نظام سیاسی چین، انتخابی و سلسله مراتبی

انتخابات در چین مبتنی بر نظام انتخاباتی سلسله‌ مراتبی است. در این نظام کنگره‌های خلق محلی به طور مستقیم توسط مردم انتخاب می‌شوند و دیگر سطوح تا حد کنگره ملی خلق که مجلس ملی قانونگذاری این کشور است و رییس جمهوری چین را انتخاب می کند، توسط کنگره خلق سطح پایین‌تر خود انتخاب می‌شوند.

به گزارش مجله خبری نگار،، فرمانداران، شهرداران، روسای شهرستان‌ها، بخشداران، روسای شهرها و شهرک‌ها به ترتیب توسط کنگره‌های محلی مربوطه انتخاب می‌شوند. روسای دادگاه‌های خلق و دادستان‌ها توسط کنگره‌های خلق محلی مربوطه، بالاتر از سطح شهرستان انتخاب می‌شوند و در نهایت رئیس‌جمهوری و شورای دولتی چین توسط مجلس ملی خلق برگزیده می‌شوند.

بر این اساس می توان گفت که انتخابات ریاست جمهوری در جمهوری خلق چین بر خلاف بسیاری از کشورها به صورت مستقیم و با رای مردم برگزار نمی شود و اصولا چیزی به عنوان انتخابات مردمی در این کشور وجود ندارد. بنابراین اگرچه کنگره خلق رییس جمهوری را انتخاب می کند اما گزینه های رییس جمهوری که برخی اوقات تنها یک نفر است توسط حزب کمونیست چین به عنوان حزب حاکم بر این کشور به کنگره معرفی می شود.

حزب کمونیست چین با داشتن ۹۰ میلیون عضو رسمی، حزب حاکم بر چین است. نمایندگان مجالس محلی و کنگره نیز همگی از اعضای حزب کمونیست چین هستند، حزب کمونیست به ویژه اعضای کمیته مرکزی و دفتر سیاسی تصمیم گیرنده اصلی برای معرفی نامزدی رئیس جمهوری هستند و کنگره نیز که اعضای آن عضو حزب کمونیست هم هستند فرد انتخاب شده توسط حزب  را به عنوان رییس جمهوری انتخاب می کند.

«شی جین پینگ» در سال ۲۰۱۲ با رای کنگره ملی خلق چین به عنوان هفتمین رییس جمهوری چین برگزیده شد و در سال ۲۰۱۳ ریاست امور کشور را به‌عهده گرفت. شی در این انتخابات با یک رای مخالف و سه رای ممتنع از مجموع دو هزار و ۹۷۰ رای اعضای کنگره انتخاب شد.

کنگره خلق چین بار دیگر در تاریخ ۱۷ مارس ۲۰۱۸ /۲۸ اسفند ۱۳۹۶/ با رای تمام دو هزار و ۹۷۰ نماینده، شی جین ‌پینگ را برای دومین بار به عنوان رئیس جمهوری این کشور برگزید. وانگ کیشان هم به عنوان معاون اول رئیس‌جمهوری در مقام خود ابقا شد.

کنگره خلق چین که عمدتا از وفاداران و اعضای حزب حاکم کمونیست تشکیل شده است، یک هفته پیش از برگزاری این انتخابات، یعنی روز ۲۰ اسفند ۱۳۹۶ محدودیت زمانی برای رئیس جمهوری را لغو کرد و به افزایش دوره ریاست جمهوری از طریق اصلاح قانون اساسی رای داد.  

با اصلاح قانون اساسی، دوران ریاست‌جمهوری فقط به ۲ دوره ۵ ساله محدود نخواهد شد. بنابر این شی جین پینگ رئیس جمهوری کنونی چین، عملا می‌تواند پس از پایان دو دوره ۵ ساله ریاست جمهوری در سال ۲۰۲۳ کماکان برسر قدرت باقی بماند.

حزب کمونیست در اواخر ماه فوریه ۲۰۱۸ و در پایان اجلاس سه روزه کمیته مرکزی این حزب، پیشنهاد برداشتن محدودیت زمانی ریاست جمهوری را مطرح کرده بود. این پیشنهاد هم توسط کنگره تصویب شد.

حزب کمونیست بالاترین قدرت رهبری را در کشور در اختیار دارد و دبیرکل حزب نیز به عنوان رئیس جمهوری و فرمانده کل قوا انتخاب می شود. به همین دلیل شی علاوه بر این که رئیس جمهوری و رئیس حزب کمونیست چین است، ‌ریاست کمیسیون مرکزی ارتش این کشور را هم برعهده دارد.

همانطور که گفته شد در نظام انتخاباتی چین، تنها کنگره‌های خلق محلی مستقیماً توسط مردم انتخاب می‌شوند. در این انتخابات کلیه شهروندان جمهوری خلق چین که به سن ۱۸ سال رسیده اند صرف نظر از سابقه قومی، نژادی، جنسی، شغل، پیشینه خانوادگی، اعتقاد مذهبی، سطح تحصیلات یا وضعیت مالکیت حق رأی دادن و نامزدی در انتخابات را دارند.

در انتخابات کنگره های خلق محلی چین، همه احزاب سیاسی و سازمان های عمومی می توانند به طور مشترک یا جداگانه نامزدهای خود را معرفی کنند. در انتخابات کنگره های خلق محلی که به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم برگزار می شود تعداد نامزدها باید از تعداد نمایندگان انتخاب شده بیشتر باشد تا انتخابات رقابتی شود.

رای دهندگان می توانند به نامزد معرفی شده در یک حوزه رأی مثبت یا منفی دهند. آنها همچنین می توانند به فرد دیگری غیر از این نامزد رای دهند یا حتی رای ممتنع بدهند.

در یک انتخابات مستقیم، بیش از نیمی از رأی دهندگان واجد شرایط در حوزه انتخابیه باید رأی دهند تا انتخابات معتبر باشد و نامزدهایی که آرای اکثریت رأی دهندگان را کسب کنند، انتخاب می شوند. هزینه های انتخابات از خزانه دولت پرداخت می شود.

به ترتیب «مائو تسه‌تونگ» در سال های ۱۹۵۴ تا ۱۹۵۹ و «لیو شائوچی» در سال های ۱۹۵۹ – ۱۹۶۸ به عنوان اولین و دومین رییس جمهوری چین فعالیت کرده اند.

در سال های ۱۹۷۲ تا ۱۹۷۵ هم «دونگ بیوو» به عنوان کفیل رئیس‌جمهوری و «لی شیانیان» در سال های ۱۹۸۳ تا ۱۹۸۸ به عنوان سومین رییس جمهوری چین فعالیت داشته اند.

«یانگ شانگکون» هم از ۱۹۸۸ تا  ۱۹۹۳ به عنوان چهارمین رییس جمهوری و «جیانگ زمین» هم به عنوان پنجمین رئیس‌جمهوری در سال های ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۳ در سپهر سیاسی چین نقش داشته اند.

«هو جینتائو» هم قبل از شی جین پینگ و در سال های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۳ به عنوان ششمین رییس جمهوری چین انتخاب شده بود.

منبع: ایرنا