هرآنچه درمورد ترکیبات و وظایف خون باید بدانید

به گزارش مجله خبری نگار،تا به حال به این فکر کرده‌اید که خون از چه چیز‌هایی تشکیل شده است؟ از آنجایی که یک فرد بالغ به‌طور متوسط پنج تا شش لیتر خون در بدن خود دارد، این مایع برای زندگی ما حیاتی است، اکسیژن را در بدن به گردش درمی‌آورد و عملکرد‌های مختلفی انجام می‌دهد.

با وجود ظاهر ساده و قرمزرنگ خود، خون از اجزای شیمیایی زیادی تشکیل شده است. 

خون از چه چیزی تشکیل شده است؟

دو جزء اصلی خون را تشکیل می‌دهند:

پلاسما: ۵۵ درصد

پلاسما قسمت مایع یا آبکی خون است که بیش از نیمی از محتوای خون را تشکیل می‌دهد.

سلول‌های خونی: ۴۵ درصد

سلول‌های خونی به سلول ها، پلاکت‌ها و تکه‌های سلولی معلق در پلاسما اشاره دارد.

پلاسما

پلاسما عمدتا از آب (۹۰٪)، نمک‌ها و آنزیم‌ها تشکیل شده است، اما پروتئین‌ها و اجزای مهمی را نیز در خود دارد که بسیاری از عملکرد‌های بدن را انجام می‌دهند.

پروتئین‌های پلاسما ۷ درصد محتویات پلاسما را تشکیل می‌دهند و در کبد ساخته می‌شود که شامل موارد زیر است:

آلبومین ها: این پروتئین‌ها از نشت مایعات از رگ‌های خونی به سایر قسمت‌های بدن جلوگیری می‌کنند. آن‌ها همچنین مولکول‌های مهمی نظیر کلسیم را حمل کرده و به خنثی کردن سموم کمک می‌کنند.
گلوبولین ها: این‌ها نقش مهمی در لخته شدن خون و مبارزه با عفونت‌ها دارند و همچنین ناقل هورمون ها، مواد معدنی و چربی‌ها هستند.
فیبرینوژن و پروترومبین: هر دوی این پروتئین‌ها با تسهیل ایجاد لخته‌های خون در حین بهبود زخم به توقف خونریزی کمک می‌کنند.
آب و پروتئین‌ها ۹۸ درصد پلاسمای خون را تشکیل می‌دهند. دو درصد دیگر از محصولات جانبی شیمیایی و ضایعات سلولی ازجمله الکترولیت ها، گلوکز و سایر مواد مغذی تشکیل شده است.

سلول‌های خونی

سه دسته سلول خونی در خون وجود دارد: پلاکت ها، گلبول‌های سفید و گلبول‌های قرمز. گلبول‌های قرمز با ۹۹٪ بیشترین سهم را در سلول‌های خونی دارند و یک درصد باقیمانده از پلاکت‌ها و گلبول‌های سفید تشکیل شده است.

پلاکت: پلاکت‌ها یا ترمبوسیت‌ها سلول‌هایی از سیستم ایمنی هستند که وظیفه آن‌ها تشکیل لخته خون برای کاهش خونریزی از زخم است. این موضوع پلاکت‌ها را نه تنها برای زخم‌های کوچک مانند بریدگی بلکه برای جراحی‌ها و آسیب‌های تروماتیک نیز حیاتی می‌سازد.
گلبول سفید: گلبول‌های سفید یا لکوسیت‌ها از بدن در برابر عفونت محافظت می‌کنند. پنج نوع گلبول سفید با نقش‌های متفاوت برای مبارزه با عفونت وجود دارد: برخی به سلول‌ها و ویروس‌های خارجی حمله می‌کنند، بعضی آنتی بادی تولید می‌کنند، برخی سلول‌های مُرده را از بین می‌برند و برخی به آلرژن‌ها پاسخ می‌دهند.
گلبول قرمز: گلبول‌های قرمز خون یا اریتروسیت‌ها اکسیژن و مواد مغذی تازه را به سرتاسر بدن می‌رسانند. آن‌ها حاوی پروتئین خاصی به نام هموگلوبین هستند که حامل اکسیژن است و به خون رنگ قرمز می‌دهد. طول عمر یک گلبول قرمز معمولی حدود ۱۲۰ روز است و پس از آن می‌میرد و با یک سلول جدید جایگزین می‌شود. بدن ما به‌طور مداوم گلبول‌های قرمز خون در مغز استخوان را با سرعت میلیون‌ها سلول در ثانیه تولید می‌کند.

گلبول‌های قرمز غیرطبیعی

گلبول‌های قرمز طبیعی دیسک‌های گرد و پهنی هستند که قسمت وسط آن‌ها نازک‌تر است. با این حال، برخی بیماری‌ها و درمان‌های پزشکی می‌توانند شکل گلبول‌های قرمز را به روش‌های مختلف تغییر دهند.

در ادامه انواع گلبول‌های قرمز غیرطبیعی و بیماری‌های مرتبط با آن‌ها آورده شده است:

کم خونی داسی شکل یک بیماری شناخته شده است که بر شکل گلبول‌های قرمز تأثیر می‌گذارد. برخلاف گلبول‌های قرمز معمولی و گرد، سلول‌های مرتبط با سلول‌های داسی شکل هلالی یا داسی شکل هستند که می‌تواند جریان خون را کند و مسدود کند.

سایر علل شایع گلبول‌های قرمز با شکل غیرطبیعی عبارتند از تالاسمی، اختلالات خونی ارثی، کم خونی، فقر آهن و بیماری کبد. شناسایی سلول‌های خونی غیرطبیعی نقش مهمی در تشخیص علل زمینه‌ای و یافتن شیوه درمان دارد.

وظایف خون‌

می‌دانیم که خون حیاتی است، اما این عنصر حیاتی واقعا چه کاری در بدن انجام می‌دهد؟

خون اکسیژن را به قسمت‌های مختلف بدن منتقل و منبع انرژی را فراهم می‌کند. همچنین دی اکسید کربن را برای بازدم به ریه‌ها می‌رساند.
پلاکت ها، گلبول‌های سفید و پروتئین‌های پلاسما در خون نقش مهمی در مبارزه با عفونت‌ها و لخته شدن دارند.
خون مواد زائد بدن را به کلیه‌ها و کبد منتقل می‌کند که آن را فیلتر کرده و خون تمیز را به گردش در می‌آورد.
خون با جذب و توزیع گرما در سراسر بدن به تنظیم دمای داخلی بدن کمک می‌کند.
درست است که همه ما می‌دانیم که بدون خون نمی‌توانیم زندگی کنیم، اما این عامل حیاتی عملکرد‌های مختلفی را در بدن انجام می‌دهد که اغلب متوجه آن نیستیم. برای انسان و بسیاری از موجودات دیگر به طور یکسان، خون جزء جدایی ناپذیری است که ما را زنده نگه می‌دارد.

منبع:روزیاتو