به گزارش مجله خبری نگار، «پرونده حکمرانی فضای مجازی»؛ شبکه ملی اطلاعات یکی از کلان پروژههای ملی است که اولین بار در اواخر سال ۱۳۸۴ تحت عنوان اینترنت ملی و به منظور کاهش وابستگی به شبکه جهانی اینترنت و بهره گیری از فرصتهای فضای مجازی برای نشر و اشاعه فرهنگ والای اسلامی مطرح شد. در سال ۱۳۸۹ در ماده ۴۶ برنامه پنجم توسعه به طور جدی به این مهم شده و مقرر گردید تا پایان این سال در سال ۱۳۹۴، شبکه ملی اطلاعات به سطحی از توسعه و گستردگی برسد که ۶۰ درصد خانوارها و کسب و کارها به شبکه ملی اطلاعات متصل شوند. پس از شکل گیری شورای عالی فضای مجازی در سال ۱۳۹۰، این شورا در جلسه پانزدهم خود در دی ماه ۱۳۹۲ الزامات شش گانه حاکم بر تحقق شبکه ملی اطلاعات را تصویب نمود. اما تبیین این الزامات سه سال بعد در جلسه سی و پنجم این شورا و در آذر ۱۳۹۵ انجام شد. طبق اعلام وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، فاز سوم این شبکه در مرداد ۱۳۹۶ افتتاح شد؛ اما همچنان نقدهای جدی بر نحوه پیاده سازی و راه اندازی این شبکه وجود دارد.
در طراحی این شبکه، ویژگیها و قابلیتهای خاص بومی مانند استقلال از شبکه جهانی توامان با دسترسی مدیریت شده به آن، نظارت، مدیریت و کنترل در همه سطح شبکه، سازگاری با فناوریهای نسل جدید و... مورد توجه سیاستگذاران و متولیان راه اندازی قرار گرفته است. با این وجود، همواره یکی از مهمترین دغدغهها و مطالبات ذینفعان این شبکه، شفاف سازی چگونگی پیشگیری از حملات سایبری و مقابله با تهدیدات امنیتی فضای سایبر توسط این شبکه است.
بسیاری از کشورها به منظور مدیریت بهینه کشور و دسترسی به خدمات و اطلاعات، اقدام به طرح ریزی و پیاده سازی زیرساخت ارتباطی پهن باند و مستقل از اینترنت با مدیریت داخلی نموده اند. به عنوان مثال در کره جنوبی طرح تجمیع حکمرانی الکترونیکی و ارتباطات پخش همگانی با ایجاد بستری ۵۰ مگابیتی در همه مناطق شهری و روستایی بر بستر فیبرنوری در سال ۲۰۱۰ اجرا شده است. در ایالات متحده یک شبکه عمومی پهن باند برای دسترسی ارزان و مقرون به صرفه برای بیش از صد میلیون خانوار در سال ۲۰۱۵ میلادی در نظر گرفته شده است. استرالیا یکی دیگر از پیشگامان توسعه شبکه پهن باند ملی است. در این کشور، خدمات پهن باند و پرسرعت با ترکیبی از روشهای مختلف مخابراتی ارائه میشود. کشور چین نیز از کشورهایی است که دارای شبکه ملی اطلاعات بوده و موتور جستجو، زیرساختهای فنی، شبکه پیام رسانی و ... همگی بومی است. یکی از اهداف کشور چین در داشتن شبکه ملی اطلاعات، داشتن فناوری ابداعی، رقابت صنعتی، تطبیق با استانداردهای پیشرو، سیستم و شبکهای با امنیت اطلاعات است.
راه اندازی شبکه ملی اطلاعات را میتوان گامی مهم و حیاتی برای بهره برداری از فرصتها و قابلیتها فضای مجازی دانست. این شبکه علاوه بر اینکه امکان صرفه جویی اقتصادی، توسعه فضای کسب وکار، افزایش سرعت دسترسی کاربران به منابع داخلی و تحقق دولت الکترونیکی را فراهم خواهد نمود، آثار و پیامدهای متعدد امنیتی از منظر راهبردی دارد که این آثار و پیامدها عبارت است از:
جلوگیری از قطع ارتباطات اینترنتی به خصوص ارتباطات داخلی توسط بیگانگان
جلوگیری از تحلیل اطلاعات توسط بیگانگان به سبب عدم خروج اطلاعات داخلی به بیرون از کشور
جلوگیری از ذهن خوانی، داده کاوی، ذائقه سنجی و رفتار شناسی کاربران ایرانی توسط کشورهای بیگانه به خصوص از طریق شرکتهای بزرگ و غولهای فناوری دنیا
عدم وابستگی به بیگانگان در ارتباطات داخلی
جلوگیری از گمنامی و فعالیتهای پنهانی افراد در شبکه ملی اطلاعات
کاهش جرایم و تخلفات به سبب احراز هویت کاربران در شبکه ملی اطلاعات
جلوگیری از فعالیتهای اقتصادی خارج از قوانین و مقررات کشور
شناسایی متخلفین و مجرمین در شبکه ملی اطلاعات
جلوگیری از فعالیتهای ضد دین و نظام در شبکه ملی اطلاعات
جلوگیری از خروج اطلاعات و سرقت اطلاعات توسط بیگانگان
ایجاد مدیریت مستقل برای ارتباطات داخل و خارج از کشور
جلوگیری از حملات سایبری کشورهای بیگانه
جلوگیری از تهاجم فرهنگی، تبلیغات اغواگر، ترویج پروپاگاندار، عملیات روانی و نفوذ جریانی
سازمان دهی تهدیدات سایبری علیه جمهوری اسلامی ایران
جلوگیری از ترویج یاس و ناامیدی، ایجاد تفرقه و اختلافات قومی و مذهبی در بین آحاد جامعه و تغییر بنیانهای اعتقادی، اخلاقی و فرهنگی از طریق فضای سایبر
مدیریت هوشمند انتشار و دسترسی به اطلاعات الکترونیکی در شبکه ملی اطلاعات
ارتقاء سطح دانش کارشناسان و متخصصین داخلی
جلوگیری از خروج ارز و داراییهای کشور به خارج از کشور
نکته پایانی آنکه با توجه به اینکه در فضای سایبری مقابله با حملات سایبری، جنگ نرم، جنگ رسانه ای، جمع آوری و کنترل اطلاعات برای هدایت جنبشهای سیاسی و اجتماعی معاند و برانداز، مواجهه با تبعات احساس امنیت ذهنی و کاذب فضای مجازی از چالشهای جدی امنیتی در سطح کشور است، بنابراین مهمترین فلسفه وجودی تکمیل شبکه ملی اطلاعات را میتوان در ایجاد امنیت و مدیریت فضای مجازی برای مواجهه با تهدیدات روزافزون دانست.