شورای عالی برنامه‌ریزی علوم پزشکی: از افزایش ظرفیت پزشکی استقبال می‌کنیم

به گزارش مجله خبری نگار،حسن‌زاده، دبیر شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی وزارت بهداشت، در برنامه در مناظره رادیویی به بررسی رویکرد سند توسعه‌ی هفتم در زمینه افزایش ظرفیت پزشکی پرداخت. در مقابل نیز سینا سمیعی، پژوهشگر حوزه سلامت، ضمن اشاره به برخی ابهامات، نظرات خود را در این زمینه بیان کرد.

فاصله نسبت پزشکان عمومی و متخصص ما با استاندارد دنیا

در بخش اول مناظره، این سوال مطرح شد که سند توسعه هفتم در زمینه کمبود پزشک متخصص چه برنامه‌ای را ارائه داده است؟ دکتر حسن‌زاده نیز ضمن اشاره به اینکه در حال حاضر ظرفیت پذیرش پزشکان در کشور، پاسخ‌گوی نیاز‌های نظام سلامت است، گفت: «بزرگترین مشکل نظام سلامت، توزیع پزشکان است. باید بتوانیم شرایطی را فراهم کنیم تا برای افرادی که به مناطق کم برخوردار می‌روند، جاذبه‌هایی فراهم شود.»

وی یکی از ویژگی‌های مثبت این سند را پرداختن به مسئله افزایش نیروی انسانی در حوزه علوم پزشکی دانست و افزود: «خوشبختانه در سند توسعه هفتم بحث‌های خیلی خوبی مطرح شده است. البته مشکلاتی هم در این سند وجود دارد. به عنوان مثال در این سند آمده که بایستی نسبت پزشک متخصص به عمومی یک به یک باشد. در حالی که در کشور‌های دیگر این گونه نیست و ما باید از الگو‌هایی که در دنیا وجود دارد پیروی کنیم.»

دبیر شورای عالی برنامه‌ریزی پزشکی اجرای طرح سلامت خانواده و نظام ارجاع را یکی از دستاورد‌های دولت سیزدهم برشمرد و خاطر نشان کرد: «با توجه به اجرای این طرح‌ها، در صورتی که تعداد پزشکان متخصص خیلی زیاد شود، ممکن است خدمات القایی در حوزه درمان بوجود بیاید و باعث بالا بردن هزینه‌های نظام سلامت کشور شود. در حال حاضر مهم‌ترین کاری که باید انجام شود این است که بحث پیشگیری و بهداشت را تقویت کنیم.»

کمبود پزشک، یک مشکل آشکار است

در ادامه‌ی این گفتگو، سینا سمیعی نیز به مسئله کمبود پزشک وارد شد. وی نیاز مبرم مردم، تاکیدات رییس جمهور و وزیر بهداشت را در این زمینه، دلیلی بر حقانیت آن دانست و گفت: «وجود مشکل کمبود پزشک در کشور، مسئله‌ی آشکار و واضحی است. البته مسیر حل مشکل کمبود پزشک عمومی با مصوبه شورایعالی انقلاب فرهنگی، باز شده و پیش می‌رود.»

وی مشکل کمبود پزشک متخصص را شدیدتر از پزشک عمومی عنوان کرد و از کم‌کاری وزارت بهداشت در این زمینه انتقاد کرد. این پژوهشگر حوزه‌ی سلامت ضمن اشاره به تبصره دوم مصوبه افزایش ظرفیت پزشکی عمومی، خاطر‌نشان کرد: «در این تبصره، وزارت بهداشت مکلف شده است که ظرف ۲ ماه بعد از ابلاغ مصوبه، برنامه خود را برای افزایش ظرفیت پزشک متخصص ارائه دهد. متاسفانه امروز با گذشت ۱۵ ماه از این مهلت قانونی، هنوز اقدام موثری از سمت این وزارت‌خانه صورت نگرفته است.»

وی نتیجه‌ی این ترک فعل را تداوم کمبود پزشک متخصص در کشور دانست و گفت: «این مسئله هنوز در کشور حل نشده است. به عنوان مثال در ۲۷۱ شهرستان کشور با نبود متخصص بیهوشی روبرو هستیم. این در حالی است که فعالیت اتاق‌های عمل، وابسته به حضور این متخصصان است.»

حضور یک شاخص مبهم در متن سند توسعه هفتم

سمیعی هم‌چنین به شاخصی که در «بند ج ماده ۶۹ سند توسعه هفتم» آمده است واکنش نشان داد و گفت: «در نسخه نهایی این سند، شاخصی اضافه شده که تا به حال در کشور‌های دیگر به کار نرفته است.» وی ضمن اشاره به اینکه در نسخه‌ی اولیه‌ی این سند، افزایش سالانه‌ی ظرفیت پزشک متخصص، ۲۵ درصد در نظر گرفته شده بود، خاطر نشان کرد: «در نسخه‌ای که رئیس‌جمهور به مجلس تحویل داد، این بخش دچار تغییر شد. در واقع افزایش ظرفیت ۲۵ درصدی با نسبتی از پزشکان متخصص به عمومی جایگزین شد.» وی مبهم و غیر‌کاربردی بودن این شاخص را مهم‌ترین مشکل آن دانست و افزود: «با توجه به تعداد پزشکان عمومی و متخصص کشور، این نسبت در حال حاضر محقق گردیده و تصویب آن در مجلس، با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در تناقض است.»

از افزایش ظرفیت استقبال می‌کنیم

حسن زاده، اما پرداختن به بحث کمبود پزشک را نیازمند آمار‌های دقیق دانست. ایشان راه حل این مشکل را اجرای سیاست‌های توزیعی دانست تا از تجمع پزشکان در برخی نقاط و کمبود آنان در نقاط محروم جلوگیری شود.

دبیر شورای عالی برنامه‌ریزی علوم پزشکی ضمن استقبال از افزایش ظرفیت آموزش پزشکی، اجرای آن را مشروط به تامین زیرساخت‌های آموزشی و رفاهی خواند. وی افزود: «واقعیت این است که رشته‌های علوم پزشکی نیاز به عرصه آموزش دارند. به عبارت دیگر اگر بخواهیم افزایش بی رویه ظرفیت داشته باشیم، آموزش آن‌ها دچار مشکل خواهد شد.»

حسن‌زاده افزایش ظرفیت آموزش پزشکی را عامل بالا رفتن هزینه‌های آموزشی دانست و خاطر نشان کرد: «همین الان با افزایش ظرفیت‌های انجام شده، روسای دانشگاه‌های علوم پزشکی می‌گویند کلاس کافی برای آموزش ندارند؛ بنابراین تعداد کلاس‌ها را افزایش می‌دهند و هزینه‌های سیستم را بیشتر می‌کنند.»

وی ضمن اشاره به اینکه کاهش کیفیت آموزش پزشکی به ضرر خود مردم است، گفت: «بنده با این موافقم که اگر تامین زیرساخت‌ها صورت گیرد، افزایش ظرفیت هم اتفاق بیافتد. اگر نتوانیم امکانات آموزشی و استاد کافی تامین کنیم، افزایش ظرفیت فقط کیفیت آموزش پزشکی را پایین می‌آورد.»

افزایش زیرساخت‌ها، وظیفه وزارت بهداشت است

سمیعی در بخش دیگری از سخنان خود تامین زیرساخت‌های آموزشی را وظیفه وزارت بهداشت خواند و افزود: «رییس جمهور در اظهارات اخیر خود بیان داشت که اگر طرح افزایش ظرفیت پزشکی نیاز به تامین مالی دارد، سازمان برنامه و بودجه باید اقدامات لازم را انجام دهد. در واقع این وظیفه وزارت بهداشت است که زیرساخت‌های آموزشی را تامین نماید.»

این پژوهشگر حوزه سلامت با اشاره به اینکه بسیاری از زیرساخت‌های آموزشی در حال حاضر فراهم است، گفت: «در دهه شصت، کشور با کمبود شدید پزشک ایرانی روبرو بود. اما با برنامه ریزی مناسبی که صورت گرفت، توانستیم در مدت کوتاهی پزشک مورد نیاز کشور را تامین نماییم و اساتید برجسته‌ی کشور در زمینه آموزش پزشکی در همین دوره تربیت شدند.»

وی در ادامه ضمن مقایسه‌ی ظرفیت پذیرش پزشکی کشور در دهه شصت و هشتاد، افزود: «ظرفیت پذیرش پزشک کشور در میانه دهه شصت با سال ۹۰ یکسان بوده است. در حالی که در این سال زیرساخت‌های آموزشی کشور حداقل دو تا سه برابر افزایش یافته بود. وزارت بهداشت این سابقه مثبت را دارد و سطح بالای سلامت و افزایش امید به زندگی در کشور، حاصل فعالیت پزشکان همین دوره است.»

راه‌حل بومی‌گزینی است

سمیعی به توزیع نامناسب پزشکان در کشور نیز پرداخت و کمبود تعداد پزشکان را یکی از موانع اصلاح توزیع آنان در کشور برشمرد.

وی افزود: «نمی توان شخصی را که در شهر بزرگی مانند تهران و شهر‌های دیگر زندگی کرده، فقط با پول به مناطق کم برخوردار ببریم. این راهکار در طرح تحول سلامت اجرا شد و با شکست مواجه گردید.» سمیعی پزشک خانواده را پزشک اجتماعی و جامعه محور نامید و تصریح کرد: «پزشک باید بومی همان منطقه باشد تا بتواند با آن‌ها ارتباط برقرار کند. چون پزشکی فقط درمان نیست.» وی لحاظ شدن بومی‌گزینی در مصوبه افزایش ظرفیت پزشکی عمومی را گامی مثبت در همین راستا دانست و ابراز امیدواری کرد تا در افزایش ظرفیت پزشک متخصص نیز این راهکار مورد توجه قرار گیرد.

وی با اشاره به اینکه بایستی از استعداد‌های جوان هر استان برای خدمت در همان منطقه استفاده کرد، گفت: «در حال حاضر تعداد زیادی جوان داریم که می‌خواهند پزشک شوند. بخش زیادی از آن‌ها استعداد پزشک شدن را نیز دارند. به عنوان مثال بسیاری از این داوطلبان با داشتن معدل بالای ۱۹، خواهان تحصیل در دوره‌های پزشکی هستند. در کنار سنجش دقیق افراد، نباید ظرفیت را محدود کنیم.»

حرف‌هایتان را عملی کنید

حسن‌زاده در بخش پایانی سخنان خود با اذعان به اینکه اجرای طرح بومی‌گزینی بسیاری از مشکلات کمبود پزشک را حل می‌کند، گفت: «خیلی از دانشگاه‌های علوم پزشکی در مناطق محروم می‌گویند که نمی‌توانند این حجم از نیروی بومی را جذب کنند. چرا که نیاز‌های این مناطق بر اساس ردیف‌های سازمانی آن‌ها پر شده است.»

وی از مسئولان دعوت کرد تا برای تامین زیرساخت‌های آموزشی مسیر جذب پزشکان را در دانشگاه‌های علوم پزشکی را هموار کنند.