هنر حکاکی روی سنگ

همه چیز درباره حکاکی روی سنگ

مجله خبری-سبک زندگی نگار: هنر حکاکی تاریخچه‌ای به طول حضور بشریت دارد؛ حکاکی نوعی کنده کاری روی سطوح مختلف سنگ، با استفاده از ابزار دستی در یا ماشین آلات مکانیکی و پیشرفته برای ایجاد نقش و طرح‌هایی تزئینی است. البته ممکن است از حکاکی برای ساخت مهر، طلسم، سرسکه (قالب مخصوص برای ضرب سکه) و... نیز استفاده شود که جنبه کاربردی دارد، اما رایج‌ترین حکاکی‌های امروزی برروی سنگ‌های تزئینی مانند زمرد، یاقوت و عتیق با خراش یا شیار‌هایی ظریف و معمولا کم عمق هستند.

اولین مرحله حکاکی روی سنگ و انداختن طرح روی آن

تاریخچه حکاکی روی سنگ

انسان‌های نخستین پیش از اختراع خط در دوره غارنشینی برای ارتباط با یکدگیر و انتقال پیام ها، شکل‌هایی روی سنگ حک می‌کردند که آثار زیادی از آن‌ها تا کنون نیز باقی مانده است. این روش در میان انسان‌ها به مرور تکامل یافت و پس از مدتی با اختراع خط، تراش سنگ برای تهیه وسایل مورد نیاز و حکاکی روی نقش‌هایی مانند مهر ها، انگشتر‌ها و سایر سنگ‌های تزئینی رایج شد.

از حکاکی‌های باستانی، مهر‌هایی از تمدن آشوریان و مناطق بین النهرین کشف شده است که قدیمی‌ترین آثار به جای مانده در زمینه چاپ برجسته حساب می‌شوند. پس از آن یونانی‌ها و رومی‌ها مهر‌های مشابهی را با سنگ‌های قیمتی ایجاد کردند که نمادی از عظمت و قدرت حاکم و فرمانروا‌های آنان بود. در ایران نیز مهر تاریخچه‌ای چند هزار ساله دارد و حتی قبل از اختراع خط در ایران، مهر اولین ابزار تثبیت فردیت و مبنایی برای شناخت اسناد بود. به همین دلیل می‌توان گفت ایرانیان بیشترین سهم در تکامل برگ هویت مهر و یا شناسنامه در جهان داشته اند.

کاربرد حکاکی روی سنگ

همانطور که متوجه شدید این روش استفاده‌های فراوانی در طول تاریخ داشته است که در ادامه رایج‌ترین آن‌ها را معرفی می‌کنیم

• تزئین و زیباسازی

حکاکی روی سنگ‌های معمولی با کاربرد تزئینی

بسیاری از جواهر‌های اصیل و گران قیمت وجود دارند که با توجه به خواست مشتری طرح یا نوشته خاصی روی آن‌ها حک شده است. بدین ترتیب افراد می‌توانند جواهرات خود را تا حد ممکن شخصی سازی کنند. برای این کار از سنگ‌هایی همچون یاقوت، زمرد، مروارید و... استفاده می‌شود.

• استفاده در طراحی دکور و ستون‌ها

با استفاده از حکاکی روی سنگ می‌توان بسیاری از سنگ‌های معمولی، سخت و بی جان را به قطعه‌ای زیبا جهت دکور تبدیل کرد. علاوه بر این ستون‌های موجود در خانه‌ها و سایر بخش‌ها نیز با کمک حکاکی توسط یک فرد ماهر جلوه زیبا تری به خود می‌گیرند.

• حکاکی روی سنگ قبر

حکاکی روی سنگ‌های قبر در بسیاری از نقاط دنیا رایج است

بر روی سنگ قبر‌هایی که مورد استفاده قرار می‌گیرند اغلب مواردی همچون اطلاعات شخصی مانند تاریخ تولد و فوت، نام و نام فامیلی، یک قطعه شعر یا حتی عکس حکاکی می‌شود.

روش‌های حکاکی روی سنگ

روش‌های مختلفی برای حکاکی روی سنگ وجود دارد که هرکدام مزایا و معایبی دارند. این ابزار‌ها از جهات مختلفی همچون هزینه، زمان، انرژی مورد نیاز و... تفاوت‌هایی دارند و با توجه به هدف و نوع کار مورد استفاده قرار می‌گیرند.

• فرز الماس

الماس سخت‌ترین ماده کشف شده می‌باشد که خاصیت برندگی و تیز بودن آن برای برش یا حکاکی سطحی روی وسایل مختلفی همچون سنگ و فلز مناسب است. بدین ترتیب می‌توان با استفاده از فرز الماس روی سنگ‌های مختلفی حکاکی کرد، اما هرچقدر سنگ مورد نظر قیمتی‌تر باشد به ظرافت و دقت بیشتری نیاز دارد و باید زمان بیشتری برای آن صرف شود.

• انواع قلم

از جمله قدیمی‌ترین روش‌ها برای حکاکی روی سنگ است و با وجود ابتدایی بودن همچنان نیز مرسوم است و از آن برای طرح زدن روی سنگ‌های مختلفی استفاده می‌شود. به دلیل ساده و ابتدایی بودن ابزارها، داشتن جنبه تزئینی و کاربردی این روش جزء صنایع دستی حساب می‌شود و به همین دلیل انگشتر‌ها یا سنگ‌هایی که با روش قلم زنی حکاکی شده باشد ارزش بیشتری داشته و گرانتر می‌باشد. البته استفاده از این روش چالش‌هایی همچون نیاز به زمان بیشتر نسبت به روش‌های جدید و بالا رفتن هزینه برای خریدار را ایجاد می‌کند.

• لیزر

یکی از جدید‌ترین روش‌های حکاکی روی سنگ استفاده از لیزر می‌باشد که مزایای همچون صرفه جویی در زمان، داشتن ظرافت بالا به دلیل استفاده از تکنولوژی‌های بروز، امکان حکاکی روی سنگ‌های ساختمانی، نما و سر درب‌ها با طرح‌های اختصاصی، حکاکی روی سرامیک و کاشی، سنگ‌های رومیزی و سایر سنگ‌های تزئینی و نگین و انگشتر و... با این روش وجود دارد.

مراحل حکاکی روی سنگ

در روش سنتی هنرمند ابتدا سنگ مورد نظر را انتخاب کرده و در اولین مرحله طرح را روی سنگ می‌اندازند.

اولین مرحله حکاکی روی سنگ با روش سنتی

پس از آن با استفاده از قلح‌های مختلفی شروع به حکاکی می‌کنند. در این مرحله هنرمند باید اطراف طرح را با استفاده از قلم و چکش پایین برده و از برجسته‌ترین قسمت طرح اصلی شروع به کار کند. سپس با کامل شدن طرح، نوبت به سمباده زدن می‌رسد تا قسمت‌های اضافه و تیز صیقلی شوند. مواد اولیه مورد نیاز این هنر سنگ‌های از جنس مرمر، یاقوت و... می‌باشد که حکاک با توجه به خلاقیت و ابتکار خود عمل کرده و طرح‌هایی با اهداف تزئینی و کاربردی ایجاد می‌کند.