سیل محاصره شد

به گزارش مجله خبری نگار/همشهری:امروز، نهمین روزی است که جنوب سیستان‌وبلوچستان درگیر سیل است؛ حالا دیگر نه خبری از محاصره آب است و نه نیاز‌های فوری به امداد و نجات. آب فروکش کرده و اغلب راه‌های روستایی باز شده است و نیرو‌های مردمی که برای کمک آمده بودند کم‌کم برای خروج از مناطق سیل‌زده برنامه‌ریزی می‌کنند. با این همه، موج جدید کمک‌های مردمی هم از راه رسیده تا در زمان عادی شدن شرایط کنار مردم بمانند.

بازگشایی مسیر همه روستا‌ها

سیل سیستان‌وبلوچستان ۲ هزار روستا را تحت‌تأثیر قرار داد، اما از میان همه آن‌ها اوضاع ۳۰ روستا در تلاقی ۲ رودخانه بزرگ استان یعنی کاجو و سرباز سخت‌تر بود، به‌ویژه روستا‌هایی در منطقه دلگان‌ها، سیتارها، سند‌ها و کلانی‌ها با جمعیتی حدود ۱۰ هزار نفر. تا روز دوشنبه (۱۴ اسفند)
به جز نکوچ، سیتل‌دلگان و ۳ روستای کلانی‌ها از توابع بخش مرکزی و سهیل قادربخش و ۳ روستای رگام‌ها از توابع بخش باهوکلات دشتیاری، بقیه روستا‌ها از محاصره آب خارج شدند. هرچند تا ساعت‌های پایانی سه‌شنبه (۱۵ اسفند) روایت‌ها نشان می‌داد ۳ روستای کلانی‌ها در بخش مرکزی دشتیاری و همچنین روستا‌های روهگام فقیرمحمد، سهیل امامبخش، سهیل قادربخش و گوادری‌شم در باهوکلات هنوز در محاصره‌اند و دسترسی به آن‌ها با بالگرد امکان‌پذیر است، اما سرانجام در ساعت‌های پایانی هشتمین روز سیلاب، راه این روستا‌ها هم هرچند محدود باز شد و ماشین‌های شاسی‌بلند بالاخره توانستند در آن‌ها تردد کنند.

مشاهده‌های میدانی هم نشان می‌دهد قایق‌های صیادی روستا‌های نزدیک به دریا که برای امدادرسانی به روستا‌های در محاصره آمده بودند، بساطشان را جمع کردند و به دریا بازگشتند. مردم از همین مسیر‌های بازشده با هر سختی تردد و مایحتاج ضروری خود را تهیه می‌کنند. مدیرکل مدیریت بحران سیستان و بلوچستان هم می‌گوید که هنوز ۴۶ محور روستایی مسدود مانده و دسترسی ۹ روستا به شبکه آب آشامیدنی پایدار محقق نشده است که البته تا امروز شبکه آن‌ها هم وصل خواهد شد.

ضرورت داشتن نقشه راه سیلاب

یک فعال اجتماعی که از روز‌های ابتدایی وقوع سیل به منطقه آمده و در دهستان «نگور» شهرستان دشتیاری مستقر است هم توضیح می‌دهد که مردم کم‌کم دارند زندگی عادی‌شان را شروع می‌کنند و گروه‌های جهادی و نیرو‌های مردمی در حال برنامه‌ریزی برای خروج از منطقه هستند؛ هرچند «مصطفی خواجه‌درگی» تأکید می‌کند همه نیرو‌های امدادی تا پایان بحران در کنار مردم خواهند ماند تا زمانی که نوبت به برنامه‌های بعدی یعنی شروع بازسازی برسد.

او از آشپزخانه گروه جهادی با ما صحبت می‌کند که به همت نیرو‌های مردمی و بومی‌های منطقه برپا شده و روزانه تا ۱۰ هزار غذا در ۲ وعده میان مردم توزیع می‌کند. «مشارکت مردم بی‌نظیر است. خودشان به‌خودشان کمک می‌کنند. فکر می‌کنم در کمترین جایی از جهان افرادی را پیدا کنید که روستای خودشان زیر آب است، اما با چند وسیله نقلیه به کمک روستای دیگر می‌روند.» آنطور که خواجه‌درگی توضیح می‌دهد نیرو‌های جهادی همچنان در حال توزیع بسته‌های غذایی و بهداشتی هستند و با اینکه شرایط در حال عادی‌شدن است و مردم کم‌کم به زندگی عادی برمی‌گردند با توصیه مقام معظم رهبری موج دومی از کمک‌ها و حمایت‌ها به سیستان و بلوچستان رسیده است.

زیرساخت‌ها را فراموش نکنیم

با وجود اینکه اوضاع منطقه سیل‌زده از شرایط بحرانی خارج شده است، اما این فعال اجتماعی به کمبود‌های زیرساختی در مناطق سیل‌زده اشاره می‌کند که منجر شده است سیل خسارت‌های بیشتری به همراه داشته باشد یا تبعات و مشکلات آن بیشتر شود.

خواجه‌درگی با اشاره به عقب‌ماندگی تاریخی سیستان‌وبلوچستان در حوزه راه ارتباطی توضیح می‌دهد: «در چند سال اخیر کار‌های بزرگی انجام شده و حتی موج ورود زائران اربعین از مرز‌های شرقی و همچنین رونق مسیر‌های ترانزیتی موجب شده راه‌های جنوب استان بهبود یابد، اما به هر حال عقب‌ماندگی تاریخی موجب شده به محض هر بارندگی زندگی مردم چند روزی متوقف شود.»

این فعال اجتماعی مسئله بعدی را ذخیره آب می‌داند و تأکید می‌کند که وقتی اقلیم منطقه مستعد بارندگی‌های شدید و یکباره است و در عین حال، حجم زیادی از استان با خشکسالی شدید دست و پنجه نرم می‌کند به‌نظر می‌رسد هیچ برنامه آبخیزداری و آبخوان‌داری مناسبی وجود ندارد و فکری هم به حال سد‌ها نشده درحالی‌که سد‌های استان کفاف این بارندگی را نمی‌دهد. این آب که می‌توانست بخشی از دغدغه استان را رفع کند چرا به دریا رفت؟ به‌گفته خواجه‌درگی، سد‌ها معمولا ۲۴ ساعت قبل بارندگی باز می‌شوند و حجم زیادی از آب را وارد زندگی مردم می‌کنند درحالی‌که اطلاع‌رسانی هم کافی نیست، زیرا مردم روستایی دسترسی زیادی به اطلاعات ندارند؛ یکی از مشکلات این استان فقر ارتباطی است و همین باعث می‌شود مردم تلفات بدهند و با آسیب مواجه شوند.

او مسئله جانمایی غلط روستا‌ها را هم مطرح می‌کند و می‌افزاید: «بسیاری از خانه‌های روستایی در بستر رود خشک شده ساخته شده است و حالا که این رود‌ها جریان پیدا کرده، هیچ‌کس پاسخگو نیست.» فرسایش خاک هم موضوع دیگری است که خواجه‌درگی به آن اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد که تنها امید مردم منطقه کشاورزی است درحالی‌که هر بار سیل و بی‌توجهی به زیرساختی، چون بند‌های کشاورزی خاک منطقه را فرسوده می‌کند. این فعال اجتماعی پیشنهاد می‌دهد برای منطقه سیل‌خیز بلوچستان نیاز است که نقشه جامعی درباره سیلاب تهیه شود.

دغدغه‌های مردم در نهمین روز سیل

حالا که بساط سیل در حال جمع شدن است، اما مردم هم در کنار نگرانی‌هایی که «مصطفی خواجه‌درگی» فعال اجتماعی مطرح می‌کند، نگرانی‌های دیگری هم دارند. «زاهد جدگان» رئیس شورای روستای «سیتل دلگان» با اشاره به اینکه آب فروکش کرده است می‌گوید که منطقه از شرایط بحرانی خارج شده، ماشین‌های شاسی بلند می‌توانند در روستا‌ها حرکت کنند، اما این تازه شروع ماجراست، زیرا همه زیرساخت‌ها از بین رفته است.

سایر اهالی هم به همین موضوع اشاره می‌کنند که همان جاده‌های خراب هم حالا از بین رفته است و شسته شده و حتی بعد از پایان سیلاب هم دیگر راهی برای تردد نداریم.

نکته دیگر اینکه، نگرانی از ایمنی خانه‌ها برقرار است. آنطور که اهالی مطرح می‌کنند خانه‌ها به ظاهر سالم است، اما حجم آب‌گرفتگی آن‌ها را سست کرده و نیاز است که مقام‌سازی یا بازسازی شوند و با شرایط فعلی امکان سکونت در آن‌ها نیست.

نگران شناسنامه نوزادان متولدشده هستیم

سرپرست دانشکده علوم پزشکی چابهار چند روز پیش گفت که ۶۳مادر باردار پرخطر که در مناطق سیلابی سکونت داشتند، به مکان‌های امن منتقل شدند و تحت مراقبت هستند.

به‌گفته ایرج ضاربان، همچنین ۱۴مادر باردار پرخطر که به‌علت بسته‌بودن مسیر‌های ارتباطی در شرایط بحرانی بودند، از مناطق بحرانی نجات یافتند. با این همه در برخی روستا‌ها ازجمله کلانی‌ها، مادران بارداری در جریان سیلاب به ناچار در خانه زایمان کرده‌اند و حالا نگران گرفتن شناسنامه نوزادان تازه متولدشده هستند. سیستان‌وبلوچستان بیشترین آمار فاقدین شناسنامه را در کشور دارد و شهرستان دشتیاری هم یکی از مهم‌ترین کانون‌های جمعیتی بی‌شناسنامه‌ها در این استان است