بازه سنی طلایی برای تزریق واکسن HPV کدام است؟

به گزارش مجله خبری نگار،آلودگی به ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV (زگیل تناسلی) عامل مهمی در بروز سرطان دستگاه تناسلی در سنین مختلف است. آگاهی اندک جامعه درباره این نوع ویروس و نادیده گرفتن غربالگری سرطان‌هایی مانند سرطان دهانه رحم، سرطان تخمدان و… موجب شیوع بیشتر آن می‌شود. چند نکته مطرح است. اول اینکه این ویروس انواع مختلفی دارد، اما دو نوع آن عامل صددرصد سرطان دهانه رحم شناخته شده است. نکته دیگر اینکه در زمینه تعداد مبتلایان به این ویروس آمار دقیقی نداریم؛ پیام طبرسی، رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری، در این زمینه گفته است: به خاطر ثبت نشدن موارد ابتلا و آلودگی به ویروس HPV، آمار دقیقی از تعداد مبتلایان وجود ندارد، اما با توجه به آنچه که از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام شده است، می‌توان گفت حدود ۸ درصد زنان در ایران به عفونت HPV مبتلا هستند. نکته سوم اینکه، بسیار بیشتر از اطلاعات دقیق علمی، شایعه‌ها درباره این ویروس بخصوص در فضای مجازی منتشر می‌شود که البته این موضوع به انتقال آن دامن زده است. در گفتگو با دکتر «آمیتس رمضانی» استاد بیماری‌های عفونی و مدیرگروه تحقیقات بالینی انستیتو پاستور ایران، به ویروس پاپیلومای انسانی و مسائل و شایعه‌های پیرامون آن پرداخته‌ایم.
تایپ ۱۶ و ۱۸ ویروس HPV
تا ۷۰ درصد سرطان زاست
دکتر «آمیتس رمضانی» مدیرگروه تحقیقات بالینی انستیتو پاستور ایران، درخصوص ویروس پاپیلومای انسانی یا همان HPV و اهمیت آشنایی مردم با این بیماری می‌گوید: «با وجود آنکه حدود ۹۰ درصد افراد در طول زندگی به ویروس «اچ پی وی» آلوده می‌شوند، اما هنوز اطلاعات جامعه نسبت به پاپیلومای انسانی پایین است. با آگاهی‌بخشی به جامعه می‌توانیم تا حد زیادی جلوی ابتلا به سرطان‌های ناشی از این ویروس را بگیریم چرا که این ویروس در تایپ‌های خطرسازش می‌تواند عامل ابتلا به طیف وسیعی از سرطان‌ها باشد.» رمضانی با اشاره به اینکه صد درصد سرطان‌های دهانه رحم در بانوان با ویروس HPV در ارتباط است، می‌افزاید: «ابتلا به تایپ‌های مختلف آن در قسمت ناحیه تناسلی، موجب بروز ضایعات پوستی به نام «زگیل تناسلی» می‌شود. ظهور همین ضایعات پوستی سبب ایجاد مشکلات روحی و اجتماعی می‌شود.
در تایپ‌های پرخطر این ویروس هم باید بگویم ۱۰۰ درصد سرطان دهانه رحم خانم‌ها با ویروس پاپیلومای انسانی مرتبط است. ۷۰ درصد این سرطان‌ها با دو تایپ (نوع ویروس) ۱۶ و ۱۸ مرتبط و ۳۰ درصد، مربوط به سایر تایپ‌های ویروس HPV است.»
وی با اشاره به اینکه ویروس پاپیلومای انسانی می‌تواند سبب سرطان‌های سر و گردن هم شود، می‌گوید: «به طور کلی سرطان ناحیه تناسلی به این ویروس مرتبط است به غیر از سرطان‌های ناحیه تناسلی این ویروس می‌تواند سبب ایجاد سرطان «اوروفارنکس» که در منطقه سر و گردن است، شود. به این معنا که این ویروس می‌تواند سبب ایجاد سرطان در منطقه حلق، زبان، لوزه‌ها، قسمت پشت سقف دهان و کناره‌های آن و دیواره‌های گلو شود و با توجه به حجم بالایی از سرطان‌های مرتبط به این ویروس، شناسایی، پیشگیری و درمان آن از اهمیت بالایی برخوردار است.»

جلوگیری از شیوع HPV با اطلاع‌رسانی صحیح
به گفته دبیر انجمن متخصصان عفونی کشور، یکی از دغدغه‌های مختصصان، نبود اطلاعات صحیح در خصوص این ویروس در جامعه است. یکی از مهمترین موارد این بیماری راه‌های انتقال آن است که با آشنایی با آن‌ها می‌توانیم از خودمان در برابر ابتلا محافظت کنیم. به خاطر نبود اطلاعات درست در بین مردم، شایعه‌های زیادی از این ویروس و بیماری‌هایش وجود دارد و همین امر سبب افزایش تعداد مبتلایان به پاپیلومای انسانی می‌شود.
وی در این باره که راه اصلی انتقال ویروس چیست و کجا مردم باید بیشتر حواسشان جمع باشد، می‌گوید: راه اصلی انتقال ویروس پاپیلومای انسانی از طریق روابط جنسی پرخطر است، اما راه‌های انتقال دیگری هم وجود دارد که در درجه‌های بعدی و کم اهمیت‌تر قرار دارند. به عنوان مثال راه انتقال از مادر آلوده به فرزند که اگر مادر آلوده به این ویروس باشد ممکن است در طول بارداری یا بعد از تولد به فرزند او منتقل شود. آلوده بودن دست به این ویروس هم یکی از راه‌های انتقال آن است.

از شایعات تا واقعیت‌ها
رمضانی درباره شایعه‌ها درخصوص ابتلا به این ویروس، با بیان مثالی توضیح می‌دهد: «آنچه که در جامعه بیشتر زمزمه می‌شود روش انتقال این ویروس از طریق آب استخر است، در صورتی که ویروس HPV اصلاً از این طریق به بدن منتقل نمی‌شود. از موضوع‌های دیگر که شایعاتی درباره آن مطرح می‌شود، ابتلا به این ویروس از طریق استفاده از لیزر یا اپیلاسیون است.
به طور کلی، در مراکزی مثل مطب پزشکان، مراکز زیبایی بانوان و سالن‌های آرایشی، پزشکان و افرادی که کار معاینه بیمار را انجام می‌دهند یا کسانی که کار اپیلاسیون یا لیزر انجام می‌دهند، باید مسائل بهداشتی مثل شستن دست و تعویض دستکش را به طور مکرر انجام دهند، در غیر این صورت، احتمال انتقال بیماری از این طریق هم وجود خواهد داشت. اما احتمال انتقال از طریق لیزر کمتر است، چرا که برخی از دستگاه‌های لیزر یا روکش یکبار مصرف دارند یا ضدعفونی می‌شوند، یا با پلاستیک روی دستگاه پوشیده می‌شود که نمی‌گذارد ویروس منتقل شود.»
وی در پاسخ به این سؤال که گفته می‌شود برخی از افراد با انجام لیزر دچار زگیل تناسلی شده‌اند، می‌گوید: «دستگاه‌های لیزر می‌توانند عامل تحریک‌کننده ویروس باشند؛ به این صورت که ممکن است ویروس بدون علامت و نشانه ظاهری در بدن فرد وجود داشته باشد، یعنی فرد مبتلا باشد و بعد از لیزر دچار علائمی شود مثل ایجاد زگیل تناسلی. همین موضوع سبب می‌شود بیماری‌اش را به انجام لیزر نسبت دهد. یعنی فرد عفونت HPV را دارد و با انجام لیزر، ویروس تحریک و ری اکتیو می‌شود و علائم آن ظاهر می‌شود. لیزر سبب ایجاد نشانه در بدن او شده است.»
دکتر رمضانی با تأکید بر اینکه بیشتر تایپ‌های این ویروس با ضدعفونی کردن با الکل از بین می‌رود، می‌گوید: فقط تایپ ۱۶ است که مقاومت بیشتری دارد. این تایپ، نوع بد ویروس «اچ پی وی» محسوب می‌شود و ماندگاری بالایی دارد.

در برخورد با ویروس HPV همدیگر را متهم نکنید
مدیرگروه تحقیقات بالینی انستیتو پاستور ایران، با اشاره به اینکه بعد از ابتلا به اچ پی وی، سه هفته تا یک سال زمان لازم است تا علائم در بدن فرد ظاهر شود، می‌گوید: «با ورود ویروس در بدن طی یک الی دو روز علائم ایجاد نمی‌شود، بلکه حداقل سه هفته زمان لازم است. نکته بسیار مهم این است که نباید دنبال این باشیم که ویروس را از چه کسی یا کجا گرفته‌ایم. درست است که راه اصلی انتقال پاپیلومای انسانی تماس جنسی است، اما راه‌های انتقال از سطوح هم قابل انکار نیست. وقتی خانمی دچار این ویروس می‌شود نباید دنبال این باشد که اولین نفری که مبتلا شده خودش بوده یا همسرش چرا که اصلاً نمی‌توان تشخیص داد فرد اصلی مبتلا به ویروس کدام یک هستند. نباید همدیگر را متهم کنیم.»

زگیل از بین می‌رود، اما ویروس نه!
دکتر رمضانی خاطرنشان می‌کند: «این ویروس دو نوع پرخطر و کم خطر دارد. در تایپ پرخطر نگرانی ما ایجاد سرطان است. نوع دیگر آن که کم خطر محسوب می‌شود، زگیل‌های تناسلی ایجاد می‌کند که نگرانی روحی افراد از بابت ظاهر آن است که می‌توان با درمان‌های موجود و روش‌هایی مثل کرایوتراپی، الکتروکوتر، جراحی و کرم‌های مختلف، زگیل را از بین برد. نکته مهم این است که با این کار، ویروس از بین نمی‌رود و طبعاً می‌تواند دوباره فعال شده و زگیل ایجاد کند؛ بنابراین در ابتدا افرادی که مبتلا به ویروس می‌شوند باید این موضوع را با خودشان حل کنند تا روحیه‌شان از دست نرود.»

برای آزمایشات غیرضروری هزینه نکنید
به گفته این استاد بیماری‌های عفونی، وقتی فردی دچار زگیل تناسلی می‌شود دیگر نیازی به انجام خیلی از آزمایشات نیست. این آزمایش‌ها چه دردی از بیمار دوا می‌کند بجز هزینه که باید بابت آزمایش پرداخت کند. اگر علائم ظاهری نداریم و از بیماری بی‌اطلاع هستیم با آزمایشات غربالگری می‌توانیم پی به بیماری ببریم، اما وقتی فرد دچار زگیل شده و می‌دانیم مبتلا به ویروس HPV است دیگر نیازی نیست نوع آن تشخیص داده شود. به طور کلی ۹۰ درصد ویروس‌هایی که سبب ایجاد زگیل می‌شود از تایپ‌های ۶ و ۱۱ و ۱۰ درصد هم سایر ویروس‌های خوش خیم پاپیلوما هستند؛ حتی اگر با انجام آزمایشات غیرضروری تشخیص دادیم این زگیل از چه نوعی است، آیا درمانی برای آن وجود دارد؟ خیر! فقط هزینه‌ای است که روی دست بیمار گذاشته‌ایم.

۱۲ تا ۲۶ سالگی زمان طلایی برای تزریق واکسن HPV
مدیرگروه تحقیقات بالینی انستیتو پاستور ایران، با توصیه به تزریق واکسن برای ویروس پاپیلومای انسانی در افراد زیر ۴۵ سال می‌گوید: واکسن «اچ پی وی» پیشگیرانه است نه درمانی، برخی افراد وقتی دچار ویروس «اچ پی وی» می‌شوند به سرعت دنبال تزریق واکسن می‌روند. واکسن سبب از بین رفتن ویروسی که فرد به آن مبتلا شده، نمی‌شود فقط فرد را از ابتلا به تایپ‌های دیگر این ویروس ایمن می‌کند.
دکتر رمضانی می‌افزاید: خانم‌ها و آقایان از سنین ۱۲ تا ۲۶ سالگی می‌توانند با تزریق واکسن، بهترین نتیجه را دریافت کنند. افرادی که تا ۱۴ سالگی واکسن «اچ پی وی» را تزریق کنند، فقط به دو دوز نیاز دارند یعنی روز اول، دوز صفر واکسن و ۶ تا ۱۲ ماه بعد، دوز دوم را دریافت می‌کنند، اما اگر بعد از ۱۵ سالگی اقدام به تزریق واکسن کنند تا ۲۶ سالگی باید سه دوز واکسن دریافت کنند. روز اول دوز صفر واکسن، دوز بعدی یک تا دو ماه بعد از آن و دوز سوم شش ماه بعد از دوز صفر زده می‌شود.

ایمنی ۹۰ درصدی در برابر سرطان با تزریق واکسن
این استاد بیماری‌های عفونی با اشاره به شرایط تزریق برای افراد بالای ۲۶ سال می‌گوید: «در ابتدا باید بگویم ثابت شده واکسن تا ۴۵ سالگی بی‌خطر است. اگر فردی با ۲۸ سال سن بخواهد تازه واکسن زدن را شروع کند توصیه متخصصان بر تزریق واکسن است.
حتی اگر فرد به برخی از تایپ‌های ویروس مبتلا شده باشد باز هم دلیل بر عدم تزریق واکسن نمی‌شود چرا که واکسن‌ها ۹ و ۴ ظرفیتی هستند. اگر فرد به یک نوع از ویروس مبتلا شده باشد باز هم با تزریق واکسن می‌تواند جلوی ابتلا به ۸ تایپ دیگر را بگیرد.» دکتر رمضانی ادامه می‌دهد: «در کشور‌هایی مثل امریکا فقط واکسن ۹ ظرفیتی استفاده می‌شود که هم حاوی تایپ‌های ۶ و ۱۱ است و با تزریق آن تا ۹۰ درصد جلوی ایجاد زگیل تناسلی گرفته می‌شود و هم تایپ‌های ۱۶ و ۱۸ را دارد که با تزریق واکسن تا ۷۰ درصد ابتلا به سرطان کاهش می‌یابد. باز هم در این میان ۵ سویه دیگر وجود دارد؛ یعنی با تزریق واکسن ۹۰ درصد جلوی سرطان و ۹۰ درصد جلوی زگیل تناسلی گرفته خواهد شد.»
به گفته دکتر رمضانی، هرچقدر بتوانیم پایبندی افراد را به غربالگری سرطان‌ها افزایش دهیم می‌توانیم جلوی بسیاری از سرطان‌ها و مرگ و میر‌های ناشی از آن را بگیریم.

HPV دارو ندارد، درمان اصلی با سیستم ایمنی بدن است
دبیر انجمن متخصصان عفونی کشور با بیان اینکه ویروس پاپیلومای انسانی در بدن آقایان تا ۹۴ درصد ظرف یک سال پاک‌سازی می‌شود، می‌گوید: «درباره ویروس پاپیلومای انسانی در نوع سرطانزا و پیش‌سرطانی، معمولاً با خارج کردن ضایعه سرطانی از بدن جلوی پیشرفته شدن آن گرفته می‌شود، اما در انواعی که ایجاد زگیل تناسلی می‌کنند، درمان خاصی وجود ندارد. کار‌هایی که در کشور به عنوان درمان زگیل تناسلی انجام می‌شود فقط برای برداشتن زگیل از روی پوست است و ویروس در بدن باقی می‌ماند. افراد مبتلا به این نوع ویروس فقط باید سیستم ایمنی بدن را تقویت کنند چرا که بدن خود به خود تا ۹۰ درصد موارد ویروس را پاک‌سازی می‌کند. اگر دقیق‌تر بگویم سیستم ایمنی بدن تا ۷۰ درصد در عرض یک سال و تا ۹۰ درصد در مدت دو سال این ویروس را پاک‌سازی می‌کند. این پاک‌سازی ویروس در بدن آقایان بیشتر است به طوری که در عرض یک سال ویروس تا ۹۴ درصد پاک می‌شود.»

تست غربالگری آقایان در HPV بی‌نتیجه است
دکتر رمضانی با اشاره به اینکه نیازی نیست آقایان تست «اچ پی وی» بدهند، می‌گوید: «یکی دیگر از کار‌هایی که در کشور ما زیاد انجام می‌شود و اصلاً ضرورتی ندارد، انجام تست پاپیلومای انسانی در آقایان است. اولاً انجام تست در آقایان بسیار مشکل است، ثانیاً حساسیت تست در آقایان پایین است و جواب درستی از تست به دست نمی‌آید. ممکن است مردی دچار ویروس شده به همسرش منتقل کرده حال بعد از مدتی در بدنش این ویروس پاک می‌شود، اما در بدن همسرش دائمی می‌شود با انجام تست و جواب منفی برای آقا و جواب مثبت برای خانم جز به هم خوردگی زندگی این دو نفر چیزی به دست نمی‌آید.»

نایب رئیس انجمن بیماری‌های عفونی کشور:
دانش مردم باید درباره ویروس اچ. پی. وی افزایش یابد
دکتر مرتضی ایزدی، نایب رئیس انجمن بیماری‌های عفونی کشور، با اشاره به اینکه این احتمال وجود دارد که ۸۰ درصد از مردم در طول عمر به ویروس پاپیلومای انسانی مبتلا شوند به «ایران» می‌گوید: HPV بیماری ویروسی و بسیار شایع در جامعه جهانی است به همین خاطر دانش مردم باید نسبت به این ویروس، بیماری ناشی از آن، راه‌های انتقال و پیشگیری ارتقا یابد. وی می‌افزاید: یکی از مهمترین راه‌های انتقال ویروس «اچ پی وی» تماس جنسی است به همین خاطر افراد باید از رفتار‌های پرخطر جنسی پرهیز کنند، اما اگر فردی به HPV مبتلا شد نباید به او برچسب بزنیم چرا که ۳۰ درصد از روش‌های انتقال این بیماری غیرجنسی است. رئیس انجمن بیماری‌های عفونی کشور با بیان اینکه حدود ۹۰ درصد از افراد مبتلا به HPV خود به خود بهبود پیدا می‌کنند، عنوان می‌کند: «آنچه که افراد در خصوص ویروس پاپیلومای انسانی باید بدانند این است که تقریباً ۹۰ درصد افراد مبتلا ظرف مدت ۱۸ ماه ویروس را از بدن به وسیله سیستم ایمنی پاک می‌کنند، به همین علت تقویت سیستم ایمنی بدن مهم است. ناگفته نماند فقط درصدی از افراد که به نوع ۱۶ و ۱۸ مبتلا می‌شوند، ممکن است در خطر ابتلا به سرطان باشند.» دکتر ایزدی می‌گوید: «این ویروس با واکسن قابل پیشگیری است و توصیه می‌شود افراد از سن ۱۲ تا ۴۵ سالگی واکسن را تزریق کنند، اما آنچه که باید به آن بیشتر فکر کنیم کنترل رفتار‌های پرخطر است.»

یک میلیون و ۸۴۲ هزار تومان، قیمت
هر دوز واکسن HPV
کارمند یکی از شرکت‌های واردکننده واکسن ویروس HPV درخصوص انواع واکسن‌های موجود در داروخانه‌های کشور به «ایران» می‌گوید: «در حال حاضر سه نوع واکسن برای ویروس پاپیلومای انسانی وجود دارد. واکسن ۴، ۹ و ۲ ظرفیتی که در این میان واکسن دو ظرفیتی تولید داخل است. آنچه که بیشتر در کشور یافت می‌شود واکسن ۴ ظرفیتی است. خوبی واکسن ۴ ظرفیتی به غیر از تایپ‌های پرخطر سرطان‌ساز این است که از ایجاد زگیل‌های تناسلی در تایپ‌های ۶ و ۱۱ هم جلوگیری می‌کند.»
او خاطرنشان می‌کند: «واکسن‌های موجود تحت پوشش بیمه نیست به همین خاطر قیمت بالایی دارد. قیمت واکسن ۴ ظرفیتی در بازار حدود یک میلیون و ۸۴۲ هزار تومان برای هر دوز است که در داروخانه‌های هلال احمر و داروخانه‌های دانشگاهی توزیع می‌شود. واکسن دوظرفیتی داخلی حدوداً بین ۸۰۰ تا ۹۰۰ هزار تومان قیمت دارد. اگر افراد تا سن ۱۴ سالگی تزریق را انجام دهند فقط باید دو دوز خریداری کنند، اما از ۱۵ سال به بالا باید سه دوز را کامل تزریق کنند که برای سه دوز واکسن HPV باید حدود پنج میلیون و ۵۲۶ هزار تومان هزینه کنند. البته در برابر عوارضی که این ویروس می‌تواند بر جای بگذارد این هزینه به چشم نمی‌آید.»