مهمترین راه کاهش آرتروز زانو را بشناسید

به گزارش مجله خبری نگار،آرتروز ناشی از روند فرسودگی است که به طور طبیعی و بالارفتن سن ایجاد می‌شود. در طول روز و به علت فعالیت‌های بدنی، مفاصل بدن به طور مرتب در معرض ضربه قرار دارند و این ضربات مرتباً آسیب‌هایی را به آنها بخصوص به غضروف مفصلی وارد می‌کنند. بدن این آسیب‌ها را تا جایی که می‌تواند ترمیم می‌کند.

علت آرتروز چیست؟ 

گاهی اوقات شدت آسیب‌های وارده به مفصل بیش از قدرت ترمیم بدن است و یا به عللی قدرت ترمیم بدن کاهش‌یافته و نمی‌تواند آسیب‌های معمولی را مرتباً ترمیم کند. در این موارد غضروف مفصلی به‌تدریج خراب‌تر می‌شود و این شروع آرتروز است.

در ابتدا سطح غضروف ریش‌ریش و لایه‌لایه می‌شود. با هر آسیبی مقداری از روی غضروف برداشته می‌شود تا اینکه به‌تدریج کلفتی غضروف کم می‌شود. کم‌شدن کلفتی غضروف که در رادیولوژی به‌صورت کاهش فاصله مفصلی دیده می‌شود از علائم اولیه شروع ساییدگی مفصل است.

سید منصور رایگانی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به مناسبت فرارسیدن ۱۲ اکتبر روز جهانی آرتروز، با بیان اینکه کمردرد و زانودرد از شایع‌ترین بیماری‎های سیستم اسکلتی و عضلانی است، گفت: دلیل ۹۵ درصد کمردردها، مشکلات اسکلتی عضلانی مانند قوس نامناسب کمر، اسپاسم و انحراف ستون فقرات، قوس زیاد از حد کمر، انقباض ناخواسته عضلات و درد‌هایی است که به علت مشکلات عضلات، لیگامان‌ها و بافت‌های اطراف دیسک بین مهره‌ای در ستون فقرات ایجاد می‌شود و فتق دیسک کمر در آن نقشی ندارد.

وی با بیان اینکه پیشگیری از بروز بیماری‌ها همیشه مقرون‌به‌صرفه‌ترین و بهترین راه‌حل درمان بیماری‌ها است، گفت: سلامت سیستم اسکلتی، عضلانی و عصبی در سلامتی افراد مسئله مهمی است و باید مانند تمامی بیماری‌ها، پیشگیری از آن را در دستور کار قرارداد.
این متخصص طب فیزیکی و توان‌بخشی با اشاره به اینکه با انجام منظم چند برنامه ساده می‌توان شانس ابتلا به بیماری‌های اسکلتی و عضلانی را کاهش داد، توضیح داد: افراد باید از بدو کودکی آموزش ببینند که فعالیت‌های ورزشی مرتب و منظم داشته باشند.

وی ادامه داد: منظور از فعالیت‌های ورزشی لزوماً فعالیت‌های حرفه‌ای نیست، بلکه ورزش از راه‌رفتن معمولی روزانه دوبار و هربار به مدت ده دقیقه تا یک فعالیت ورزشی خیلی سنگین را شامل می‌شود.

رئیس مرکز تحقیقات طب فیزیکی و علوم توان‌بخشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تأکید بر اینکه انجام فعالیت ورزشی منظم حداقل چیزی است که می‌تواند سلامت اسکلت و عضلات را تأمین کند، ادامه داد: برای ایجاد سلامت و بهبود سیستم اسکلتی عضلانی به همه افراد توصیه می‌شود برنامه ورزشی منظمی مانند دوبار پیاده‌روی ده‌دقیقه‌ای تند در روز، با لباس مناسب و در محیط آرام داشته باشند و آن را در هیچ وضعیتی متوقف نکنند.

استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تأکید بر نقش مهم تغذیه در تقویت سیستم اسکلتی عضلانی توضیح داد: تغذیه افراد باید حاوی مواد پروتئینی، مواد لبنی، سبزیجات و ویتامین‌ها باشد و باید از مصرف مواد مضر برای بدن مانند فست‌فود‌ها و غذا‌های حاوی مواد افزودنی خودداری شود.

رایگانی در ادامه به اهمیت رعایت انجام فعالیت‌های روزمره زندگی به شکل صحیح اشاره کرد و افزود: همه ما باید متناسب با نوع شغلمان آموزش‌دیده باشیم تا بدانیم چه‌کار‌هایی سبب می‌شود تا بدنمان به‌ویژه سیستم اسکلتی و عضلانی دچار آسیب نشود.
رئیس مرکز تحقیقات طب فیزیکی و علوم توان‌بخشی در ادامه به اقداماتی برای جلوگیری از بروز کمردرد اشاره کرد و افزود: عدم نشستن و ایستادن طولانی‌مدت بیش از نیم ساعت یکی از عوامل کاهش کمردرد است و باید در هر وضعیتی که قرار داریم هر نیم ساعت یکبار حالت خود را تغییر داده و سپس به ادامه کار بپردازیم.

وی اضافه کرد: دقت هنگام حمل‌ونقل اجسام از جمله دیگر عوامل کاهش بروز کمردرد است و ما برای اینکه ستون فقرات سالمی داشته باشیم به‌هیچ‌وجه نباید مستقیم به جلو خم شویم و جسم را از دور برداریم و بافاصله از بدنمان حمل کنیم بلکه باید برای برداشتن اجسام از روی زمین ابتدا بنشینیم، جسم را به بدن نزدیک کنیم، آن را چسبیده به بدن حمل کرده و بعد در جای دیگر قرار دهیم.

رایگانی افزود: اگر کمردرد منجر به ایجاد درد، گزگز، مومور و تیر کشیدگی در اندام شود و با سرفه و عطسه تشدید شود و یا در قدرت انگشتان و یا مچ پا ضعف ایجاد کند، به‌احتمال زیاد نشان‌دهنده فتق دیسک کمر است و در چنین وضعیتی باید حتماً بیمار به پزشک مراجعه کرده و بر اساس نوع بیماری و شدت آن مورد درمان قرار گیرد.

رئیس مرکز تحقیقات طب فیزیکی و علوم توان‌بخشی توضیح داد: اگر بروز کمردرد با پادرد همراه نبود و حس گزگز، کرختی و ضعف وجود نداشت با خودمراقبتی درمان می‌شود، اما اگر درد بیشتر از سه روز ادامه داشت، بیمار حتماً باید به پزشک مراجعه کند.

آرتروز زانو در زنان شایع‌تر است

وی بیماری شایع دیگر سیستم اسکلتی عضلانی را درد زانو عنوان کرد و توضیح داد: آرتروز زانو معمولاً از ۵۵ سال به بالا اتفاق می‌افتد و این بیماری در زنان نسبت به مردان شیوع بیشتری دارد.

این متخصص طب فیزیکی و علوم توان‌بخشی یادآور شد: آرتروز زانو در بعضی از افراد سابقه ژنتیکی دارد و نمی‌توان خیلی از بروز آن جلوگیری کرد، اما عواملی وجود دارد که می‌تواند آرتروز را کنترل کند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در ادامه به عوامل مؤثر در بروز و تشدید آرتروز اشاره کرد و گفت: بلندکردن اجسام با زانوی خمیده و با فشار زیاد از عواملی است که می‌تواند بروز آرتروز را تشدید کند و انجام فعالیت‌های پیوسته ورزشی از عواملی است که می‌تواند از بروز آرتروز جلوگیری کند.

وی با تأکید بر اینکه کاهش وزن در کم‌کردن عوارض آرتروز زانو بسیار مهم است، تصریح کرد: ورزش‌های خاص زانو مانند تقویت عضله چهارسر نیز می‌تواند در کاهش عوارض ناشی از آرتروز زانو تأثیر بسزایی داشته باشد.

رایگانی افزود: پوشیدن کفش مناسب هنگام راه‌رفتن، راه‌رفتن در سطوح هموار و عدم استفاده مکرر از سطوح شیب‌دار نیز برای افراد مبتلا به آرتروز زانو بسیار مهم است و رعایت این موارد موجب کنترل بیماری آرتروز زانو می‌شود.

این متخصص طب فیزیکی و علوم توان‌بخشی یادآور شد: اگر با وجود رعایت همه این موارد بیماری کنترل نشد، بیمار پس از مراجعه به پزشک می‌تواند تحت انجام درمان‌هایی همچون روش‌های طب فیزیکی و فیزیوتراپی تزریق درون زانو، دارودرمانی و در نهایت تعویض مفصل قرار گیرد.

وی تاکید کرد: در حیطه طب فیزیکی و توان‌بخشی علاوه بر توصیه‌ها و مراقبت‌ها، تجویز ورزش‌های خاص و روش‌های فیزیوتراپی نیز انجام می‌شود تا کارشناسان فیزیوتراپیست آنها را برای بیماران انجام دهند.