اقلام اساسی و جیره بندی آنها، تلاش کردند با اقدامات فرهنگی و آموزشی، اثرگذاری اقدامات خود را افزایش دهند.

در زمانی که هنوز خبری از تلویزیون نبود، دولت از طریق فیلم‌های کوتاه تبلیغاتی که در سینما‌ها قبل از نمایش فیلم اصلی پخش می‌شد پیام خود را به مردم می‌رساند. دولت همچنین با چاپ پوستر و کتاب‌های راهنمای آشپزی سعی داشت به مردم آموزش دهد که چگونه می‌توان با استفاده از مواد اولیه موجود، غذایی لذیذ و مقوی تهیه کرد.

به عنوان مثال سوسیس گیاهی و نوعی کیک با استفاده از سیب و سوسیس از جمله ابداعات این دوره است. آن‌ها همچنین به مردم آموزش می‌دادند که می‌شود سیب زمینی را با پوست هم خورد. سیب زمینی تنوری با پوست همچنان یکی از غذا‌های محبوب در انگلیس است.

آن‌ها همچنین به دلیل امکان کشت هویج در آب و هوای این کشور و ارزان بدست آمدن آن سعی می‌کردند مردم را به خوردن آن و استفاده از آن در غذا‌ها عادت دهند. در این تبلیغات به افرادی که توانایی مالی دارند آموزش داده می‌شد که از خوردن نان خودداری کنند تا نان بیشتری به افراد فقیرتر برسد.

در برخی از این فیلم‌ها که اکنون در آرشیو موزه جنگ لندن نگهداری می‌شوند از مردم خواسته می‌شود که برای خرید سهمیه چربی خود جای هفته‌ای یک بار، دوهفته یک باربه بقالی مراجعه کنند، چرا که این کار موجب صرفه جویی در کاغد بسته بندی چربی می‌شود.

در این میان فیلم‌های ضد گوشتخواری نیز دیده می‌شود که در آن از پنیر به عنوان جایگزین برتر نام می‌برند. در این فیلم حتی گفته می‌شود که کودکانی که در رژیم غذایی شان پنیر را به جای گوشت قرار داده اند، رشد بیشتری داشته اند. یکی از غذا‌های محبوب انگلیس یعنی گل کلم و پنیر، از یادگار‌های این دوره است.

در پوستر‌های دوران جنگ معمولاً این شعار دیده می‌شود که «آشپزخانه کلید پیروزی است». در این دوره دولت مردم را به استفاده از همه زمین‌های قابل کشت، حتی پیاده رو‌ها برای کاشت سبزیجات و به ویژه سیب زمینی ترغیب می‌کرد.

اکنون با اوج گرفتن نگرانی‌ها در خصوص گسترش جنگ به اروپا، ناخودآگاهِ جمعی مردم اروپا که هنوز خاطره گرسنگی و قحطی جنگ‌های قبلی را بر دوش می‌کشد، دچار دلشوره شده است. بعید نیست که همین روز‌ها دولت‌ها، درست مثل زمان جنگ وزارتخانه‌هایی برای کنترل توزیع مواد غذایی تاسیس کنند.