کودکان و جوانان و درگیرودار این بیماری عجیب

به گزارش مجله خبری نگار،کبدچرب غیرالکلی، یک بیماری متابولیکی است که به طور گسترده در سراسر جهان شیوع دارد و به تدریج به یک چالش سلامت عمومی تبدیل شده است. این بیماری، نشان از این واقعیت دارد که بیش از پیش، شیوع بیماری‌های مرتبط با چاقی و بیماری‌های متابولیکی در افراد در جهان افزایش یافته است.

کبدچرب غیرالکلی به تجمع چربی در سلول‌های کبدی اشاره دارد که ناشی از عوامل غیرالکلی است و می‌تواند منجر به التهاب، فیبروز و در نهایت سیروز کبدی شود. کبدچرب غیرالکلی می‌تواند به عوارض جدی از جمله سرطان کبد منجر شود. درمان این بیماری، هزینه‌های قابل توجهی از جمله مشاوره‌های پزشکی، آزمایش‌های تشخیصی، درمان‌های دارویی و در صورت لزوم، ترمیم و حتی پیوند کبدی را می‌طلبد.

به گفته محققان، هزینه‌های درمانی این بیماری برای خانواده‌ها و سیستم بهداشتی و درمانی قابل توجه است. افراد مبتلا به کبدچرب غیرالکلی ممکن است با عوارض فیزیکی و روانی دست و پنجه نرم کنند که می‌تواند به کاهش بهره وری در مدرسه، دانشگاه یا محیط کار منجر شود. افزایش شیوع کبدچرب غیرالکلی منجر به تحمیل بار مالی بر سیستم بهداشتی و درمانی می‌شود. این بیماری نیازمند تشخیص و درمان صحیح است که شامل مشاوره‌های پزشکی، انواع آزمایش و دریافت درمان‌های مختلف است. همچنین، افزایش بار بیماری به منابع و تجهیزات پزشکی مورد نیاز برای تشخیص و درمان کبدچرب غیرالکلی هم نیاز دارد. نکته جالب و هشداردهنده آن جا است که کبدچرب غیرالکلی، بیماریی است که بیشتر در افراد جوان تشخیص داده می‌شود و می‌تواند توانمندی افراد جوان را برای شرکت در فعالیت‌های اقتصادی و تحصیلی کاهش دهد.

محققانی از دانشگاه علوم پزشکی لرستان و دانشگاه علوم پزشکی ایران در رابطه با این موضوع، یک مطالعه پژوهشی را انجام داده اند که در آن طی یک مرور سیستماتیک، شیوع کبدچرب غیرالکلی در افراد ۶ تا ۱۸ ساله ایرانی مورد بررسی قرار گرفته است.

آن‌ها برای انجام این مطالعه به جستجو در خصوص مطالب مورد نظر در پایگاه‌های بین المللی Pubmed، Scopus، Emabase و Web of Sciences و پایگاه‌های ایرانی MagIran و SID از ژانویه ۲۰۰۰ تا ژانویه ۲۰۲۳ پرداخته اند.

یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد: شیوع کبدچرب غیرالکلی در ایران در بین افراد ۶ تا ۱۸ ساله بالا و حدود ۳۵ درصد است. به همین دلیل سیاست گذاران و برنامه ریزان در نظام سلامت ایران باید برنامه‌های آموزشی را جهت پیشگیری و تشخیص این بیماری اجراکنند.

مسعود بهزادی فر، پژوهشگر مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت دانشگاه علوم پزشکی لرستان و همکارانش در این خصوص می‌گویند: برخی از کودکان به دلیل وجود عوامل ژنتیکی، بیشتر در خطر ابتلا به کبد چرب غیرالکلی قرار دارند. همچنین عوامل محیطی مانند آلودگی هوا، تغییرات در الگوی رژیم غذایی سنتی، استفاده از مواد شیمیایی و مواد افزودنی در غذا‌ها ممکن است نقشی در افزایش شیوع کبد چرب غیرالکلی در برخی کشور‌ها داشته باشند.

آن‌ها می‌افزایند: عوامل اجتماعی و اقتصادی مانند سطح آموزش، دسترسی به غذا‌های سالم و مناسب، و شرایط اقتصادی ممکن است در شیوع کبد چرب غیرالکلی در کودکان تأثیرگذار باشند. کشور‌هایی که با فقر و ناکافی بودن منابع غذایی مواجه هستند، ممکن است با شیوع بیشتر کبد چرب غیرالکلی در کودکان مواجه باشند.

چاقی یکی از عوامل اصلی مرتبط با کبد چرب غیرالکلی در کودکان است. اضافه وزن و چاقی به عنوان یکی از عوامل اصلی مرتبط با شیوع بالای کبد چرب غیرالکلی شناخته شده است. افزایش وزن و چاقی می‌توانند به تجمع چربی در کبد و ایجاد آسیب در آن منجر شوند.

به گفته بهزادی فر و همکارانش، افزایش وزن و چاقی می‌تواند اثرات منفی بر عملکرد متابولیک بدن از جمله مقاومت به انسولین و دیابت نوع دو داشته باشد که این شرایط متابولیک باعث افزایش سطح قند خون، افزایش تولید و کاهش تجزیه چربی‌ها در کبد می‌شوند. این فرآیند موجب انباشت چربی در کبد می‌شود و در نتیجه به بروز کبد چرب غیرالکلی منجر می‌گردد.

آن‌ها اشاره می‌کنند: افزایش چربی در شکم و ناحیه وسط بدن (چاقی درون شکمی) که به عنوان چاقی اندام مرکزی نیز شناخته می‌شود نیز، به طور مستقیم با افزایش خطر ابتلا به کبد چرب غیرالکلی در ارتباط است. این نوع چاقی باعث تولید بیش از حد هورمون‌های چربی در بدن می‌شود که به تجمع چربی در کبد می‌انجامد.

بر این اساس، مدیریت و کنترل اضافه وزن و چاقی از طریق تغذیه سالم، فعالیت بدنی منظم و سبک زندگی سالم می‌تواند به حفظ سلامتی کبد و کاهش خطر ابتلا به کبد چرب غیرالکلی کمک کند. مشاوره با پزشک یا تغذیه شناس نیز می‌تواند در این زمینه مفید باشد.

مجریان این تحقیق همچنین اظهار داشتند: در مطالعه آن ها، شیوع کبدچرب غیرالکلی در مناطق غرب و شرق ایران بیشتر از مناطق دیگر مشاهد شد. یکی از دلایل این موضوع می‌تواند مصرف بالای گوشت در این مناطق باشد.

آن‌ها معتقدند: برخی مطالعات نشان داده اند که برخی جنس‌های خاص گوشت و الگو‌های مصرف آن ممکن است در افزایش خطر ابتلا به کبد چرب غیرالکلی نقش داشته باشند. در این رابطه همچنین باید توجه داشت که الگوی مصرف غذایی در ایران در سال‌های اخیر تغییر یافته و به سمت مصرف غذا‌های آماده میل پیدا کرده است؛ ضمن آن که کم تحرکی نیز بسیار در بین قشر جوان و بزرگ سال گسترش یافته است.

این یافته‌های علمی که حکایت از خطر بسیار بالای شیوع گسترده بیماری کبد چرب در بین کودکان و جوانان ایرانی دارند، در فصل نامه یافته متعلق به دانشگاه علوم پزشکی لرستان منتشر شده اند.