مصرف زیاد آنتی‌بیوتیک‌ها چه عارضه‌ای در پی دارد؟

به گزارش مجله خبری نگار/بهداشت نیوز، «مینو محرز» استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و متخصص بیماری‌های عفونی درباره مصرف بی‌رویه آنتی بیوتیک در ایران گفت: متأسفانه، یکی از مشکلاتی که در کشور رایج است مردم وقتی دچار بیماری می‌شوند، به‌طور مستقیم به داروخانه مراجعه می‌کنند. برخی داروخانه‌ها به‌درستی مجوز ندارند که دارو بدون نسخه تجویز کنند، اما بسیاری از آنها این کار را انجام می‌دهند.

وی افزود: به‌عنوان مثال، فردی می‌گوید: «آقای دکتر، من سرما خورده‌ام» و دارو‌هایی مانند آنتی‌بیوتیک و سایر دارو‌ها را دریافت می‌کند. در خانه‌های ایرانی‌ها معمولاً انواع دارو‌ها وجود دارد و اگر دوستان یا اعضای خانواده‌شان دچار مشکلی شوند، به آنها تجویز می‌کنند.

وی افزود: این مسئله بسیار نگران‌کننده است و باید سخت‌گیری بیشتری در این زمینه اعمال شود تا داروخانه‌ها بدون نسخه دارو تجویز نکنند. البته در ایتالیا نیز شرایط مشابهی وجود دارد. در سفری به رم، به یاد دارم دارو‌هایی بدون نسخه به من دادند. این موضوع در برخی کشور‌های دیگر نیز رایج است، اما خطرناک و نادرست است.

این متخصص بیماری‌های عفونی در ادامه گفت: ویروس سرماخوردگی نیاز به آنتی‌بیوتیک ندارد. مگر بعد از سرماخوردگی، بیمار دچار عارضه‌ای می‌شود که پزشک تشخیص دهد. بنابراین، هم بیماران بی‌دلیل آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند و هم برخی پزشکان به‌راحتی آنها را تجویز می‌کنند. باید توجه داشت که سرماخوردگی ناشی از ویروس است و آنتی‌بیوتیک بر روی ویروس اثر ندارد. آنفولانزا نیز دارو‌های خاص خود را دارد و پزشکان برخی اوقات آنتی‌بیوتیک هم تجویز می‌کنند.

محرز با بیان اینکه ایران و اوگاندا در مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک در مقایسه با سایر کشور‌ها در بالاترین جایگاه قرار دارند و این موضوع نگران‌کننده است، گفت: مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک باعث می‌شود نسل آینده به این دارو‌ها مقاوم شود. در بسیاری از کشور‌های دیگر، دسترسی به آنتی‌بیوتیک‌ها محدودتر است و به این ترتیب، نمی‌توان هر کسی به‌راحتی آنتی‌بیوتیک مصرف کند.

این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران تصریح کرد: علت مصرف بالای آنتی‌بیوتیک در ایران و برخی دیگر از کشور‌ها می‌تواند به عوامل متعددی برگردد: آموزش پزشکی ناکافی؛ بسیاری از مردم اطلاعات کافی درباره استفاده صحیح از داروها، به‌ویژه آنتی‌بیوتیک‌ها ندارند. این عدم آگاهی منجر به مصرف بی‌رویه می‌شود. همچنین بیماران گاهی از پزشکان درخواست می‌کنند که آنتی‌بیوتیک تجویز کنند، حتی اگر نیازی به آن نباشد. این موضوع فشار را بر روی پزشکان ایجاد می‌کند. از سوی دیگر در برخی کشورها، دسترسی به آنتی‌بیوتیک‌ها بسیار آسان است و این امر باعث افزایش مصرف خودسرانه آنها می‌شود. اطلاع‌رسانی ناکافی نیز دلیل دیگری است. رسانه‌ها و وسایل ارتباط جمعی باید اطلاعات بیشتری درباره خطرات استفاده بی‌رویه از آنتی‌بیوتیک‌ها ارائه دهند.

رئیس پیشین مرکز تحقیقات ایدز ایران گفت: مهمترین خطر مصرف خودسرانه و زیاد آنتی‌بیوتیک این است که نسل آینده، دارویی برای درمان حتی یک عفونت معمولی نخواهند داشت و میکروب‌ها به دارو‌ها مقاوم می‌شوند و درمان عفونت‌های معمولی دشوار می‌شود.

او افزود: همچنین بیماران ممکن است در بیمارستان‌ها به عفونت‌های مقاوم مبتلا شوند که معمولاً درمان آنها به دلیل‌عدم تأثیرگذاری آنتی‌بیوتیک‌ها، مشکل‌ساز است. هر ده سال یک آنتی بیوتیک جدید به بازار وارد می‌شود. اگر مصرف بی‌رویه آنتی بیوتیک در کشور همین گونه ادامه پیدا کند، دیگر دارو برای درمان عفونت‌ها نخواهد بود.

به گفته وی، آنتی‌بیوتیک به طور بی‌رویه در دام و طیور و محصولات کشاورزی استفاده می‌شود و این دارو‌ها به زنجیره غذایی وارد می‌شوند و در نهایت به بدن انسان منتقل می‌شود.