علائم و روش‌های درمان بیماری خطرناک رینود چیست؟

به گزارش مجله خبری نگار، این عارضه اولین بار در سال ۱۸۶۲ توسط فردی به نام موریس رینود توصیف شده است. گفته شده افرادی که در آب و هوای سرد زندگی می‌کنند (به خصوص زنان) بیشتر در معرض ابتلا به آن قرار دارند.

در ادامه قصد داریم درباره بیماری رینود و علل، علائم و روش‌های درمان آن صحبت کنیم. 

بیماری رینود چیست؟ 

بیماری رینود که به نام سندرم رینود یا پدیده رینود نیز شناخته شده نوعی بیماری است که به علت واکنش بیش از حد رگ‌های خونی محیطی به سرما رخ داده و طی آن فرد مبتلا به دلیل کاهش دما در اندام‌های حرکتی خود مانند انگشتان دست و پا دچار درد می‌شود.

در این عارضه رگ‌های خونی باریک و تقریبا به طور کامل مسدود می‌شوند به طوری که رنگ انگشتان دست یا پا به دلیل عدم جریان خون ابتدا به رنگ سفید و سپس آبی تغییر یافته و پس از بازگشت خون دوباره قرمز می‌شود.

سندرم رینود زنان را بیشتر از مردان (حدود ۹ برابر بیشتر) درگیر می‌کند. 

علائم بیماری رینود 

بیماری رینود در برخی افراد و با قرار گرفتن در معرض سرما رخ می‌دهد، به این صورت که با کاهش دما رگ‌های خونی انگشتان دست و پا منقبض و این انقباض باعث کمبود اکسیژن رسانی به بافت‌های آسیب دیده می‌شود. در این حالت انگشت‌های دست و پا سرد و احتمالا بی حس می‌شوند.

در افراد مبتلا به بیماری رینود معمولا ناحیه آسیب دیده سفید و سپس آبی می‌شود و با گرم شدن ناحیه و برگشت جریان خون علائمی همچون احساس گز گز، قرمز شدن ناحیه و احتمالا تورم و درد رخ می‌دهد.

اگرچه این عارضه اغلب انگشتان دست و پا را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما ممکن است بینی، لب‌ها و گوش‌ها نیز درگیر شوند.

در برخی زنان علائم بیماری رینود در نوک سینه (به خصوص در دوران شیردهی) ایجاد می‌شود.

بعد از رخ دادن علائم معمولا ۱۵ دقیقه طول می‌کشد تا وضعیت بدن به حالت عادی برگردد. 

علت بیماری رینود 

علت دقیق بیماری رینود هنوز مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد پر کاری سیستم عصبی سمپاتیک باعث تنگی شدید عروق خونی می‌شود. این مسئله ممکن است زمانی که فرد وارد یک مکان سرد می‌شود، مثلا وقتی درب فریزر را باز می‌کند یا دست‌های خود را داخل آب سرد فرو می‌برد رخ می‌دهد.

با این حال برخی افراد حتی بدون کاهش دما و زمانی که در شرایط استرس زا قرار می‌گیرند علائم را تجربه می‌کنند.

در افراد سالم سیستم گردش خون در اندام‌های انتهایی بدن مانند انگشتان دست و پا برای حفظ گرمای بدن در هوای سرد واکنش نشان می‌دهد. به این صورت که سرخرگ‌های کوچک اکسیژن رسان به پوست باریک می‌شوند تا میزان گرمای از دست رفته در سطح پوست را به حداقل برسانند.

در افراد مبتلا به بیماری رینود شدت این فرایند افزایش پیدا می‌کند و این مسئله باعث می‌شود عروق خونی تقریبا از کار بیفتند. 

انواع بیماری رینود 

بیماری رینود دارای دو نوع اولیه و ثانویه می‌باشد.

رینود اولیه شایع‌تر است و افرادی که هیچ بیماری ثانویه‌ای ندارند را درگیر می‌کند، اما رینود ثانویه یا سندرم رینود از یک مشکل پزشکی زمینه‌ای ناشی می‌شود و کمتر رایج و البته جدی‌تر است. 

علت رینود ثانویه 

برخی علل رینود ثانویه عبارتند از:

بیماری‌های مربوط به سرخرگ‌ها: آترواسکلروز (تجمع پلاک در رگ‌های خونی) و بیماری برگر (اختلالی که در آن رگ‌های خونی دست و پا ملتهب می‌شوند) می‌توانند باعث بروز علائم رینود شوند، فشار خون اولیه ریوی نیز با این بیماری ارتباط دارد
بیماری‌های بافت همبند: بیشتر افراد مبتلا به اسکلرودرمی (بیماری سخت شدن پوست) به بیماری رینود نیز مبتلا می‌شوند و علائم آن معمولا با لوپوس، روماتیسم مفصلی و سندرم شوگرن که نوعی بیماری خود ایمنی تاثیر گذار روی غدد است مرتبط می‌باشد
انجام کار‌های تکراری: افرادی که در زمینه‌هایی که نیاز به حرکات تکراری دارند فعالیت می‌کنند (مانند تایپ کردن یا نواختن گیتار یا پیانو) و کسانی که در شغل آن‌ها از ابزار‌های لرزنده مانند چکش استفاده می‌شود بیشتر در معرض خطر ابتلا به رینود هستند
سندرم تونل کارپال: این عارضه باعث وارد شدن فشار به اعصاب دست می‌شود و حساسیت به علائم رینود را افزایش می‌دهد
دارو‌ها: دارو‌هایی که باعث تحریک علائم رینود می‌شوند شامل بتا بلاکر ها، دارو‌های میگرن حاوی ارگوتامین یا سوماتریپتان، دارو‌های بیش فعالی مرتبط با کمبود توجه، برخی دارو‌های شیمی درمانی و برخی دارو‌های بدون نسخه سرماخوردگی می‌باشد
قرار گرفتن در معرض برخی مواد: سیگار کشیدن باعث باریک شدن عروق خونی شده و از علل احتمالی بیماری رینود می‌باشد. سایر مواد شیمیایی مانند وینیل کلراید نیز ممکن است در این مسئله نقش داشته باشند
آسیب دیدگی‌ها: بیماری رینود می‌تواند بعد از آسیب‌هایی مانند یخ زدگی، شکستگی مچ دست یا جراحی موضعی ایجاد شود
لازم به ذکر است بیماری رینود بیشتر زنان را درگیر می‌کند، رینود اولیه بین سنین ۱۵ تا ۲۵ سال و رینود ثانویه بین ۳۵ تا ۴۰ سال شروع می‌شود.

به نظر می‌رسد این عارضه به صورت خانوادگی بروز می‌کند و افرادی که یکی از بستگان درجه یک آن به این عارضه مبتلا است بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند. 

عوامل خطر زای بیماری رینود 

هنوز مشخص نیست چه عواملی در بیماری رینود دخیل هستند، اما این بیماری احتمالا در نتیجه ترکیبی از عوامل رخ می‌دهد که این ترکیب نیز در افراد مختلف متفاوت می‌باشد. از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 

۱. واسطه‌های عروقی 

اکسید نیتریک یک گشاد کننده عروق قوی است که معمولا در افراد مبتلا به رینود ثانویه (و در موارد کمتر رینود اولیه) یافت می‌شود.

اندوتلین – ۱ یک انقباض کننده عروق قوی است که به نظر می‌رسد سطح آن در بدن افراد مبتلا به رینود اولیه بسیار بالا می‌باشد.

سروتونین نیز نوعی انتقال دهنده عصبی است که سطح آن در بدن افراد مبتلا به بیماری رینود افزایش می‌یابد. 

۲. سایر موارد 

به نظر می‌رسد فعال سازی پلاکت در افراد مبتلا به رینود در سطح بالایی صورت می‌گیرد. پلاکت‌ها سلول‌های خونی هستند که برای جلوگیری از خونریزی و لخته شدن خون به هم وصل می‌شوند.

فیبرینولیز یک فرایند طبیعی است که برای کاهش لخته شدن خون در بدن رخ می‌دهد. به نظر می‌رسد کاهش مقدار این ماده با بیماری رینود رابطه داشته باشد.

همچنین استرس اکسیداتیو که به دنبال افزایش رادیکال‌های آزاد در بدن ایجاد می‌شود می‌تواند در بیماری رینود نقش داشته باشد. 

تشخیص بیماری رینود 

پزشک برای تشخیص این بیماری سوالاتی درباره علائم، رژیم غذایی، عادات و سرگرمی‌های فرد می‌کند و بیمار باید درباره این که علائم چه زمانی بروز می‌کنند، چند بار رخ می‌دهند و علت احتمالی آن‌ها چیست توضیحاتی به پزشک بدهد.

پزشک برای تشخیص رینود اولیه و ثانویه ممکن است کاپیلاروسکوپی انجام دهد که طی آن پوست زیر میکروسکوپ بررسی و وجود مویرگ‌های ناقص یا بزرگ شده شناسایی می‌شود.

همچنین ممکن است برای بررسی آنتی بادی‌های ضد هسته‌ای یا اندازه گیری میزان رسوب گلبول‌های قرمز خون آزمایش خون انجام شود که مشکلات خود ایمنی یا سایر فرایند‌های التهابی را نشان می‌دهد. 

درمان بیماری رینود 

متاسفانه در حال حاضر هیچ درمانی برای بیماری رینود وجود ندارد، اما با کمک برخی روش‌ها می‌توان علائم ایجاد شده را کنترل کرد.

در موارد خفیف پوشاندن پوست هنگام خارج شدن از منزل کمک کننده است و در صورت بروز علائم بهتر است بخش‌های آسیب دیده را در آب گرم (نه داغ) قرار داد تا علائم کاهش یافته و وخیم نشوند.

اگر استرس از عوامل ایجاد کننده علائم است مدیریت استرس می‌تواند مفید باشد. 

دارو درمانی 

برای موارد متوسط تا شدید احتمالا نیاز به مصرف دارو خواهد بود، از جمله:

دارو‌های مسدود کننده آلفا -۱: این دارو‌ها به کاهش اثر نوراپی نفرین در انقباض عروق خونی کمک می‌کنند و از جمله آن‌ها می‌توان به دوکسازوسین و پرازوسین اشاره کرد
مسدودکننده‌های کانال کلسیم دی هیدروپیریدین: این دارو‌ها رگ‌های خونی کوچک دست و پا را آرام و شل می‌کنند که از جمله آن‌ها می‌توان به آملودیپین، نیفدیپین و فلودیپین اشاره کرد
پماد موضعی نیتروگلیسیرین: به نظر می‌رسد این پماد با بهبود جریان خون و برون ده قلب و کاهش فشار خون به کاهش علائم کمک می‌کند
سایر گشاد کننده‌های عروق: دارو‌هایی همچون لوزارتان، سیلدنافیل، فلوکستین و پروستاگلاندین نیز رگ‌ها را گشاد کرده و علائم بیماری رینود را کاهش می‌دهند
در موارد بسیار شدید ممکن است از روش‌های تهاجمی‌تر زیر استفاده شود: 

جراحی اعصاب: سمپاتکتومی 

انقباض عروقی که باعث بروز علائم رینود می‌شوند توسط اعصاب سمپاتیک مناطق آسیب دیده کنترل می‌شود.

پزشک در این تکنیک برش‌های کوچکی ایجاد کرده و اعصاب را از رگ‌های خونی دور می‌کند تا تعداد دفعات و شدت حملات کاهش پیدا کند. با این حال نتایج همیشه موفقیت آمیز نیست. 

تزریق مواد شیمیایی 

تزریق مواد شیمیایی خاص که مانع انقباض عروق توسط رشته‌های عصبی سمپاتیک می‌شوند می‌تواند به بهبود بیماری رینود کمک کند.

به عنوان مثال تزریق دارو‌های بی حس کننده موضعی یا بوتاکس در برخی افراد موثر است، اما اثر آن‌ها از بین رفته و نیاز به تکرار تزریق می‌باشد. 

پیشگیری از بیماری رینود 

افرادی که مستعد ابتلا به بیماری رینود هستند می‌توانند برای جلوگیری از تحریک علائم اقداماتی انجام دهند، از جمله:

*پوشیدن لباس گرم هنگام خارج شدن از منزل در هوای سرد
*اجتناب از استرس‌های عاطفی
*ورزش و کاهش استرس
*اجتناب از مصرف دارو‌ها و موادی که علائم را تحریک می‌کنند
*محدود کردن مصرف کافئین و الکل
*ترک سیگار
همچنین توصیه می‌شود به خصوص در مواردی که اندام‌های انتهایی بدن زخم شده اند، برای پیشگیری از تشدید علائم و بروز عوارض جدی حتما به پزشک مراجعه شود. 

عوارض بیماری رینود 

بیماری رینود در حالت عادی کشنده نیست، اما ممکن است عوارضی به دنبال داشته باشد، به عنوان مثال:

یکی از عوارض احتمالی بیماری رینود سرمازدگی است و زمانی رخ می‌دهد که در گردش خون مشکلی وجود داشته باشد. در این عارضه پوست دچار خارش، قرمزی و تورم شده و ممکن است احساس داغی، سوزش و حساسیت داشته باشد.

سرمازدگی معمولا طی ۱ تا ۲ هفته برطرف می‌شود، اما گاهی دوباره عود می‌کند و گرم نگه داشتن اندام می‌تواند به پیشگیری از آن کمک کند. اگر دست‌ها و پا‌ها سرد شده اند آن‌ها را به آرامی گرم کنید، زیرا گرمای ناگهانی و زیاد می‌تواند باعث آسیب‌های بیشتر شود.

در صورتی که علائم بیماری رینود بدتر شده و خون رسانی به مدت طولانی کاهش پیدا کند انگشتان دست و پا ممکن است تغییر شکل پیدا کنند.

اگر اکسیژن ناحیه کاملا قطع شود احتمالا زخم‌های پوستی و قانقاریا در بافت ایجاد می‌شود که درمان هر دو دشوار بوده و ممکن است در نهایت به قطع عضو منجر شود. 

منبع:سومیتا