عبور از دنیای بحران‌زده امروز با بازخوانی واقعه عاشورا

به گزارش مجله خبری نگار/ایران-مهسا قوی قلب: یکی از اصلی‌ترین ابعاد روایت عاشورا در همه قرن‌ها، ارائه جایگاه والای اجتماعی زنان است و این نقش‌آفرینی بی‌شک به حضرت زینب (س) بازمی‌گردد، اما در کنار آن در واقعه بزرگ عاشورا این زنان بودند که وظایف مهمی را بر عهده داشتند. گرچه آن‌ها خود به‌صورت مستقیم در میدان نبرد نبودند، اما بی‌هیچ تردیدی شجاعت و تاب‌آوری آن‌ها یکی از مهم‌ترین عوامل زنده نگه داشتن روایت عاشوراست. با بازخوانی عاشورا می‌بینیم مهم‌ترین رسالتی که بر عهده زنان خصوصاً بر عهده حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) و اهل بیت امام حسین (علیه‌السّلام) گذاشته شده بود، این بود که حوادث کربلا را برای دیگران بازگو کنند و چه بسا این بازگویی در همه ادوار محکم‌ترین عامل برای هویت بخشی به «انسان» باشد. یکی از دلایلی که در پس تلاش برای زنده نگه داشتن واقعه عاشوراست همین هویت بخشی است و در این میان زنان حاضر در صحنه کربلا با حضور در میدان نبرد و مبارزه با دشمن، نام خویش را برای همیشه در تاریخ ثبت کرده‌اند.

از سوی دیگر مسأله اصلی انسان امروز نیزهویت است که دیگر فراتر از مرز‌های کشور‌های اسلامی می‌رود. خصوصاً زنان در این روزگار بیشتر دچار بحران‌های هویتی شده و می‌شوند و سؤال این است که آیا با نگاهی نو به مقوله عاشورا و نقش‌آفرینی زنان در تداوم این مسیر، می‌توان اصالت و هویت انسان و جامعه را تکثیر کرد؟ می‌توان الگویی برای زنان ایرانی به دست آورد؟ چگونه باید این الگو را بیان، تفسیر و نهادینه کرد؟

مینو اصلانی، فعال حوزه زنان با اشاره به اینکه امروز دنیا محتاج بازیابی هویت‌یابی در مسیر زندگی است، می‌گوید: «امروزه روز در دنیا پرستی و دنیازدگی دچار بحران شده‌ایم و اگر امروز روایت نوینی از کربلا توسط زنان به دنیا تقدیم شود، دنیا را می‌توان متحول کرد.»

عاشورا را فقط تاریخی مطرح نکنیم

«از آنجایی که زنان توان روایتگری و برانگیزانندگی بالایی دارند که توسط خداوند متعال در وجود آن‌ها نهاده شده، می‌توان با استفاده از مقوله روایتگری و بازخوانی از واقعه عاشورا بر کل دنیا تأثیرات مثبت زیادی بر جای گذاشت. می‌توان از عاشورا برای بیدار کردن کل دنیا بهره برد. عاشورا می‌تواند درس زندگی و سرزندگی را مطرح کند. در عین حال این واقعه عظیم نباید فقط به‌صورت تاریخی مطرح شود.» این‌ها را اصلانی می‌گوید و با بیان اینکه عاشورا واقعه‌ای نیست که فقط به‌صورت تاریخی مطرح شود، معتقد است که راه امروز را می‌توان با عاشورا پیدا کرد. می‌گوید: «امروز انسان‌ها سردرگم، بین بودن و نبودن هستند، اما عاشورا فصل‌الخطاب است و می‌تواند هدایت‌کننده باشد. انسان را به ریشه خویش بازگرداند و بی‌شک این زنان هستند که می‌توانند هدایت جامعه بشری را یک بار دیگر رقم بزنند. در چند موضوع باید خوانشی جدید از عاشورا داشته باشیم، انسان بودن و انسانی زندگی کردن، پیدا کردن حریت انسانی و نگاهی جدید به انسان و توجه به این نکته که آدمی بعد معنوی هم دارد، اما نادیده گرفته شده است و سبب گردیده سرگشتگی و اضطراب در جوامع بشری افزایش یابد.»

ما امروز باید برای تربیت نسل آینده به ابعاد تربیتی عاشورا نیز توجه ویژه تری داشته باشیم، چرا که با نگاهی به پدیده حیرت‌آور عاشورا درمی‌یابیم که حضرت سیدالشهدا با آن اقتداری که در میانه میدان داشتند، باز هم از جایگاه و اهمیت خانواده غافل نشدند. به خانواده امیدواری می‌دادند و مسیر را برای ایشان روشن می‌کردند. حضرت، حتی برای درخواست کودک سه ساله خود از اسب به پایین آمده و او را روی زانو گذاشتند. امام حسین (ع) برای علی اصغر ۶ ماهه هم احترام قائل بودند. اصلانی واقعه عاشورا را بازخوانی کرده و روایت می‌کند: «حضرت سیدالشهدا برای در آغوش گرفتن و خداحافظی از علی اصغر به خیمه بازگشتند و برای ایشان عزت و کرامت قائل شدند. ایشان حتی کودک ۶ ماهه را فراموش نکردند.»

شما برو، خیمه‌ها با من

اصلانی در تأیید این موضوع نیز می‌افزاید: نگاهی به ابعاد واقعه عاشورا و رفتار‌های امام حسین (ع) و ادای احترام ایشان به اعضای خانواده به ما می‌آموزد که خانواده چه جایگاه والایی دارد، ما بسیار به یادآوری چنین آموزه‌های عاشورایی محتاج هستیم. بی‌تردید نقش حضرت زینب سلام‌الله علی‌ها را نیز باید پاس بداریم. آن جایی که حضرت زینب (س) به حضرت سیدالشهدا می‌گویند: «شما برو، خیمه‌ها با من..»

اصلانی با اشاره به ارزش‌های انسانی و والای حضرت زینب به‌عنوان یکی از باارزش‌ترین الگو‌های عاشورا، می‌گوید: «نقش مهم حضرت زینب (س) در حفظ پایه‌های زندگی، مثال زدنی است. وقتی او خطاب به حضرت می‌فرماید، تو برو، خیمه‌ها با من، نشانگر نقش متفاوت یک زن در تمامی عرصه‌های زندگی است؛ این جمله بسیار کلیدی است و باید از آن درس گرفت.»

او در پایان می‌گوید: «حضرت زینب سلام‌الله علی‌ها به ما می‌آموزد که زنان چگونه می‌توانند در عرصه‌های زندگی، ولایت داشته و خانواده را به تعالی برسانند. زن، نقش مهمی در ایجاد فضایی امن و آرام برای جامعه و اعضای خانواده دارد و این همان مقوله جامعه‌پردازی است که می‌توان ظهور و بروز آن را در نقش حضرت زینب (س) در عاشورا جست‌و‌جو کرد و در یک کلام در جمله «تو برو، خیمه‌ها با من» متجلی است. به خاطر داشته باشیم که عاشورا، نقشی کلیدی و ماندگار و پویا دارد و امروز روزی است که نه تنها جامعه ما بلکه دنیا به فهم آن نیازمند است.»