آداب و رسوم یزدی‌ها در ماه مبارک رمضان ، از کلوخ‌اندازون تا آیین‌های بیست و هفتم

یزدی‌ها به برپایی مراسم‌های مذهبی با شور و شکوه بسیار معروفند. آنها با شرکت در مراسم کلوخ‌اندازون به استقبال رمضان می‌روند، در ایام سوگواری حضرت علی(ع) نخل می‌گردانند و در روز بیست و هفتم آیین‌های بسیار به پا می‌کنند.

به چراغ ملاکاظم می‌نگرند

به گزارش مجله خبری نگار، مردم کویر نشین در گذشته‌های دور از علم ستاره‌شناسی برای رویت ماه رمضان استفاده می‌کردند اما بعدها روش دیگری مرسوم شد. خادمان مسجدها با روشن کردن چراغی در گلدسته یا منطقه‌ای مرتفع، به اهالی خبر از آمدن سحر می‌دادند. وقتی که چراغ خاموش می‌شد به معنی آن بود که فرصت سحری خوردن تمام شده است و اذان نزدیک است. یکی از مشهورترین چراغ‌ها، «چراغ ملاکاظم» خادم مسجد جامع کبیر یزد بوده که شهرت بسیاری داشته است. اگرچه این سنت از میان رفته اما یزدی‌ها هنوز از آن سخن می‌گویند.

نخل‌ در شهر می‌چرخانند

یکی از رسوم دیرین یزدی‌ها که در مراسم عزاداری برای اهل بیت(ع) آن را ادا می‌کنند، آیین نخل‌برداری است. مردم و هیات‌های عزاداری یزد در روز بیست و یکم رمضان مصادف با شهادت حضرت علی(ع) با لباس‌های سیاه بیرون می‌آیند و با حرکت دادن نخل در شهر، آیین نخل‌برداری را اجرا می‌کنند. نخل سازه‌ای بزرگ و شبیه به تابوت است که از چوب و برگ نخل ساخته می‌شود.

در روز آخر شعبان کلوخ‌اندازون می‌کنند

بسیاری از اقوام در سراسر کشور، همزمان با نزدیک شده ماه رمضان، مقدمات استقبال از آن را فراهم می‌کنند. غبار از مساجد می‌روبند و خانه تکانی می‌کنند. یزدی‌ها هم همین رسوم را دارند اما آنچه استقبال از رمضان را در میان آنها متفاوت می‌کند، برپایی آیین کلوخ‌اندازون است. یزدی‌ها در آخرین روز از ماه رمضان، به طبیعت می‌روند و بساط شادمانی به راه می‌اندازند. سفره‌های رنگین مهیا می‌کنند و از آمدن ماه مبارک خوشحالی می‌کنند. معروف‌ترین خوراک در روز کلوخ‌اندازون پخت آش «شولی» است اما طبخ خوراک‌های دیگری مانند آش خمیر، آش کشک، حلوای برنج، شله زرد و فالوده یزدی نیز در این روز مرسوم است. علت این نام‌گذاری ر در رسمی داشته که در گذشته‌ها انجام می‌گرفته است. مردم در پایان این روز، کلوخ‌های ریز به یکدیگر پرتاب می‌کردند از این رو، این آیین به کلوخ‌اندازون مشهور است.

روضه قنبر می‌خوانند

زنان یزدی در شب‌های نوزدهم تا بیست و هفتم ماه رمضان، روضه‌ای به نام روضه قنبر را به مناسبت ضربت خوردن مولای متقیان حضرت علی(ع) به پا می‌کنند. زنان در این روضه‌ها به نیت برآورده شدن حاجب و رفع گرفتاری شرکت می‌کنند و نذری می‌دهند. آنها این روضه را به قنبر، یکی از غلامان حضرت نسبت می‌دهند و در این مراسم فردی شبیه به دراویش با پوشیدن لباس و کلاه سفید، نقش قنبر را ایفا می‌کند و چیزی شبیه به تعزیه انجام می‌گیرد. زنان با خواندن اشعار حزن آلود عزاداری می‌کنند.

مراسم دوست دوست برگزار می‌شود

یکی از قدیمی‌ترین آیین‌های یزدی‌ها که از باستان در این دیار رواج داشته مراسم دوست دوست است. در این مراسم عده‌ای از نوجوانان و جوانان گروهی را به نام قاشق زن یا کمچلی زن شکل می‌دهند و به در خانه هفت نفر از همسایگان می‌روند و با خواندن شعری به اسم دوست دوست، از آنهاخوراکی می‌گیرند. خوراکی‌ها در آخر میان اعضای گروه تقسیم یا به بیماری داده می‌شود. عده ای از مردم اعتقاد دارند این کار باعث برآوردن حاجات و همدردی با یتیمان کوفه و همدلی با مولا علی (ع) است.

آجیل مشکل گشا نذر می‌کنند

کسانی که خواسته و حاجتی دارند و می‌خواهند آن را از خدا طلب کنند، نیت آماده کردن آجیل مشکل‌گشا در شب‌های قدر و احیا می‌کنند. طبق این رسم فرد حاجت‌دار ماهانه مبلغی را کنار می‌گذارد و در نهایت آن پول را در ماه رمضان به زن مومنی می‌دهد تا هفت مغز بخرد و آجیل مشکل‌گشا آماده کند و در مراسم خاصی بین ۲ نماز در میان نمازگزاران تقسیم کند.

آیین‌های شب بیست و هفتم را انجام می‌دهند

این آیین‌ها ریشه در آیین‌های کهن یزد دارد. این روز که از آن به روز قصاص ابن ملجم یاد می‌شود در بسیاری از فرهنگ‌ها مراسم و آیین‌های مختلفی دارد. مردم یزد در این روز به جشن و شادی مشغولند و آن را مبارک می‌دانند. از این رو، کسانی که قصد برگزاری مراسم‌های خواستگاری، بله‌برون، عقدکنان و عروسی دارند، این روز را انتخاب می‌کنند. تازه دامادها هم در این شب هدیه‌ای به نوعروسان خود به اسم هدیه بیست و هفتمی می‌دهند. رسم دیگر در این روز، بستن حنا، پوشیدن لباس نو و دیدار با اقوام و دوستان است. افطاری مخصوص این شب شولی و کله‌پاچه است. مولودی خوانی، دایره زنی و دوختن پیراهن مراد از دیگر آیین‌های معروف یزدی‌ها در روز ۲۷ ماه رمضان است.

کیسه یا پیراهن مراد می‌دوزند

یزدی‌ها هم مانند آذری‌ها رسم کیسه‌دوزی دارند. آنها در روز بیست و چهارم رمضان میان نماز ظهر و عصر به نیت شفای بیماران پارچه‌ای برش می‌دهند تا کار دوخت روی آن انجام شود. برای این کار، به در خانه هفت نفر از اهالی می‌روند و از آنها پولی دریافت می‌کنند تا با آن پارچه مورد نظر را بخرند. در روز بیست و هفتم به مسجد می‌روند و پارچه را برش می‌دهند. این رسم بیشتر در مسجد«امیر چخماق» یزد به خاطر وجود سنگ مرمری با نام «مراد» انجام می‌شود. در نهایت پیراهنی به نام پیراهن مراد آماده و تن بیمار می‌شود.

منبع: ایرنا