ترومبوز یا لخته شدن خون چه مشکلی در بدن ایجاد میکند؟

به گزارش مجله خبری نگار/بهداشت نیوز، پدکتر علیرضا توسلی با اشاره به روز جهانی ترومبوز (لخته شدن خون) و اهمیت آن اظهار داشت: امروزه با توجه به افزایش سن و پیدایش بیماری‌های مربوط به سیستم قلبی و عروقی، اهمیت ترومبوز و خطرات ناشی از آن بیشتر شده، لذا لازم است تمام افراد با علل ایجاد کننده و علایم ناشی از ترومبوز آشنا شوند.

وی ادامه داد: خون حیاتی‌ترین مایع برای بدن انسان و حاوی سلول‌ها و مواد پروتئینی است، که باید به صورت مداوم در تقریباً تمام قسمت‌های بدن جریان پیدا کند و اکسیژن و مواد غذایی را به سلول‌های بدن رسانده و دی اکسید کربن و مواد دفعی را از آنها دور نماید و شاید بتوان گفت که حساس‌ترین تعادل در بین پروتئین‌های بدن، در خون اتفاق می‌افتد.

دکتر توسلی خاطرنشان کرد: خون در بدن انسان از یک طرف باید سیال و روان و بدون لخته باشد، تا بتواند در داخل تمام‌ها و مویرگ‌های بدن روان و جاری باشد و از طرفی هم در مواقع ضرورت باید لخته شود و جلوی خونریزی را بگیرد و با ایجاد لخته‌های خون مانع ادامه خونریزی و مرگ شوند. حال اگر لخته شدن خون ناخواسته صورت بگیرد و در هر رگی تشکیل شوند، مانع جریان خون خواهند شد و این امر می‌تواند منجر به پیدایش بیماریه‌های مهمی مانند، سکته‌های قلبی، سکته‌های مغزی، لخته خون در سیاهرگ‌های عمقی پا DVT، آمبولی ریه و آمبولی و ایسکمی اندام ها، آمبولی و ایسکمی رگ‌های روده‌ها می‌شود.

وی تاکید کرد: باید توجه داشت که ترمبوز هم ناشی از عوامل ژنتیکی و استعداد فردی و هم اینکه در اثر مسائل محیطی و روش زندگی برای انسان ایجاد می‌گردد.

دکتر توسلی در خصوص افراد مستعد جهت بروز ترومبوز نیز گفت: افراد بالای ۶۰ سال، بیماران مبتلا به سرطان، افراد با سابقه فامیلی و خانوادگی، لخته خون در پا یا قمست دیگری از بدن، داشتن یک یا چند نوبت DVT یا آمبولی ریه، خانم‌های حامله یا تازه زایمان کرده، مصرف کنندگان قرص‌های حاملگی یا درمان‌های جایگزین هورمونی، افراد تازه جراحی شده، بی حرکتی پا در سه روز گذشته، افراد چاق و دارای اضافه وزن، مصرف کنندگان سیگار و تنباکو، افراد دارای فعالیت بدنی کم و نیز کم تحرکی طولانی مدت بیشتر از سایر افراد در معرض ترومبوز هستند.

وی اضافه کرد: ترومبوز با علائمی از جمله، تورم دست یا پا، درد و حساسیت در محل ترومبوز و به تدریج در همان موضع ایجاد گرمی و تغییر رنگ نیز ظاهر می‌شود. در ارگان‌هایی مثل روده‌ها، قلب و یا ریه ترومبوز باعث خون نرسیدن به آن عضو شده و ممکن است، مشکلات خطرناک‌تری که ناشی از اختلال در عملکرد آن عضو باشد بروز نماید.

وی تشخیص سریع و درمان به موقع این بیماری را بسیار حیاتی دانست و گفت: اگر ترومبوز دیر تشخیص داده شود، پرتاب لخته خون ممکن است به حالت خطرناکی مثل آمبولی منجر شود و اگر آمبولی در ریه اتفاق بیافتد، علائم متنوعی از خفیف مثل تنگی نفس تا علائم شدید مثل نارسایی تنفسی و مرگ و میر همراه دارد.

دکتر توسلی همچنین گفت: در بین فاکتور‌های سبک زندگی سالم دو عامل اصلی یعنی "داشتن فعالیت بدنی و ورزش" و "عدم مصرف سیگار و دخانیات" اهمیت ویژه‌ای دارند. برای جلوگیری از لخته شدن خون، تحرک، پیاده‌روی و ورزش به طور مرتب باید انجام شود.. از نشستن برای مدت طولانی خودداری کنید، وزن خود را در حد مطلوب نگه دارید و از مصرف سیگار خودداری کنید.

وی هشدار داد: با توجه به اینکه مصرف سیگار برای سیستم قلب و ریه و تمام بدن و رگ‌ها مضر است، می‌تواند باعث التهاب در جدال رگ‌ها و در نهایت منجر به ترومبوز رگ‌ها و بیماری‌های ناشی از آن شود؛ به ویژه خانم‌هایی که حامله هستند یا قرص بارداری مصرف می‌کنند با کشیدن سیگار، احتمال لخته خون بسیار زیاد افزایش می‌یابد.

متخصص جراحی در عین حال تاکید کرد: برخی از علل ایجاد ترومبوز در بدن، مانند استعداد ژنتیکی به لخته شدن خون یا افزایش سن قابل کنترل و پیشگیری نیستند. اما در طول زندگی انسان عواملی هستند که موجب افزایش ریسک ترومبوز و آمبولی می‌شوند و می‌توان آنها را کنترل کرد مانند سیگار و عدم انجام فعالیت بدنی که ذکر شد. همچنین افرادی که برای مدت طولانی بی تحرک هستند، افرادی که خطر زیادی برای بروز DVT یا آمبول ریوی دارند و افرادی که در معرض خطر بالای سندرم حاد عروق کرونر یا سکته مغزی هستند در معرض خطر ترومبوز قرار دارند.

اقدامات پیشگیرانه از لخته شدن خون در موقعیت کم تحرکی

دکتر توسلی همچنین گفت: اگر قصد مسافرت طولانی با هواپیما یا ماشین را دارید، باید بدانید که خطر ایجاد لخته خون در پا و آمبولی ریه در این شرایط افزایش خواهد یافت. برای کاهش این خطر، شما باید تمام تلاش خود را بکنید تا در فواصل یک تا دو ساعت، از خواب یا از صندلی خود بلند شوید، یا از ماشین پیاده شده و حرکت کنید. چنانچه این کار ممکن نیست، می‌توانید در صندلی خود ورزش کنید. پا‌های خود را دراز کنید، پا‌های خود را خم کنید و هر ۱۵ یا ۲۰ دقیقه انگشتان پا را بکشید.

وی گفت:همچنین باید از کمبود آب بدن و از پوشیدن جوراب‌های تنگ خودداری کنید. بی حرکتی به دلیل بستری شدن در بیمارستان، تروما یا جراحی، بی حرکتی و نشستن یا خوابیدن طولانی مدت برای روز‌ها یا بیشتر با خطر لخته شدن خون در پا‌ها و آمبولی ریه همراه است. این حالت در برخی از بیماری‌ها یا شرایط از جمله، سکته مغزی، فلج عضلانی، شکستگی پا و گچ گرفتن آن و در مواردی مانند عمل جراحی و برخی شرایط خاص در بیمارستان به وجود می‌آید.

وی در ادامه افزود: در منزل یا بستری در بیمارستان، لازم است حتی الامکان تا آنجا که می‌توانید و پزشک شما اجازه می‌دهد اقداماتی برای کاهش خطر لخته شدن خون انجام دهید. این اقدامات می‌توانند شامل راه رفتن با کمک اطرافیان (البته بعد از مشاوره پزشک)، انجام حرکات ورزشی با پا مانند باز و بسته کردن آن، تغییر پوزیشن و حرکات کششی نوک انگشتان می‌شود. در همین ارتباط استفاده از جوراب‌های کشی، استفاده از دستگاه‌های فشارنده بر روی پا، استفاده از برخی دارو‌های ضدانعقادی توصیه می‌شود.

دکتر توسلی در خصوص درمان لخته‌های خون، گفت: برای درمان ترومبوز از دارو‌های ضد انعقادی استفاده می‌شود. بیماران معمولا بستری می‌شوند و از دارو‌های تزریقی مانند هپارین و انوکساپارین در مرحله حاد بیماری و برای از بین بردن لخته خون استفاده می‌شود و در مرحله مزمن از دارو‌های خوراکی مانند وارفارین و دارو‌های جدیدتری مثل ریواروکسابان، آپیکسابان، دابیگاتران و ادوکسابان استفاده می‌شود.