داستان «میکروآپارتمان‌ها»! خانه‌های مینیاتوری جاده باز کن مسکن یا بحران‌‌زا؟

به گزارش مجله خبری نگار،  بحث ساخت خانه‌های کوچک و یا در اصطلاح میکروآپارتمان‌ها که در ایران بیشتر با نام «خانه‌های ۲۵ متری» شناخته شده‌اند، چند سالی است که مطرح است؛ ولی هر بار با واکنش‌هایی مواجه و مدتی به فراموشی سپرده می‌شود و بار دیگر با یک اظهارنظر در میان محافل رسانه‌ای و کارشناسی جا باز می‌کند؛ اما هیچ‌گاه تصمیم قاطع و مؤثری در این زمینه اخذ نشده که آیا مسئولان تن به ساخت این کوچک‌مقیاس‌ها می‌دهند یا اینکه به‌طور کل آن را کنار می‌گذارند.

به‌تازگی خبری از جانب مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی و انبوه‌سازی تهران که اعلام کرد واحد‌های ۲۵ تا ۹۰ متری در دستور کار است، منتشر شد که با واکنش‌های بسیاری چه از جانب کارشناسان و چه برخی مسئولان مواجه شد.

بسیاری بر این عقیده‌اند یکی از مهم‌ترین عوامل بالا بودن نرخ مسکن، نبود تعادل میان عرضه و تقاضاست. امروزه در شهر‌ها خانواده‌هایی هستند که مسکن مناسب ندارند و در مقابل خانه‌هایی وجود دارد که به‌دلیل نبود توان خرید، خالی هستند؛ اما زمانی که مسئولان مسیر را برای ساخت خانه‌های کوچک هموار کنند نه‌تن‌ها هزینه مستأجران کاهش می‌یابد، بلکه به‌دلیل پایین بودن هزینه ساخت امکان خرید خانه هم فراهم خواهد شد.

اما در مقابل این افراد، مخالفان سرسختی هم وجود دارند که معتقدند خانه تنها مکانی برای خواب نیست، بلکه باید مکانی برای استراحت و آرامش افراد خانواده باشد که این خانه‌های متراژ پایین این امکان را برای خانواده فراهم نمی‌کنند.

مخالفان ایده ساخت میکروآپارتمان‌ها، این خانه‌ها را عاملی در مسیر افزایش تجرد می‌دانند. این افراد، کوچک‌متراژ‌ها را، تنها راهی برای پاک‌کردن صورت مسئله خانه‌دار شدن افراد دانسته و تأکید دارند ساخت خانه‌های ۲۵متری خلاف سیاست‌های قانون سیاسی و فرهنگ ایرانی اسلامی است و ارزش‌های فرهنگی و حرمت خانواده در آن حفظ نمی‌شود.

به‌عقیده مخالفان، هزینه ساخت این نوع خانه‌ها چنانچه از آپارتمان‌های متراژ متوسط بیشتر نباشد، کمتر هم نیست، بنابراین مسئولان به‌جای اینکه بخواهند برای ساخت این منازل هزینه کنند بهتر است با ساخت آپارتمان‌هایی که حداقل امکان سکونت چندساله را برای خانواده‌ها فراهم می‌کند، مشکل مسکن را مرتفع کنند.

ساخت کوچک‌مقیاس‌ها برای عموم مردم نمی‌تواند راهکار درستی باشد

هوشنگ فروغمند اعرابی، دکترای معماری و مدرس دانشگاه، درباره تأثیر ساخت این واحد‌ها در خانه‌‎دار شدن مردم، ضمن بیان اینکه تاکنون اعطای مجوزی در زمینه ساخت مسکن ۲۵متری به‌طور رسمی اعلام نشده است، گفت: اینکه هر بار صحبت از مسکن متراژ پایین می‌شود، دغدغه‌مندان مسائل فرهنگی را در مقابل این مقوله قرار می‌دهند که نشان از اهمیت حوزه فرهنگ برای ما دارد؛ اما متأسفانه ما فرهنگ را در جایگاه صحیح آن و با توجه به‌میزان شرافت امر فرهنگی درنظر نمی‌گیریم.

به‌باور این کارشناس حوزه مسکن؛ بیان کردن دغدغه فرهنگ به‌صورت یک‌وجهی و تنها در مواجه با ساخت خانه‌های متراژکم اگرچه دغدغه مهمی است، اما‌ای کاش بیان مسئله فرهنگ فقط به‌این حوزه تقلیل پیدا نکند و در دیگر حوزه‌ها به‌خصوص زمانی که از انبوه‌سازی و الحاق صحبت می‌کنیم هم به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مسائل در معماری و شهرسازی به‌مثابه رگ‌های اصلی جامعه مورد عنایت قرار گیرد.

وی با بیان اینکه ساخت خانه با متراژ پایین برای عموم مردم نمی‌تواند راهکار درستی باشد، چراکه با باور‌ها و رفتار‌های اجتماعی ما همخوانی ندارد، خاطرنشان کرد: شاید بتوان این خانه‌ها را برای برخی مناطق درون شهر پذیرفت، اما برای شهر‌های جدید و مناطق الحاقی به شهر چرا باید به‌چنین متراژی فکر کرد؛ بنابراین نمی‌توان به‌صورت کلی گفت متراژ پایین مناسب است یا نیست، اما باید مکان ساخت این خانه‌ها را مورد توجه قرار داد.

فروغمند اعرابی اضافه کرد: در برخی شهر‌های اروپایی سیاستمداران و دست‌اندرکاران در امر معماری و شهرسازی به‌گونه‌ای عمل می‌‎کنند که بافت‌های مختلف اجتماعی بتوانند در مناطق مختلف شهر حضور داشته باشند به‌این معنی که می‌کوشند هم مسکن با متراژ‌های مختلف و هم تسهیلات اجاره در اختیار شهروندان قرار گیرد و انواع مشاغل با انواع سطوح درآمدی در محله وجود داشته باشد و این چیزی است که در محلات قدیمی به‌چشم می‌خورد یعنی در یک محله هم افراد متمول زندگی می‌کردند و هم افرادی با انواع درآمد‌ها و شغل‌ها.

وی در ادامه سخنان خود نیرو‌های مختلفی را در مسئله تأمین مسکن دخیل دانست و تصریح کرد: به‌صورت کلی نمی‌توان گفت ساخت خانه‌های کوچک منجر به خانه‌دار شدن مردم می‌شود، بلکه این فقط تقلیل مسئله پیچیده و کلان مسکن به چند پارامتر است و بیشتر جنبه نمایشی و شعاری دارد.

وی ابراز کرد: برخی مردم و مسئولان گمان می‌کنند همه مردم را باید خانه‌دار کنند، اما در واقع شاید هیچ جامعه‌ای نباشد که به‌دنبال خانه‌دار کردن همه مردم باشد. چنانچه منظور از این حرف دسترسی مردم به‌‎خانه مناسب باشد به‌این منظور که فرد بتواند با ۲۰ تا ۳۰ درصد از سبد هزینه خانوار، مسکن مناسبی را اجاره کند و اطمینان خاطر داشته باشد که سال آینده هم توان اجاره دارد؛ معیار مناسب‌تری است، اما خانه‌دار کردن همه مردم، هم عملاً ناممکن است و هم اینکه نمی‌تواند هدف خوبی باشد، چراکه مشکلات متعددی را به‌دنبال خواهد داشت.

این تحلیلگر حوزه مسکن ضمن اشاره به‌اینکه بحران مسکن در همه جای دنیا وجود دارد و به‌نظر نمی‌رسد قابلیت حل قطعی داشته باشد، چراکه بسیاری از پاسخ‌ها خارج از مسئله ساخت خانه و مسائل مرتبط با معماری‌و شهرسازی و حیطه وظایف وزارت راه‌وشهرسازی است. توسعه شهر‌های جدید فناورانه که اسکان و فعالیت اقتصادی را درکنار هم داشته باشد و شهر‌های جدید را تنها به‌عنوان خوابگاه و شهری سربار بر شهر بزرگ‌تر نکند و ساماندهی مهاجران که یکی از عوامل گرانی مسکن در بازار اجاره هستند، راهکار‌های مناسب برای این امر برشمرد.

فروغمند اعرابی پیچیدن یک نسخه برای تمامی مناطق را اقدامی نادرست خواند و اظهار کرد: مادامی که مسئولان در تهران باشند و از آنجا این مسائل را مد نظر قرار دهند و بخواهند برای همه شهر‌های ایران تصمیم بگیرند و نسخه‌ای واحد بپیچند مشکل مرتفع نخواهد شد؛ بلکه باید برای هر منطقه باتوجه به جغرافیا، فرهنگ و مسائل اجتماعی و با درنظر گرفتن یک‌سری شاخص و مؤلفه، تصمیم‌گیری کرد.

کوچک‌متراژ‌ها قیمت مسکن را افزایش می‌دهند

فرشید ایلاتی، دیگر کارشناس حوزه مسکن گفت: متأسفانه امروز در کلانشهر‌ها میانگین آپارتمان‌ها به متراژ‌های پایین رسیده که با الگوی ایرانی- اسلامی تناسب ندارد.

وی ساخت خانه‌های کوچک‌متراژ را موجب افزایش قیمت مسکن دانست و ابراز کرد: باتوجه به‌اینکه مردم توان خرید خانه بزرگ و یا متوسط را ندارند، بنابراین زمانی که آپارتمان‌های کوچک‌متراژ ساخته شود، ازآنجا که توان خرید این خانه‌ها در میان مردم بیشتر است، بنابراین تقاضا برای خریدشان افزایش می‌یابد که همین افزایش تقاضا، منجر به‌افزایش نرخ هم می‌شود.

به‌گفته ایلاتی اینکه گفته می‌شود کاهش متراژ هزینه ساخت و درنهایت قیمت نهایی را پایین می‌آورد ادعای درستی نیست. مضاف بر این، سیاست‌گذاری‌ها باید به‌این سمت برود که قدرت خرید مردم افزایش یابد و خانواده بتواند با ابزار‌های مالی جدید، اجاره به‌شرط تملیک و صندوق‌های سرمایه‌گذاری حداقل یک آپارتمان ۵۰ متری را تملک کند.

به‌عقیده این کارشناس، ساخت خانه‌های کپسولی هزینه‌های اجتماعی بیشتری را در آینده بر جامعه تحمیل می‌کند. چنانچه ساخت آپارتمان‌های ۲۵ متری را بپذیریم پس از مدتی باید به ساخت خانه‌های ۱۲ و ۶ متری تن دهیم. تجربه خانه‌های کپسولی در کشور‌هایی همچون سنگاپور، تایوان و هنگ‌کنگ وجود دارد، با این تفاوت که در این کشور‌ها محدودیت زمین وجود دارد، اما ما در ایران با این محدودیت‌ها مواجه نیستیم و با باز کردن حریم شهر‌ها و افزایش محدوده شهر می‌توان امکان ساخت مسکن مناسب را فراهم کرد.

منبع: فرزانه زراعتی-قدس