هنر دوره اشکانیان

هنر دوره اشکانیان چگونه است؟

مجله خبری-سبک زندگی نگار: امپراتوری اشکانی از حدود ۲۵۰ سال قبل از میلاد تا ۲۲۰ میلادی در ایران بوده‌اند. هنر اشکانی در حقیقت ترکیبی از دو هنر ایرانی و هنر یونانی است. اشکانیان در زمینه هنر خیلی قدرتمند بوده‌اند و هنرمندان در طول قرن‌ها بعد حتی بعد از سرنگونی اشکانیان؛ دیگر حکومت‌ها مثل سلسله بعدی (ساسانیان) از آن تقلید و استفاده می‌کردند.

انواع هنر دوره اشکانیان

نگارگری

نگارگری در دوره اشکانیان شامل، گردش نرم و خطوط آزاد و نقش‌های خیالی بوده است. تاثیر برگ‌های کنگره‌دار یونانی و الهام‌گیری از گل‌ها، بوته‌ها، برگ‌ها و میوه‌های درختان به خوبی دیده می‌شود. نگارگران پارتی دسته‌های پیچک را دو قسمت کرده و آن را پشت به پشت هم قرارداده و از مجموع آن عنصری تزیینی به نام عربانه یا اسلیمی به وجود آمد. در آن شکل‌های گل و بوته و پرندگان و جانوران به فرمان خطوط گردان تابیده می‌سپردند و نقش‌مایه هندسی و گاه انتزاعی به وجود می‌آوردند.

هنر دوره اشکانیان

معماری

معماری اشکانی ابتدا برگرفته از اردوگاه‌های اشکانی بود که بر دور دایره‌ای ساختمان‌ها را می‌ساختند و در تزیینات از هنر یونانی استفاده می‌کردند، اما در همان شروع، هنر سنتی ایرانی را به جای هنر یونانی قرار دادند. ساختمان‌هایی با حیاط‌های چهارگوش مرکزی با ایوان‌های چهار طرف آن از ویژگی‌های معماری اشکانی گردید.

آن‌ها به ظاهر ساختمان خیلی اهمیت دادند و برای آن از ترکیب نقاشی و گچکاری استفاده می‌کردند و از تاق گهواره ای، قوس و رگچین با سنگ و قلوه، برجسته کاری تزیینی و بعضی اوقات ستون‌های داخلی استفاده می‌کردند. نمای ساختمان‌ها به وسیله گچکاری تزیین می‌شدند. در این روش نخست گچ به دیوار یا سقف مالیده می‌شد و آنگاه آنرا شکل می‌دادند.

آشنایی با هنر اشکانی

سفال

سفال دوره اشکانی را می‌توان طبق منطقه جغرافیایی به ۹ دوره تقسیم کرد که عبارتند ازمنطقه جنوب غرب، منطقه غرب ایران، منطقه آذربایجان، شمال ایران، شرق ایران، جنوب شرق و جنوب ایران. سفال هر منطقه ویژگی‌های ظاهری و فنی خود را دارد. سنت‌های محلی در ساخت سفال نقش اصلی را داشتند. نخست سفال‌ها ساده بودند و بعد از آن سفال‌های نقش دار بیشتری تولید شدند و با ظهور سفال لعابدار در سده دوم قبل از میلاد کم کم نقش ها، جای خود را به لعاب دادند.

هنر در دوره اشکانی

فلز

ظروف فلزی عصر اشکانی به روش تلفیقی ساخته شده به طوری که شکل جام‌ها و ساغر‌ها از تکوک‌های هخامنشی تقلید شده، ولی تزیینات آن‌ها به روش یونانی بوده و با عناصر هنر اشکانی تکمیل شده است. همینطور فنون فلزکاری این دوره را می‌توان در ساخت پیکره‌های مفرغی که همزمان با پیکره‌های سنگی رایج بوده مشاهده کرد. پیکره‌های کشف شده نشان از فن ریخته‌گری و مهارت مفرغ‌کاران اشکانی است و دقت بالای آن در حقیقت نمایی در چهره و پوشاک را نشان می‌دهد.

نمونه‌ای از این مجسمه‌ها مفرغی از گور‌های شمی در نزدیکی مال امیر در خوزستان پیدا شده، که به احتمال زیاد یکی از آن‌ها مجسمه فرماندهان عیلامی است. یکی دیگر از آثار دو کاسه نقش برجسته است. یکی از دلایل رشد فلزکاری در این دوره ضرب سکه و جواهرات و تزیین لباس بوده است.

انواع هنر دوره اشکانیان

نقاشی و موسیقی

دوره اشکانی جلوه نقاشی دیواری است، که توانست نقش مهمی در تزیینات معماری این دوره اجرا کند. مهم‌ترین مرکز‌های این هنر کوه‌خواجه در سیستان و منطقه دورااروپوس در سوریه کنونی بوده است. این نقاشی‌ها طرح‌های ساده و تزیینی نقش گیاهان، جانوران و انسان با حرکت‌های آزاد دارد. نقش‌ها با استفاده از رنگ تخت و قلم‌گیری و نقش‌های ویژه ایرانی مانند گل نیلوفر، برگ کنگر و… انجام شده‌اند.

اشکانیان به موسیقی در میدان‌های جنگ علاقه داشتند، این ساز‌ها شامل، شیپور، کرنا، سنج‌های برنجی و دهل‌های چرمی بود و در مجالس شادی از ساز‌های بادی همراه نی و سنتور می‌نواختند. هنر اشکانی میراثی است، که دنبال دیگر جنبه‌های فرهنگی این دوره به عصر‌های بعد به خصوص ساسانیان منتقل شد و توانست با شکوه و عظمت هنر ساسانی جامع‌تر گردد.

هنر اشکانیان

پارچه بافی

اشکانیان از سوس مشرق وارد ایران شدند و بعد از برکناری دولت سلوکی امپراطوری گسترده‌ای را به وجود آوردند. اشکانیان در طی پادشاهی خود کم کم نفوذ هنر یونانی را کنار گذاشته و خصوصیت‌های هنر و تمدن هخامنشیان را احیا کردند. طبق بررسی باستان‌شناسان شکل لباس‌های شایع این دوره یقه گرد است و در قسمت جلوی گردن لباس، شکافی رو به پایین وجود دارد. کلا می‌توان گفت اشکانیان به لباس‌های مادی پوشیده بودند و برای تزیین کناره‌ها از قلاب‌دوزی استفاده می‌کردند.