ایران تنها سرزمین اصیل استوار در خاورمیانه ملتهب

به گزارش مجله خبری نگار، به نقل از روابط عمومی موسسه فرهنگی هنری موعود عصر (عج)، شفیعی سروستانی این نشست را در سه بخش صورت بندی نمود که بخش نخست به جایگاه ویژه جغرافیانی و ژئوپلتیکی خاورمیانه، بخش دوم به پیوند خاک و فرهنگ؛ ویژگی منحصر‌به‌فرد منطقه خاورمیانه، در بخش سوم به تحولات تاریخی و ریشه­‌های استعمار نوین و در بخش چهارم به جایگاه راهبردی ایران در تحولات راهبردی خاورمیانه اختصاص داد.

پژوهشگر مطالعات فرهنگی و مهدویت در بخش نخست نشست ضمن بر شمردن ویژگی­های جغرافیایی و ژئوپلیتیکی خاورمیانه یادآور شد: منطقه خاورمیانه از بعد ژئوپلتیکی دارای اهمیت ویژه و به نوعی قلب تپنده و مرکز ثقل سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا است. منطقه‌ای که همیشه محل تلاقی مسیر‌های بازرگانی، نظامی و تمدنی بوده و هست. نقطه اتصال شمال-جنوب و شرق-غرب جهان، در اختیار داشتن گذرگاه‌های استراتژیک شامل تنگه هرمز (۳۰٪ نفت جهان)، کانال سوئز (۱۲٪ تجارت جهان) و باب‌المندب، خاورمیانه را به منطقه‌ای کلیدی برای قدرت‌های جهانی بدل کرده است. ثروت‌های مادی و منابع انرژی خاورمیانه همواره محل توجه قدرت‌های بزرگ بوده است، خاورمیانه با داشتن بالغ بر ۶۰٪ ذخایر نفت و ۴۵٪ ذخایر گاز جهان و تنوع معدنی (۶۸ نوع ماده معدنی به ارزش میلیارد‌ها دلار در فقط ایران و عربستان)، در دنیای مدرن و اقتصاد جهانی جایگاهی بی‌بدیل دارد. تقریباً هیچ کشوری در جهان نمی‌تواند از انرژی و منابع این منطقه بی‌نیاز باشد.

مدیر مسئول موسسه فرهنگی هنری عصر ضمن اشاره به پیچیدگی‌های ناشی از تنوع قومی، مذهبی و فرهنگی خاورمیانه یادآور شد: وجود اقوام، مذاهب و فرهنگ‌های مختلف، این منطقه را به عرصه دائمی رقابت‌ها، اختلافات و نیز هم‌افزایی‌های ملل و تمدن‌ها بدل ساخته است. این تنوع، یکی از علل دخالت‌های مستمر قدرت‌های خارجی و زمینه‌ساز شکل‌گیری بحران‌های مزمن منطقه‌ای شده است. همواره یکی از حربه‌های قدرت‌های بزرگ برای بروز اختلاف بین اقوام مختلف خاورمیانه شعله ور ساختن محور‌های افتراق فرهنگی و مذهبی بوده است، بسیاری از فرقه‌های پیکارجوی این منطقه همواره توسط یکی از قدرت‌های بزرگ غربی تاسیس و به نام دین منازعه‌ای خونین به راه انداخته‌اند و همین امر باعث شده است پیکر خاورمیانه همواره زخمی و مجروح باشد.

نویسنده کتاب پایتختی قدس، زمینه ساز جولت جهانی یهود در بخش دوم نشست با اشاره به اهمیت پیوند خاک و فرهنگ؛ مسائلی، چون نقشه خوانی فرهنگی، تبلور هویت اسلامی و شیعی را ویژگی منحصر‌به‌فرد خاورمیانه دانست و گفت: نمادهایی، چون ماه و ستاره در پرچم بسیاری از کشور‌های منطقه، به پیوند عمیق سنت دینی، معنویت و هویت معنوی با خاک و مرز‌های جغرافیایی خاورمیانه تأکید می‌کند. امتزاج و هم‌نشینی دین و زمین، هیچ‌گاه مشابهی در سایر نقاط جهان نداشته است. از سوی دیگر تبلور هویت اسلامی و شیعی خاورمیانه را نه فقط مرکزی برای منابع و تجارت، بلکه کانونی برای رشد اندیشه‌های دینی و معنوی بوده است که اثرگذاری آن در تحولات جهانی محسوس است.

نظریه پرداز حوزه فرهنگ مهدوی در بخش سوم نشست ضمن اشاره به تحولات تاریخی و ریشه‌های استعمار نوین یادآور شد: فروپاشی امپراتوری عثمانی و نقشه‌کشی جدید، در جریان جنگ جهانی اول، انگلیس و فرانسه با براندازی امپراتوری عثمانی (۱۹۱۶)، این سرزمین عظیم را، چون کیکی بین خود تقسیم کردند. طی قراردادی موسوم به سایکس-پیکو: سوریه، لبنان و بخش‌هایی از جنوب ترکیه نصیب فرانسه شد. همچنین عراق، اردن و بخش‌هایی از فلسطین به انگلیس رسید. فلسطین مدتی تحت مدیریت بین‌المللی قرار گرفت تا نهایتاً با سیاست بریتانیا، یهودیان کنترل این منطقه را به دست آوردند.

شفیعی سروستانی در ادامه تشکیل کشور‌های نوظهور و نقش اسرائیل حادثه دردناکی برای کل خاورمیانه دانست و افزود: در پی این تقسیم‌بندی، کشور‌های جدیدی مانند عراق، عربستان، اردن، فلسطین، لبنان و … پدید آمدند که اغلب بدون هویت تاریخی دیرینه و خودبنیاد بودند و بیشتر براساس منافع و طراحی‌های قدرت‌های استعماری شکل گرفتند. در سال ۱۹۴۷ قطعنامه تقسیم فلسطین در سازمان ملل صادر شد و پس از عقب‌نشینی تدریجی انگلیسی‌ها، رژیم صهیونیستی بر سرزمین فلسطین مسلط شد. از این پس، منطقه دچار بحران دائمی اشغال، مهاجرت، خشونت و بی‌ثباتی شد.

وی شکل گیری موج مهاجرت و قدرت‌یابی یهودیان در فلسطین را از دیکر پیامد‌های فروپاشی دولت عثمانی و پایه ریزی بنیاد‌های نظم نوین جهانی دانست و تاکید کرد: اسناد و روایات تاریخی نشان می‌دهد که یهودیان با حمایت مادی و معنوی محافل بین‌المللی، تدریجاً اقدام به خرید زمین، اخراج فلسطینیان، سازماندهی گروه‌های مسلح (هاگانا، هاشومر و …)، و ایجاد شهرک‌هایی، چون تل‌آویو کردند. حمایت استعماری غرب، دولت یهودی را در قلب سرزمین‌های اسلامی ایجاد کرد تا همواره عامل فشار و سلطه بر منطقه باشد.

نقش و موقعیت منحصر‌به‌فرد ایران

نویسنده کتاب ایرانیان قوم نشان شده با اشاره به نقش و موقعیت راهبردی ایران ایران در خاورمیانه گفت: ایران تنها کشور دارای هویت اصیل و تمدنی در منطقه خاورمیانه است، بر اساس مستندات تاریخی نخستین دولت- ملت جهان در ایران شکل گرفته است. برخلاف بسیاری از کشور‌های تازه‌تشکیل شده خاورمیانه، ایران دارای هویت فرهنگی، تاریخی و ملی چند هزار ساله است و حتی با وجود تمام فشارها، تحریم‌ها و بحران‌ها، به عنوان یک “کشور ملت” اصیل در مرکز منطقه باقی مانده است. از دیگر مسائلی که ایران را از دیگر کشور‌های منطقه متمایز می­‌کند جایگاه ژئوپلیتیک و منابع راهبردی آن است، ایران با قرارگیری بین خلیج فارس و دریای خزر، مالک تنگه هرمز، دارنده دومین ذخیره گاز و چهارمین ذخیره نفت جهان، و کنترل کریدور‌های شمال-جنوب و شرق-غرب از جایگاه بی‌نظیری نسبت به امنیت انرژی جهان و روابط اقتصادی برخوردار است. سومین ویژگی که به اهمیت نقش ایران و ایرانیان در وقایع آخرالزمان می‌افزاید، نفوذ، امنیت و نقش‌آفرینی در محور مقاومت است. ایران به عنوان مرکز جبهه مقاومت در برابر اسرائیل و آمریکا، نقش تعیین‌کننده‌ای در معادلات منطقه‌ای دارد. قدرت بازدارندگی، شبکه‌های نفوذ و حمایت از گروه‌های مقاومت (حزب‌الله، حشدالشعبی، انصارالله یمن) از جمله عوامل کلیدی ثبات منطقه در برابر ناامنی‌های ناشی از مداخلات خارجی است.

شفیعی سروستانی اندیشه و تمدن شیعی به مثابه عامل متمایز کننده از دیگر ملل اسلامی خاورمیانه دانست و اظهار کرد: چهارمین عاملی که موجب برجستگی و تمایز ایران و ایرانیان می‌شود نگاه خاص شیعیان به تاریخ، عدالت، مهدویت و ولایت است. این عناصر به مثابه عاملی نیروبخش و تمدن‌ساز در برابر مکاتب دیگر معرفی است که در عمق الهیات و جغرافیای اعتقادی شیعه، رویکردی متفاوت به تاریخ و آینده وجود دارد.

شفیعی سروستانی در خاتمه نشست خاورمیانه آوردگاه تمدنی غرب و شرق اظهار کرد: دشمنی غرب و یهود با جهان اسلام، ریشه‌ای تاریخی و تمدنی دارد و صرفاً به مسائل سیاسی یا اقتصادی محدود نمی‌شود. منطقه خاورمیانه به دلیل موقعیت ژئوپلیتیک، منابع طبیعی و پیوند‌های فرهنگی-معنوی، همواره در کانون توجه و رقابت قدرت‌های جهانی بوده است. ایران، به عنوان کشوری با هویت اصیل و تمدنی ریشه‌دار و با جایگاه منحصر‌به‌فرد در جغرافیای مقاومت و تمدن شیعی، نقشی محوری در معادلات این منطقه استراتژیک ایفا می‌کند و تداوم این نقش‌آفرینی برای ثبات و استقلال جهان اسلام حیاتی است.