از «عیاش» تا «الزواری»؛ برجسته‌ترین مهندسان حماس که در توسعه تسلیحاتی القسام مشارکت داشتند

به گزارش مجله خبری نگار، بخش اعظم آنچه اکنون تحت عنوان تسلیحات در اختیار گردان‌های عزالدین القسام، شاخه نظامی جنبش مقاومت اسلامی (حماس) قرار دارد، رهاورد تلاش‌های شبانه‌روزی ارتشی از نخبگان، مبتکران، مهندسان و متخصصان است.

از اولین مهندسان القسام مانند مهندس نسل‌ها «یحیی عیاش» و فرمانده «محمد الضیف» و «عدنان الغول» گرفته که در سال ۱۹۹۴ کار خود را با بمب‌های دست‌ساز آغاز کردند تا «نصال فرحات» و «تیتو مسعود» که برای اولین‌بار ایده ساخت موشک محلی را در سال ۲۰۰۱ ارائه دادند.

تا در ادامه نخبگان جدیدی با ساخت موشک‌های «القسام» و ضدزره مانند «البنا»، «البتار» و «یاسین» و بسته‌های انفجاری و راکت و توپ راه آنها را ادامه دهند و نقطه عطفی در تاریخ مبارزات فلسطینی با رژیم صهیونیستی تشکیل دهند.

این گزارش برجسته‌ترین نخبگان این عرصه را معرفی می‌کند.

یحیی عیاش؛ مهندس نسل‌ها

«یحیی عبداللطیف ساطی محمود عیاش» در سال ۱۹۹۶ در رافات در شمال قدس اشغالی در خانواده‌ای با پیشینه‌ای جهادی علیه قیمومیت انگلیس به دنیا آمد.

در دوران تحصیل به فیزیک و ریاضی علاقه بسیاری داشت و سرآمد همه هم‌کلاسی‌ها خود باشد. تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته مهندسی برق دانشگاه بیر زیت ادامه داد و در سال ۱۹۹۳ از آن فارغ‌التحصیل شد. 

یک سال قبل از فراغت از تحصیل، در سال ۱۹۹۲ به گردان‌های القسام ملحق شد تا هوش و استعداد خود را جهت توسعه و ارتقای توانمندی‌ها القسام به کار گیرد و مرحله‌ای جدید از تاریخ مقاومت را رقم بزند.
او اولین کسی بود که عملیات «شهادت‌طلبانه» را در مقاومت ابداع کرد و فناوری ساخت مواد منفجره و بسته‌های انفجاری استفاده از آنها را وارد حماس کرد.

خیلی زود نام عیاش بر سر زبان سرویس‌های اطلاعاتی اسرائیل افتاد. آنها به وی لقب «مهندس» را دادند و موشه شاحاک، وزیر وقت امنیت داخلی اسرائیل از او به‌عنوان معجزه‌ای یاد می‌کرد که اسرائیل با همه توانمندی‌هایش نمی‌توانست، مانع عملیاتش شود.

وی در سال ۱۹۹۶ با گوشی همراهش که بمب‌گذاری شده بود، حین تماس با پدرش به شهادت رسید. به دلیل تربیت شاگردان بسیار از او به‌عنوان «مهندس نسل‌ها» یاد می‌شود.

الضیف؛ مهندس تونل‌ها

«محمد ابراهیم دیاب المصری» در سال ۱۹۶۵ به دنیا آمد. در سال ۱۹۸۸ در رشته زیست‌شناسی از دانشگاه اسلامی غزه فارغ‌التحصیل شد، اما علاقه زیادی به بازیگری و نمایش داشت.

وی از جمله بنیان‌گذاران گردان‌های القسام در نوار غزه است و روابط بسیار نزدیکی با عماد عقل و یحیی عیاش داشت. وی اکنون فرمانده گردان‌های القسام است.

الضیف مهارت بسیاری در ساخت بمب دارد، عضو تیم طراحی و تولید موشک‌های کوتاه‌برد القسام و مهندس تونل‌هاست. چندین بار بازداشت شده و ۵ بار در معرض ترور قرار داشته که با شکست مواجه شده است.

الغول؛ پدر موشکی القسام

«یحیی محمود جابر الغول» معروف به «عدنان الغول» در سال ۱۹۵۸ در غزه به دنیا آمد. برای ادامه تحصیل در رشته شیمی راهی اسپانیا شده بود، اما تحصیل را رها کرد و به غزه بازگشت.

اوایل دهه ۸۰ به سمت مسئول ساخت تسلیحات و توزیع و توسعه موشک‌ها منصوب شد. سال‌های تبعیدش در سوریه و مصر را به فراگیری ساخت موشک، مواد منفجره، بمب‌های دست‌ساز و سلاح‌های سبک سپری کرد.

پس از بازگشت به غزه مسئولیت بخش تسلیحات القسام به وی سپرده شد. وی تمام زندگی خود را صرف کار روی سلاح‌های مختلف از جمله خمپاره، راکت، توپ ضد زره کرد. او مدت کوتاهی پیش از شهادت موفق به ساخت توپ یاسین شد.

وی همچنین اولین موشک القسام به نام «البنا» و سپس موشک‌های ضد زره «البتار» و خمپاره حماس را ساخت. ساخت موشک‌های ضد هواپیما یکی از آرزو‌های الغول پیش از شهادت در سال ۲۰۰۴ بود.
سلاح‌های الغول نقطه‌عطف بزرگی در تاریخ مقاومت تشکیل دادند و بسیاری به او لقب «پدر صنایع تسلیحاتی» و همچنین «پدر موشکی» القسام می‌نامند.

فرحات؛ طراح شماره یک القسام

«نضال فتحی فرحات»، پسر ارشد «مریم فرحات»، نماینده مجلس قانون‌گذاری فلسطین از جنبش حماس از جمله اعضای تیم توسعه تسلیحات عدنان الغول بود. 

او اولین کسی بود که نمونه موشک‌های القسام را توسعه داد و سنگ بنای توسعه نسخه‌های دیگر این موشک را گذاشت. نشریه آمریکایی تایم از این موشک تحت عنوان موشک اولیه‌ای یاد گرد که خاورمیانه را تغییر خواهد داد.

ساخت پهپاد یکی از رؤیا‌های فرحات بعد از موفقیت در ساخت موشک قسام ۱ بود. وی فوریه ۲۰۰۳ توسط یک پهپاد بمب‌گذاری شده به شهادت رسید.

الشریف؛ مهندس شماره ۲ القسام

«محیی الدین الشریف» در سال ۱۹۶۶ در شمال قدس اشغالی به دنیا آمد. تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته مهندسی الکترونیک دانشگاه آزاد قدس به پایان رساند و علاقه بسیاری به رشته برق داشت.

در سال ۱۹۹۵ راهی نوار غزه شد و توسط یحیی عیاش آموزش ساخت مواد انفجاری را دید و سپس توانست، ترکیب‌های پیچیده‌ای ساخت بسته‌های انفجاری را ارائه دهد و تحولی در ساخت این بمب‌ها ایجاد کند. وی در سال ۱۹۹۸ توسط رژیم صهیونیستی ترور شد و به شهادت رسید.

الزبده؛ توسعه‌دهنده موشک‌های حماس

نام مهندس «جمال الزبده» طی جنگ اسرائیل علیه نوار غزه در سال ۲۰۲۱ مطرح شد. وی در سال ۱۹۵۶ در حیفا به دنیا آمده بود و فارع التحصیل دانشگاه پلی‌تکنیک ویرجینیا آمریکا در رشته مهندسی مکانیک بود.

وی پس از بازگشت از آمریکا به غزه در سال ۱۹۹۴ در دانشگاه اسلامی غزه به تدریس مشغول و پس از آن رئیس بخش مهندسی مکانیک این دانشگاه شد.

الزبده در سال ۲۰۰۶ به تیم ویژه و سری مهندسان القسام برای توسعه تسلیحات گردان‌ها از جمله پهپاد‌ها و برنامه موشکی حماس ملحق شد. وی در جریان تجاوز نظامی اسرائیل به نوار غزه در سال ۲۰۲۱ ترور شد.

ابوهین؛ شاگرد عیاش

«یوسف خالد ابوهین» در سال ۱۹۸۸ به حماس ملحق شد، اما اغلب سال‌های زندگی خود را در زندان‌های اسرائیل و تشکیلات خودگردان سپری کرد.

او به یحیی عیاش در خانه‌اش برای مدت‌ها پناه داده بود و از مهارت‌های وی در ساخت سلاح و بمب و موشک بهره برد. وی از جمله شاگردان عماد عقل نیز بود.

این باعث شد تا به یکی از مهندسان سرآمد القسام در ساخت مواد منفجره تبدیل شود. وی در سال ۲۰۰۳ در الشجاعیه به شهادت رسید.

تیتو؛ مهندس بمب‌های از راه دور

«تیتو محمپ مسعود» در سال ۱۹۶۴ در اردوگاه جبالیا به دنیا آمد. پس از آزادی از زندان در سال ۱۹۹۴ به القسام محلق شد و به دلیل شرکت در عملیات متعدد ۴ سال را در زندان‌های تشکیلات سپری کرد.

او برای ۷ ماه از محافظان «صلاح شحاده» فرمانده کل گردان‌های القسام بود. وی مهارت بسیاری در ساخت مواد منفجره و بمب‌ها و بسته‌های انفجاری و همچنین توپ و خمپاره داشت و از جمله اولین مهندسان ساخت موشک‌های القسام ۱ و ۲ و ۳ به همراه نضال فرحات بود.

وی در سال ۲۰۰۳ توسط رژیم صهیونیستی ترور شد و به شهادت رسید و در کنار دوست و هم‌رزمش نضال فرحات به خاک سپرده شد.

زیاده؛ مهندس بمب‌های ساعتی

«سهیل عبدالکریم زیاده» در سال ۱۹۷۵ در اردوگاه جبالیا به دنیا آمد. پس از آزادی از زندان‌های تشکیلات با عماد عقل آشنا و به گردان‌های القسام ملحق شد.

وی مهندس ساخت انواع مختلف خمپاره و بمب‌های ساعتی و بی‌سیم بود و در ساخت موشک‌های قسام ۱ و ۲ و آرپی‌جی البنا مشارکت داشت. وی در سال ۲۰۰۲ در شرق شهر غزه به شهادت رسید.

کحیل؛ مهندس بسته‌های انفجاری

«کمال کحیل» در سال ۱۹۶۱ به دنیا آمد. وی مکانیک خودور بود و در جوانی به حماس ملحق شد.

پس از پیوستن به گردان‌های القسام به مهندس زبده بسته‌های انفجاری تبدیل شد. وی در سال ۱۹۹۵ به شهادت رسید.

الزواری؛ مهندس پهپاد و هواپیما‌های بدون‌سرنشین

«محمد الزواری» در سال ۱۹۶۷ در شهر صفاقس تونس به دنیا آمد. فارغ‌التحصیل مهندسی مکانیک است. وی در سال ۲۰۰۶ به گردان‌های القسام در سوریه ملحق شد. وی مؤسس نیروی پهپادی گردان‌های القسام است. 

الزواری بر ساخت ۳۰ پهپاد به همراه تیم کارشناسان القسام پیش از سال ۲۰۰۸ نظارت و اشراف داشت. وی بیش از سه بار طی دو سال ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ به غزه سفر کرد و بر راه‌اندازی پهپاد ابابیل ۱ اشراف داشت.

وی در سال ۲۰۱۶ مقابل خانه‌اش در شهر صفاقس تونس ترور شد. وی در آن زمان در مقطع دکترا مشغول به تحصیل بود و تز دکترای خود را ساخت زیردریایی کنترل از راه‌دور انتخاب کرده بود.

السماء؛ شاگرد الزواری

«محمود فارس» فارغ التحصیل رشته مکانیک بود و دوره‌های تخصصی ساخت پهپاد را در چندین کشور دیده بود. پس از پیوستن به القسام یکی از مهندسان اصلی طرح ساخت و تولید پهپاد تحت اشراف مهندس زواری شد و در تولید نمونه‌های اولیه آن مشارکت داشت.

وی مسئول اجرای طرح تولید پهپاد در داخل غزه بود و نقش مهمی در ساخت اولیه پهپاد ابابیل و توسعه پهپاد‌های الزواری و شهاب داشت. حماس به وی لقب «یکه‌تاز آسمان» را داده بود. فارس در سال ۲۰۲۱ توسط جنگنده‌های اسرائیلی ترور شد.

ابو نجا؛ مهندس راه‌اندازی مجدد سلاح‌های رژیم صهیونیستی

«ابراهیم حسین ابو نجا» ابتدا به تشکیلات خودگردان ملحق شد، اما اوایل انتفاضه الاقصی در سال ۲۰۰۰ به گردان‌های القسام ملحق شد. وی فرمانده سلاح مهندسی القسام در لشکر رفح بود.

ابو نجا نقش مهمی در توسعه تسلیحات حماس داشت و یکی از بارزترین مهندسان این جنبش در راه‌اندازی و استفاده مجدد از سلاح‌های غنیمت گرفته شده از ارتش رژیم صهیونیستی یا شلیک شده و منفجر نشده به سمت نوار غزه بود.

وی در سال ۲۰۱۷ در شهر رفح در جنوب نوار غزه در اثر انفجار یکی از خمپاره‌های عمل‌نکرده رژیم صهیونیستی به شهادت رسید.