آیین و رسوم مردم سیستان و بلوچستان در ماه رمضان، از پخت تباهگ تا نذری مردگان

مردم خطه سیستان و بلوچستان با غبارروبی مساجد به استقبال رمضان می‌روند. خوراک‌ها و شیرینی‌های محلی مخصوص می‌پزند، حنا می‌بندند و نذری برای مرگان آماده می‌کنند.

بردن غبار از مسجد و خانه

به گزارش مجله خبری نگار،  مردم سیستان و بلوچستان مانند بسیاری از اقوام با پاکیزه کردن محیط به استقبال ماه پر فضیلت رمضان می‌روند. از نیمه شعبان، کار نظافت و غبارروبی مساجد آغاز می‌شود. همزمان آنها به خانه‌تکانی و آراستن خانه خود نیز مشغول می‌شوند. پس از نظافت مساجد، برای عطرافشانی به محیط عبادت خود، مشک و چوب‌هایی به نام «سوچکی و اوددار» روشن می‌کنند.

نذری مردگان

بلوچستانی‌ها رسوم خود برای ماه رمضان را از نیمه شعبان آغاز می‌کنند. آنها در این روز انواع غذاهای محلی و حلوای خرما می‌پزند و میان نیازمندان توزیع می‌کنند تا ثواب آن به مردگانشان برسد. علت این نذر، به اعتقاد آنها در مورد سرنوشت مردگان برمی‌گردد. آنها باور دارند که خداوند در نیمه شعبان نام کسانی که قرار است در طول سال آینده از دنیا بروند را به عزرائیل می‌دهد، از این رو مردم این منطقه مراسم نذر مردگان را انجام می‌دهند.

هزار سال رمضان‌خوانی در سیستان

گفته می‌شود که سنت سحری‌خوانی و رمضان‌خوانی در سیستان به اوایل اسلام بازمی‌گردد. سنتی که از پیشگامی مردم این خطه به علم ستاره شناسی و بهره‌مندی از رصدخانه خبر می‌دهد. ریش سفیدان محله پیش از سحر به بالاترین نطقه در منطقه می‌روند و با نواختن دهلی خاص، اهالی را بیدار می‌کنند. خواندن اشعار و ابیاتی با آواز بلند و خوش و ریتمیک را  صلات می‌گفتند و به فردی که این عمل را انجام می‌داد «صلات کش» گفته می‌شد .

در مراسم رمضان‌خوانی جوانان محل به خانه اهالی می‌روند و نذر یا همان انعامی دریافت می‌کنند تا به نیازمندان اهدا کنند. در این مراسم اشعاری از خواجه عبدالله انصاری، باباطاهر و شاعران محلی خوانده می‌شود.

تباهگ پزی، تدارک دیدن خوراک رمضان

یکی از محبوب‌ترین خوراک‌های مردم بلوچ در ماه رمضان «تباهگ» است که ریشه در تاریخ کهن این خطه دارد. زنان از نیمه‌های شعبان مشغول به طبخ و خشک کردن آن می‌شوند. این خوراک لذیذ مخلوطی از برنج و گوشت خشک شده است. این خوراک خوشمزه از قرن ها پیش در میان مردم بلوچستان متداول بوده و خوراک مخصوص حاکمان و افراد مرفه جامعه آن زمان به شمار می‌رفته است.

غذای دیگری که در رمضان به ویژه در میان افراد مسن طرفدار دارد «بت ماش» است. این خوراک از برنج، روغن، ماش و افزودنی‌های معطر تهیه و همراه با ترشی انبه و یا لیمو خورده می‌شود. به عقیده آنها، خوردن بت ماش در سحری، از گرسنگی در طول روز کم می‌کند.

از شیرینی چانگال تا ترشی انبه

از شیرینی‌های محلی مرسوم در ماه رمضان «چانگال» است از خرما، خمیر نیمه پخته، روغن محلی حیوانی و افزودنی‌های معطر درست می‌شود. نان «تیموش» نیز به دلیل سبکی و هضم سریع‌ در ماه رمضان طفدار دارد. خوراک‌های محلی دیگری که می‌توان آن را بر سر سفره‌های افطار مردم بلوچ یافت حلوا شکری، حلوا شیرگی، خرما بریز، خرما شیرگی، کتوک، هارگ، انواع لبنیات محلی، نان روغنی، مربای خرما و انواع ترشی‌های مختلف مثل ترشی لیمو و ترشی انبه است.

طبخ غذای محلی پکوره

مردم دیار سیستان و بلوچستان دوست دارند سفره خود را اغلب با غذاهای سنتی پر کنند، این عادت به یک رسم بدل شده است و این رسم در رمضان جلوه‌ای دوچندان می‌یابد. از محبوب ترین غذاهای ماه رمضان می‌توان به «پکوره» اشاره کرد که در طبخ آن از سبزیجات مختلف و معطر استفاده می‌شود.

حنابندان زنان

یکی از مراسم‌های زیبای زنان بلوچ در ماه رمضان، حنابندان است. بانوان بلوچی در آخرین شب از رمضان با حنای محلی بر روی دست‌ها نقش و نگار زیبا می‌زنند و خود را برای عید بزرگ آمده می‌کنند.

طلب بخشش در روز عید

روز عید فرا می‌رسد و مردها و کودکان با پوشیدن لباس‌های نو به دیدار دوستان و عزیزان می‌روند و طلب بخشش می‌کنند. به عقیده مردم بلوچستان، کسانی که در روز عید فطر حلالیت بطلبند، خداوند تمام گناهان‌شان را می‌بخشد. در این روز کودکان مانند نوروز از بزرگ‌ترها عیدی می‌گیرند.

منبع: ایرنا