پیوند ژنتیکی زنبور‌های عسل با انسان‌های مبتلا به اوتیسم کشف شد

مجله خبری-سبک زندگی نگار: پیوند ژنتیکی زنبور‌های عسل با انسان‌ها موضوع پژوهش تازه‌ای است که توسط برخی از پژوهشگران دانشگاه ایلینویز امریکا به انجام رسیده است. 

زنبور‌های عسل معمولا به عنوان حشراتی فعال شناخته می‌شوند که از رفتار اجتماعی گسترده و قدرتمندی برخوردار هستند. خصیصه‌ای که به آن‌ها اجازه می‌دهد تا بتوانند اکثر کار‌های خود را به شکل گروهی و با نظم و ترتیب خاصی انجام دهند.

با این حال نتایج پژوهش اخیر نشان می‌دهد که در میان کلونی زنبور‌های عسل، حشراتی با رفتار‌های ضد اجتماعی نیز وجود دارند. موضوعی که موشکافی آن در نهایت پژوهش‌گران را به سمت بررسی احتمال پیوند ژنتیکی زنبور‌های عسل با انسان‌هایی که از ویژگی‌های مشابه برخوردارند سوق داده است.

پیوند ژنتیکی زنبور‌های عسل با انسان‌های منزوی

تمرکز اصلی پژوهش مذکور بر روشن ساختن این موضوع استوار بوده است که چگونه پدیده‌ی تکامل می‌تواند مسیر‌های مولکولی مشابهی را در موجودات زنده‌ی کاملا متفاوت ایجاد کند. بنابر اعتقاد هانس هوفمن (که البته در تکمیل این پژوهش نقشی نداشته است) مسیر‌های عصبی مربوط به رفتار‌های اجتماعی، در انسان‌ها و حشراتی نظیر زنبور عسل کاملا متفاوت از یکدیگر هستند.

اما در عین حال به نظر می‌رسد که در سطح مولکولی، ژن‌های این موجودات متفاوت رفتار‌های کاملا مشابهی را از خود به نمایش می‌گذارند. موضوعی که می‌تواند احتمال وجود پیوند ژنتیکی زنبور‌های عسل با انسان‌ها را بیش از پیش قوت ببخشد.

به منظور مشاهده‌ی تنوع رفتار‌های اجتماعی زنبور‌های عسل در کلونی‌هایشان، پژوهش‌گران دانشگاه ایلینویز امریکا دو آزمایش مختلف را روی آن‌ها انجام داده‌اند. در واقع این دو آزمایش روی ۲۴۵ گروه مختلف از زنبور‌های عسل انجام شده است که در مجموع به ۷ کلونی متفاوت تعلق داشته‌اند و هر کدام از ۱۰ زنبور تشکیل شده بودند.

در آزمایش نخست رفتار دفاعی زنبور‌های عسل هنگام روبرو شدن با موجودات بیگانه‌ای که به گروه آن‌ها نزدیک می‌شوند مورد بررسی قرار گرفته است. در حالی که در آزمایش دوم، یک لارو نابالغ ملکه در میان گروه‌های مختلف زنبور‌های عسل قرار گرفت تا غریزه‌ی آن‌ها برای حفاظت و تغذیه کردن این لارو مورد مطالعه قرار گیرد.

نتایج این دو آزمایش حکایت از آن دارد که بسیاری از زنبور‌های عسل حداقل به یکی از دو اتفاق یاد شده واکنش نشان داده‌اند، در حالی که چیزی نزدیک به ۱۴ درصد آن‌ها نسبت به هیچ کدام از این دو رویداد عکس‌العملی نشان نداده‌اند.

به این ترتیب تیم پژوهش دانشگاه ایلینویز زیرمجموعه‌ی مشخصی از ژن‌های مشابه را در بدن زنبور‌های عسل گوشه‌گیر و غیرفعال کشف کردند و در نهایت تصمیم گرفتند به مقایسه‌ی آن‌ها با مجموعه‌ای از ژن‌های دخیل در اختلال طیف اوتیسم، اسکیزوفرنی و افسردگی بپردازند. فرآیندی که در نهایت به مشاهده‌ی پیوند ژنتیکی زنبور‌های عسل با انسان‌ها توسط این پژوهشگران منجر شد. به عبارت بهتر علی‌رغم وجود تفاوت‌های گسترده در نوع تکامل انسان‌ها و زنبور‌های عسل، ژن‌های مشترکی در این موجودات سر تا پا متفاوت مشاهده می‌شود.

البته باید به این نکته اشاره کرد که پیوند ژنتیکی زنبور‌های عسل با انسان‌ها تنها به تشابه ژن آن‌ها با بیماران اوتیسم محدود می‌شود. به بیان دقیق‌تر در پژوهش انجام شده تشابه نزدیکی میان ژن‌های فعال زنبور‌های غیراجتماعی و ژن‌های هم‌پیوند با بیماری اوتیسم مشاهده شد.

برخی از این ژن‌ها در امر تنظیم یون‌ها در درون و بیرون سلول‌ها (به خصوص سلول‌های عصبی) نقش دارند، در حالی که نقش مابقی آن‌ها در پدیده‌ای که با نام شوک پروتئین شناخته می‌شود و در هنگام بروز استرس فعال می‌گردد، نمود می‌یابد.

اما و اگر‌های پیوند ژنتیکی زنبور‌های عسل با انسان‌ها

با وجود تمام بررسی‌های انجام شده روی ژن زنبور‌های عسل غیرفعال و گریزان از جامعه‌ی زنبوری، پژوهش‌گران هنوز به طور دقیق نمی‌دانند که این ژن‌ها (چه در انسان‌ها و چه در زنبورها) چگونه و به چه طریقی بر رفتار‌های مهم اجتماعی تاثیرگذار هستند. با این حال بررسی ژن زنبور‌های عسل می‌تواند پژوهش‌گران را در امر چگونگی کارکرد ژن‌های مشابه در انسان‌ها یاری کند.

در این میان حشره‌شناس فعال در دانشگاه کنتاکی لکزینگتون یعنی کلر ریتشاف (که او نیز در این پژوهش نقشی ایفا نکرده است) اعتقاد دارد که شاید زنبور‌های منزوی و غیرفعالی که در گروه‌های مورد آزمایش قرار گرفته حضور داشته‌اند، در سایر موقعیت‌های اجتماعی و تحت شرایطی کاملا متفاوت به حشراتی فعال و غیر منزوی تبدیل شوند.

به عبارت دیگر او این آزمایش را به تنهایی برای اثبات ضداجتماعی بودن زنبور‌های عسل مورد بحث کافی نمی‌داند. با این حال او بسیار تحت تاثیر نتایج مربوط به کشف پیوند ژنتیکی زنبور‌های عسل با انسان‌ها قرار گرفته است.

البته قصد اصلی ترتیب دهندگان این پژوهش از انجام آزمایش‌هایی که به آن‌ها اشاره شد، اثبات ارتباط میان رفتار زنبور‌های عسل با انسان‌ها نبوده است. بلکه آن‌ها تنها به ترسیم یک مدل جدید از نوع واکنش و فعل و انفعال ژنتیکی زنبور‌ها پرداخته‌اند که از طریق آن می‌توان واکنش‌های ژنتیکی مشابه در انسان‌ها را مورد بررسی قرار داد. ناگفته پیدا است که تکمیل این مدل و ویژگی‌های مرتبط با آن مستلزم انجام آزمایش‌های بیشتری در این زمینه است.