کوچولو! سرت را بالا بگیر و بگو نه!

مجله خبری-سبک زندگی نگار: بچه‌های حرف گوش کن را همه دوست دارند. حتی صبورترین مادر‌ها هم اغلب ترجیح می‌دهند در پایان یک روز سخت و خسته کننده، به جای مقاومت فرزندشان در برابر تصمیم‌های خود، بعد از تمام شدن حرف‌های شان یک «چشم» شیرین بشنوند و با کودکی که در برای خواسته‌های شان مقاومت می‌کند، سر و کله نزنند. اما روانشناسان معتقدند کسانی که نه گفتن را در سال‌های کودکی یاد نگرفته اند، نه تنها در آن سال ها، بلکه تا پایان عمر نمی‌توانند در برابر چیز‌هایی که با آن‌ها مخالفند بایستند و به خاطر پایین بودن اعتماد به نفس شان و بی بهره بودن از مهارت «نه گفتن»، بیشتر از دیگران در معرض تجاوز یا انواع سوءاستفاده‌ها قرار دارند.

اگر شما نمی‌خواهید کودک شیرین بله قربان گوی شما به خاطر همین ویژگی اش در آینده آسیب ببیند و تمام عمر با اعتماد به نفسی پایین به همه اطرافیانش چشم بگوید، این مطلب را بخوانید. ما به شما می‌گوییم که چرا باید نه گفتن را به فرزندتان آموزش دهید و چطور می‌توانید از همان ابتدای کودکی، این مهارت ارزشمند را در او تقویت کنید.

به خانه برگردید

برای اینکه کودک تان «نه» گفتن را یاد بگیرد، باید از خانه شروع کنید. اگر شما همیشه فرزندتان را مجبور به اطاعت کردن از خواسته‌های تان می‌کنید و به محض دیدن واکنش منفی او، عصبانی و پرخاشگر می‌شوید، نباید انتظار داشته باشید کودک تان به همکلاسی که می‌خواهد خوراکی هایش را از او بگیرد، نه بگوید و در آینده در برابر خواسته‌های غیرمنطقی کسی که دوستش دارد مقاومت کند.

کودک شما از همین امروز یاد می‌گیرد حق دارد خواسته‌هایی که از نظرش درست یا منطقی به نظر نمی‌رسند را رد کند یا برعکس احساس می‌کند هیچ وقت و در برابر هیچ کسی حق ندارد خواست خودش را ترجیح دهد.

پس اولین «نه»‌ای که از کودک تان می‌شنوید را جشن بگیرید و به خاطر وارد شدنش به یک مرحله تازه رشد، خوشحال شوید. اگر از او می‌خواهید لباسی که انتخاب کرده اید را برای مهمانی بپوشد، اما به حرف تان گوش نمی‌دهد، به جای مجبور کردنش و گفتن «یا این کار را می‌کنی یا به مهمانی نمی‌رویم!» به او حق انتخاب بدهید و با گفتگو و همفکری دنبال انتخاب گزینه‌ای دلچسب‌تر بگردید.

با هم حرف بزنید

برای شروع می‌توانید از فرزندتان بخواهید آنچه امروز تجربه کرده را روی کاغذ بنویسد. به او بگویید همه تجربه هایش از زمانی که در کنار دوستانش بوده تا لحظاتی که در خانه و در کنار شما داشته را روی کاغذ بیاورد و بعد بخواهید مواردی که دوست داشته به آن‌ها نه بگوید و نگفته و لحظاتی که کاری خلاف میلش انجام داده را هم در میان نوشته هایش مشخص کند.

پس از روشن شدن فهرست لحظاتی که کودک شما دوست داشته کلمه «نه» را به زبان بیاورد، اما نیاورده، با هم در مورد دلایل سکوت کردن یا دلیل انجام کار‌هایی که میلی به انجام دادن شان نداشته، صحبت کنید. بعد از اینکه با هم در این مورد گپ زدید و گزینه‌های مختلفی که فرزندتان برای واکنش نشان دادن به شرایط ناخوشایند می‌تواند انتخاب شان کند را بررسی کردید، با هم بهترین راه برای نه گفتن به موقعیت‌هایی که باید به آن‌ها با این عبارت واکنش نشان می‌داد را انتخاب کنید.

به موقع نه بگویید

کودکی که به موقع نه می‌شنود، مهارت نه گفتن را هم آسان‌تر کسب می‌کند. به همین دلیل به جای برآورده کردن همه خواسته‌های کودک تان در لحظه اعلام شدن شان یا به جای بی جواب گذاشتن آنها، سعی کنید او را گاهی با پاسخ منفی تان روبه رو کنید.

اگر وقتی دست تان بند است از شما آب می‌خواهد، به او بگویید «الان نمی‌توانم، باید چند دقیقه صبر کنی!» و اگر وقتی تازه برایش لباس خریده اید به شما برای خرید یک لباس دیگر اصرار می‌کند، با احترام و آرامش به او نه بگویید و برایش توضیح دهید وقتی نیاز به لباس‌های تازه داشت، حتما با هم به خرید می‌روید. کودکی که به موقع نه می‌شنود، یاد می‌گیرد به موقع، نه بگوید و بی توجه به شرایط، خواست و امکاناتش خواسته‌های دیگران را برآورده نکند.

برای اینکه کودک تان «نه» گفتن را یاد بگیرد، باید از خانه شروع کنید.

بگویید نه متشکرم

قرار نیست همه خواسته‌های کودک تان را اجابت کنید. وقتی به شما پاستیل تعارف می‌کند و میل ندارید، به جای اینکه از سر ترحم خودتان را مجبور به پاستیل خوردن بکنید، با خنده بگویید «نه، متشکرم».

با درست ادا کردن این جمله به کودک تان یاد دهید که گفتن «نه» به معنای زیر سوال بردن شخصیت او و تصمیم هایش نیست، بلکه تنها به معنای داشتن نظری متفاوت است و برایش با رفتارتان روشن کنید این «نه» گفتن و «نه» شنیدن قرار نیست هیچ آسیبی به رابطه شما بزند. کودکی که در جریان این معادلات ساده روزمره، مهارت نه گفتن را یاد می‌گیرد، در سال‌های جوانی می‌تواند به خواسته دوستی که به او سیگار تعارف می‌کند، بدون ترس از قطع شدن رابطه اش، نه بگوید و به توقع‌های نا به جای همسرش در سال‌ها بعد بدون ترس از به خطر افتادن زندگی مشترکش جواب منفی بدهد.

رکورد بشکنید

وقتی کودک تان بی وقفه از شما چیزی می‌خواهد و جواب منفی می‌شنود، به خاطر بی حوصلگی یا ترحم حرف تان را عوض نکنید. در چنین شرایطی هر چند بار که لازم است، به خواسته او پاسخ منفی دهید و با خوش خلقی به او یاد دهید قرار نیست تکرار خواسته کسی، تصمیم او را تغییر دهد و درصورتی که منطق و احساسش به او می‌گوید باید پاسخ منفی دهد، دلیلی ندارد به خاطر پافشاری دیگران حرفش را عوض کند.

دیکتاتور نباشید

کم نیستند والدینی که احساس می‌کنند به خاطر داشتن نقش «پدر» یا «مادری» دلیلی برای قانع کردن فرزندشان ندارند. از نظر این پدر‌ها و مادرها، کسی که در چنین مقامی قرار دارد، فقط کافی است نه بگوید و دلیلی ندارد علت آن را توضیح دهد. درست است که کودک شما لااقل تا سال‌های جوانی ابزاری برای مقاومت در برابر شما ندارد و خواسته یا ناخواسته از نه شما اطاعت می‌کند، اما اگر برایش دلیل این حرف را توضیح ندهید، در آینده نمی‌تواند در بحث در مورد موضوعاتی که با آن‌ها مخالف است، سربلند بیرون بیاید یا خودش هنگام نه گفتن منطقش را به کار بگیرد.

به همین دلیل توصیه می‌کنیم وقت نه گفتن به فرزندتان، دلیل این تصمیم را هم توضیح دهید. مثلا به کوچولو‌ی تان بگویید «نه برایت چیپس نمی‌خرم، چون دیروز خورده بودی و زیاد خوردنش برایت ضرر دارد»، یا «نه، اجازه نمی‌دهم به اردوی مدرسه بروی، چون آنفلوآنزا گرفته‌ای و گذشته از احتمال انتقال ویروس به دوستانت، خودت هم در صورت نداشتن استراحت کافی، بدحال‌تر می‌شوی» همین جملات ساده و قابل فهمی که به زبان کودک تان آن‌ها را ادا می‌کنید، تکلیف او را در آینده در بسیاری از موقعیت‌هایی که باید نه بگوید روشن می‌کند.

کوپن ها‌ی تان را نسوزانید

گفتیم کودک تان در کنار کسب کردن مهارت «نه شنیدن»، «نه گفتن» را هم یاد می‌گیرد، به همین دلیل باید مراقب زمان و شرایطی که کلمه «نه» را به زبان می‌آورید باشید. برای شروع باید تعداد دفعاتی که پاسخ منفی به زبان می‌آورید را محدود کنید. یادتان نرود که شما هر روز چند کوپن نه در اختیار دارید و نباید با ولخرجی، کوپن‌های تان را بسوزانید. اگر احساس می‌کنید کودک نوپای شما ممکن است وسایلی که در دسترسش دارد را بشکند، به جای اینکه از صبح تا شب مدام به او بگویید «نکن»، «دست نزن» یا «نه»: خانه را پاکسازی کنید.

نه گفتن‌های مکرر و بیهوده، این کلمه را در ذهن کودک تان بی ارزش و بی‬اعتبار می‌کند و گذشته از انداختن حرف تان از سکه، باعث می‌شود خودش هم نتواند به جا و قاطعانه از این واژه سرنوشت ساز استفاده کند. علاوه بر این، در سال‌های کودکی فرزندتان، چاره‌ای جز بالا بردن تحمل خود ندارید.

«نه» سرنوشت ساز است

اگر این نکته‌ها را بخوانید می‌فهمید چرا باید به کودک تان نه گفتن را آموزش دهید. اگر به کودک تان یاد دهید به موقع و بجا از این کلمه استفاده کند، آینده اش را بیمه کرده اید.

فکرش را به کار می‌اندازید

اگر فرزندتان بجا و درست با این کلمه آشنا شود، یاد می‌گیرد در موقعیت‌های مختلف به جای اطاعت کردن از خواسته‌های دیگران، به شرایطی که در آن قرار گرفته فکر کند و باتوجه به نتیجه‌ای که پس از بررسی شرایط فردی و محیطی به آن می‌رسد، تصمیم نهایی اش را بگیرد.

از او محافظت می‌کنید

کودکانی که مورد سوءاستفاده و تجاوز قرار می‌گیرند، مهارت نه گفتن را بلد نیستند. این افراد نمی‌توانند به خواسته کسانی که از آن‌ها سوء استفاده می‌کنند پاسخ منفی دهند و همیشه با سکوتی که به خاطر انفعال شان به آن دچار شده اند، خود را به یک قربانی تبدیل می‌کنند.

بلیت موفقیتش را می‌خرید

کودکی که با مهارت نه گفتن آشناست می‌داند نه گفتن، نشانه بی احترامی به دیگران و توهین به آن‌ها نیست و همیشه دنبال موقعیتی بهتر و تصمیمی درست‌تر می‌گردد. او تنها برای راضی کردن دیگران پاسخ بله را به آن‌ها نمی‌دهد و با فکر کردن به موقعیت‌هایی که با آن‌ها روبه رو شده، ذهنش را پرورش می‌دهد.

اعتماد به نفس او را تقویت می‌کنید

وقتی با رفتار‌های تان به کودک می‌آموزید که نه گفتن نشانه بی ادبی است، اعتمادبه نفس و استقلال را از او می‌گیرید. با چنین رفتاری به کودک تان می‌گویید «فکر نکن تصمیم‌های تو هیچ وقت به درد نمی‌خورد»، اما اگر این مهارت را در فرزندتان تقویت کنید، از او فردی با اعتمادبه نفس می‌سازید.