داور سومین سوگواره «نی‌ناله»: اقتباس به نوعی تاریخ و حقیقت محض است

به گزارش مجله خبری نگار، احمد جولایی در امروز در پایان سوگواره "نی‌ناله" که به میزبانی تبریز برگزار شد، در سخنانی اظهار کرد: اقتباس دارای سابقه زیادی در حوزه ادبیات فارسی نظیر یوسف و ذلیخا از نگاه در کتب دینی و مصحف شریف تا دواووین شعرا‌ی پارسی گو نظیر عبدالرحمان جامی است هموست که اقتباس خود را از این قصه مصری الاصل و پرورش یافته در افکار دوستداران موسی و به نوعی نگاه مردم نصارا و البته اشاره صریح قرآن در سوره یوسف را به اقتباسی جدید می‌رساند و آن را تقدیم سلطان حسین بایقرا می‌کند البته او به نظم و نثر زندگانی صوفیان زیادی را نیز به نوعی باز آفرینی یا اقتباس کرده است.

وی گفت: مقتل که ماجرای نگارش یک حادثه منجر به قتل است گاه به صورت مستقل یا به صورت اشاره و کنایه در بخشی از کتب تاریخی آمده است. مقتل ممکن است حماسی، عرفانی، نگاه تاریخی و. باشد.

جولایی افزود: مجالس تعزیه خصوصا نسخ تعزیه برآیند همین نگاه به مقاتل شیعه است. البته در یک سیر تاریخی که به سمت حزن و اندوه کشیده شد و برآیند آن مرثیه سرایی بود. دواوین شعرای شیعی شامل مراثی زیادی است بزرگانی، چون صائب تبریزی، کلیم کاشانی، محتشم، مقبل و. همه موید این است که شاعران مراثی با اطلاع و دانش مخاطب خود که از مقتل حاصل نموده دست به مرثیه سرایی می‌زند. 

وی ادامه داد: مرثیه‌سرایی بخش مهمی از آن به عهده دانش و حافظه مخاطب است هم از این‌روست که بی مقدمه وارد اصل مطلب می‌شود و در یک تجربه مشترک با مخاطب خود می‌رسد.
داور سومین سوگواره «نی‌ناله» افزود: وفور مراثی و مقاتلی که دارای یک طرح اولیه از قصه بودند شامل شخصیت، فضا و زمان و مکان و... و البته پدیده‌ای به نام زبان حال و یا به عبارتی گفت‌وشنود در این شکل‌گیری اقتباس و خلق نسخ تعزیه بی‌تاثیر نبوده است، در جایی شاهد بودم که از آنجا که حادثه بزرگ کربلا دارای مقدمه، حادثه و موخره است و امکان گفتن در یک نشست و گفت‌وگوی بر منبر نیست آن را تقطیع و هر نشست که در یک جلسه رخ می‌داد و شامل مقدمه و فراز و فرود بود مجلس می‌گفتند هم از این روست که نسخ تعزیه به صورت مجلس تلقی می‌شود.

وی افزود: در سومین سوگواره نمایش‌های آیینی و سنتی نی ناله که با همت عزیزان در تبریز برگزار می‌شود بخش عمده‌ای از نمایش‌های صحنه‌ای به این سو حرکت کرده. تعداد ۱۸اثر ارائه شده در این بازه فشرده زمانی مخاطب را مخیر میسازد تا اثر مورد علاقه را انتخاب و به تحلیل، تفسیر و تأویل و در صورت لزوم به تأویل اثر بپردازد.
جولایی گفت: فضای زمانی، مکانی و گروه‌های شرکت‌کننده اقتضای سوگواره را برای استفاده از زبان آذری مهیا ساخته است؛ و ما شاهد اجرای بعضی از مجالس تعزیه با رنگ و بوی بومی، آیینی و سنتی در این دوره از سوگواره هستیم.