چگونه خطا‌های دارویی را به حداقل ممکن برسانیم؟

به گزارش مجله خبری نگار، همشهری آنلاین، اغلب بررسی‌ها عواملی، چون خستگی ناشی از کار اضافی، کمبود تعداد کارکنان داروخانه، ناخوانا بودن نسخه پزشک و نداشتن وقت کافی را از مهمترین عوامل مؤثر در بروز اشتباه‌های دارویی مطرح کرده‌اند.

برای جلوگیری از خطا‌های دارویی به این توصیه‌ها توجه کنید:

نسخه خود را وارسی کنید

تقریباً ۲ درصد از کل نسخه‌ها به درستی پیچیده نمی‌شود. ممکن است قلم دارویی اشتباهی با مقدار یا دوز تجویز اشتباهی دریافت کنید. داروهایتان را در پیشخوان داروخانه با نسخه پزشکتان مقایسه کنید تا مطمئن شوید دارو‌های دریافتی‌تان با نسخه پزشک مطابقت دارید. اگر دارید دارویی را که همیشه مصرف می‌کنید، دوباره دریافت می‌کنید، برای اطمینان خاطر در قوطی دارو را باز کنید تا ببینید قرص‌های دریافتی با آنچه قرص‌های همیشگی‌تان مطابقت دارد یا خیر؟

دارویتان مطابق دستور پزشک مصرف کنید

تا حدودی نیمی از دارو‌های فشارخون بالا، دیابت نوع ۲ و سایر بیماری‌های مزمن مطابق دستور پزشکان مصرف نمی‌شوند. فهرستی از کل دارو‌های مصرفی‌تان چه دارو‌های تجویزشده به‌وسیله پزشک و چه دارو‌های بدون نسخه خود را تهیه کنید و نحوه مصرف روزانه داروهایتان را وارسی کنید تا اشتباهی پیش نیاید.

اگر زمان مصرف دارو را فراموش می‌کنید، از یک جاقرصی که به تعداد روز‌های هفته تقسیم‌بندی شده، استفاده کنید و آن را روی پیشخوان آشپزخانه یا جایی قرار دهید که در معرض دید شما باشد. همچنین می‌توانید برنامه‌های یادآوری داروی نصب‌شده روی تلفن همراهتان استفاده کنید.

در مصرف دارو‌های ضد درد یا مسکن افراط نکنید

بررسی‌ها نشان می‌دهند تا یک پنج بیماران دارو‌های مسکن یا ضد درد از نوع دارو‌های ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن بیش از مقدار توصیه‌شده مصرف می‌کنند و تقریباً ۲۵ درصد از افراد هم‌زمان دو یا چند قرص مسکن می‌خورند که این کار می‌تواند به کبد یا کلیه‌های فرد آسیب برساند و یا باعث خونریزی داخلی شود. به مقدار یا دوز تجویزی دارو توجه کنید. برای بچه‌ها، دوز یا مقدار تجویز دارو را بر اساس وزن و سنشان تنظیم کنید.

قرص‌هایتان را نصف نکنید

قرص‌هایتان را نصف نکنید مگر اینکه پزشک یا داروساز به شما گفته باشد. برخی از قرص‌ها باید به طور کامل مصرف شوند (نباید نصف شوند)، زیرا دارای پوششی هستند که مانع تأثیر اسید معده بر آنها یا تداخل دارویی می‌شود و امکان رها شدن آهسته آنها را ایجاد می‌کند.

اگر پزشکتان نصف کردن قرص‌هایتان را توصیه کرده است، در همان ابتدای تهیه دارو این کار را انجام دهید، زیرا با گذشت زمان ممکن است به علت تأثیر گرما یا رطوبت نصف کردن آنها سخت شود. اگر از کاتر برای نصف کردن قرص استفاده می‌کنید، درباره نحوه انجام این کار از داروسازتان سؤال کنید.

به حالات خود توجه کنید

اغلب دارو‌ها از قرص‌های ضدبارداری گرفته تا قرص‌های ضد فشارخون به غیر از اثرات درمانی با درصد‌های متفاوتی دارای عوارض جانبی ناخواسته هم هستند. اگر عوارض جانبی ناخواسته دارو‌ها به خصوص برای مدتی بیش از دو هفته در شما بروز کرد، در این باره با پزشکتان مشورت کنید. پزشکتان ممکن است مقدار تجویزی دارو برای شما را کم کند یا داروی متفاوتی را برای شما تجویز کند.

با پزشک مشورت کنید

اگر برای رفعی برخی از علائم به طور مرتب از دارو‌های بدون نسخه استفاده می‌کنید، در هر سال در این مورد با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید. ممکن است دیگر نیازی به مصرف آن دارو نداشته نباشید یا دیگر لازم نباشد، آن را همراه با داروی دیگری مصرف کنید. این مشورت به خصوص اگر سالمند باشید یا چند داروی متفاوت را هم‌زمان مصرف می‌کنید، ضروری است.

تأثیر غذا‌ها بر دارو‌ها

برخی از دارو‌ها با معده خالی بهتر یا سریع‌تر عمل می‌کنند. برخی از دارو‌های دیگر اگر با وعده‌های غذایی مصرف شوند، بهترین تأثیر را می‌گذارند. در مقابلِ، مصرف برخی از مواد غذایی به همراه برخی از دارو‌ها می‌توانند ترکیبات بد و خطرناکی را ایجاد کنند، مثلاً مصرف لبنیات با برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها، مصرف آب گریپ‌فروت با برخی از دارو‌های کاهنده کلسترول خون، مصرف سبزی‌های دارای برگ سبز و غذا‌های سرشار از ویتامین K با دارو‌های رقیق‌کننده خون مانند وارفارین. در این موارد از داروساز خود راهنمایی بخواهید.

داروهایتان در شرایط مناسب نگهداری کنید

توجه داشته باشید که گرما و رطوبت ناشی از بخار حمام می‌تواند قرص‌ها را فاسد کند و اثر آنها را کاهش دهد.

بیشتر دارو‌ها در جای خشک و خنک دوام بهتری دارند و بهتر است در کابینت آشپزخانه نگهداری شوند. انسولین و برخی دارو‌های دیگر را باید در یخچال نگهداری کنید.

مصرف داروهایتان را خودسرانه قطع نکنید

توجه کنید که باید دارویتان را دقیقاً تا پایان زمانی که پزشک تجویز کرده است، دارو را مصرف کنید؛ بنابراین حتی اگر احساس می‌کنید، حالتان بهتر شده است، باز هم باید دوره مصرف دارویتان را کامل کنید.

اگر تکمیل دوره تجویزشده دارو برایتان سخت است، قبل از قطع مصرف دارویتان با پزشکتان مشورت کنید. اگر دارویتان بسیار گران است یا عوارض جانبی زیادی برایتان ایجاد کرده است، پزشکتان ممکن است آن را با دارویی ارزان‌تر یا کم‌عارضه‌تر جایگزین کند.

به تاریخ انقضای دارو دقت کنید

ممکن است مصرف چند قرص سردرد تاریخ گذشته مشکلی برای شما ایجاد نکند و بررسی‌ها نشان می‌دهند که بیشتر دارو‌ها حتی یک یا دو سال پس از پایان یافتن تاریخ مصرفشان تا ۸۰ درصد تأثیر اولیه‌شان را حفظ می‌کند. با این وجود، بهتر است دارو‌هایی که تاریخ مصرفشان گذشته دور بریزید و دارو‌های جدیدتر تهیه کنید.

ابزار نامناسب اندازه‌گیری مقدار مصرف دارو

قاشق غذاخوری ابزار دقیقی برای مصرف دارو نیست. یک بررسی نشان داد که افرادی که از قاشق مرباخوری برای شربت سرفه و سایر شربت‌ها استفاده کرده بودند، کمتر از مقدار تجویزشده دارو دریافت کرده بودند و کسانی هم که قاشق بزرگ را انتخاب کردند، احتمالاً بیش‌ازحد دارو مصرف کرده بودند؛ بنابراین همیشه از پیمانه، سرنگ یا وسایل اندازه‌گیری دیگری که همراه دارو است، استفاده کنید.

از داروخانه‌تان مشورت بگیرید

بهتر است تمام نسخه‌های خود را در همان داروخانه محل تهیه آنها وارسی کنید و در صورت لزوم از داروسازتان درباره داروهایتان و پیشگیری از تداخل‌های دارویی یا سایر مشکلات توضیح بخواهید.

دارو‌های قدیمی را دور بریزید

هنگامی که دیگر نیازی به داروی خود ندارید، سریعاً از شر آن خلاص شوید تا دیگر کسی نتواند آن را مصرف کند. مسکن‌های مخدر که بالقوه وابستگی ایجاد می‌کنند مانند فنتانیل و متادون آن را در توالت بریزید. سایر دارو‌ها را بدون خرد کردن قرص‌ها و کپسول‌ها از بسته‌بندی خارج کنید با مواد ناخوشایند مانند تفاله چای مخلوط کنید و درون کیسه پلاستیکی بریزید و درون سطل زباله بیندازید.