طرح خودمالکی چیست؟ کاهش قیمت و کمبود‌های مسکن چگونه ممکن است؟

به گزارش مجله خبری نگار، پروژه خود مالکی در سال ۸۸ تا ۹۲ به تصویب رسید و در مسکن مهر این پروژه به کار آمد حدود ۲۶۰ هزار واحد مسکن مهر در بافت‌های فرسوده ساخت و ساز‌ها آغاز شد در آن زمان در قالب طرح نوسازی خودمالک که با تسهیلات دولتی و روی زمین‌های مالکان واحد‌های فرسوده آپارتمان‌های نوساز ساخته شد، مجموعاً ۶ بانک عامل به مالکانی که متقاضی نوسازی روی زمین‌های خود بودند، تسهیلات پرداخت شد.

در بحث خود مالکی توانمندی ساکنان بافت‌های فرسوده در همه حوزه‌ها است و مهمترین ابعاد این توانمندی مالی است به این معنی که سیاست‌ها باید به گونه‌ای باشد که مالکان بافت‌های فرسوده خودشان برای نوسازی اقدام نمایند.

تاریخچه آغاز طرح خود مالکی در ساخت مسکن

در وهله اول توافق بین شرکت عمران بهسازی و نوسازی شهری و بانک مرکزی بوده است در این توافق بخشی از یارانه‌های دولتی به بانک پرداخت شد تا در عوض بانک چندین برابر آن را به صورت تسهیلات نوسازی به بافت‌های فرسوده دهد.

در سال ۸۸ وزارت مسکن و شهرسازی این توافق را تأیید کرد و در قالب مسکن مهر به بافت‌های فرسوده برای نوسازی و ساخت و ساز آغاز شد در آن دوره تسهیلات ۲۵ میلیون تومانی مسکن مهر برای ۳۰ هزار واحد مسکونی به بافت فرسوده تعلق گرفت. در سال ۹۲ به دلیل محدودیت‌های ایجاد شده در خط اعتباری مسکن مهر و مشکلات مالی که به وجود آمد روند پرداخت تسهیلات از محل اعتبارات با مشکل رو به رو شد و روند پرداخت تسهیلات به کندی رو به رو شد در نتیجه ساخت و ساز به تعویق افتاد.

با همه موارد این طرح با استفاده از ظرفیت‌های شهری، سرمایه مالکان و تسهیلات دولتی برای ساخت واحد‌های مسکونی لازم است علاوه بر نوسازی بخش از بافت‌های فرسوده، منجر به افزایش موجودی مسکن مصرفی در مناطق شهری خواهد شد. این طرح می‌تواند از ساخت شهرک‌های دور افتاده و بدون زیر ساخت پیشی بگیرد چرا که در محدوده قدیمی شهر‌ها می‌باشد.

سهم دولت در طرح پروژه‌های خود مالکی

در این پروژه واحدی به وزارت راه و شهرسازی تحویل داده نمی‌شود و دولت هیچ نقشی در مالکیت واحد‌ها ندارد و افرادی که زمین یا ساختمان در بافت فرسوده دارد در این طرح ثبت نام می‌کنند و بعد از تأیید واحد‌های خود مالکی از سوی دولت و وزارت راه و شهرسازی افراد واجد شرایط برای دریافت تسهیلات به بانک‌ها معرفی می‌شوند.

در طرح خود مالکی، مالک می‌تواند به ازای هر واحدی که در زمین خود می‌سازد تسهیلات دریافت کند. همچنین می‌تواند واحد‌ها را به افرادی که شرایط لازم برای طرح اقدام ملی مسکن دارند واگذار کنند. با اجرای درست این طرح، درخواست تقاضا برای اجاره خانه کاهش می‌یابد.

تغییر کاربری زمین برای طرح اقدام نهضت ملی مسکن

افرادی که می‌خواهند زمین خود را تغییر کاربری دهند یا به پروژه نهضت ملی ملحق شوند، روش این نوع خود مالکی متفاوت است. در این روش مالک باید سهم دولت و شهرداری را پرداخت کند. همچنین در این روش مالک می‌تواند خود افراد واجد شرایط را به دولت معرفی کند، یا اینکه دولت خود افراد را انتخاب کند. در این روش شکل همکاری به سازش بین طرفین بستگی دارد؛ بنابراین سهم طرف می‌تواند بین ٣٠ -٧٠درصد یا ٢٠ -٨٠ درصد باشد. باید توجه داشته باشیم در این مدل از همکاری‌ها با تغییر کاربری اراضی، ارزش افزوده زمین مالک افزایش پیدا می‌کند.

طرح خود مالکی قیمت مسکن کاهش می‌دهد

فرشید ایلاتی؛ کارشناس حوزه مسکن در خصوص طرح خود مالکی گفت: طرح خود مالکی طرحی موفق بوده است و این پروژه در مسکن مهر اجرایی شد. در این طرح زمین از سوی مردم است و دولت کمک می‌کند تا واحد‌هایی ساخته شود.

وی در ادامه اظهار داشت: این طرح در بافت شهری استفاده می‌شود با توجه به اینکه این طرح سابقه موفقی داشته است قطعاً از سوی مردم هم این طرح مورد استقبال قرار خواهد گرفت چرا که روند ساخت و نوسازی صورت می‌گیرد.

این کارشناس حوزه مسکن در خصوص تأثیر قیمت مسکن بعد از اجرایی شدن طرح خود مالکی گفت: قطعاً بعد از اجرایی شدن این طرح قیمت مسکن کاهش پیدا خواهد چرا که این خانه در بافت شهری است بنابراین روند ساخت و ساز‌ها می‌تواند روی قیمت مسکن تأثیر مستقیم بگذارد.

خود مالکی در روستا‌ها موفق بوده است

اکبر نیکزاد، رئیس بنیاد مسکن در خصوص ساخت و ساز نهضت ملی مسکن توسط مردم گفت: در خصوص ساخت و ساز هر جا مسکن را مردم به تنهایی شروع به ساخت و ساز کردند موفق بوده اند و مدیریت بهتری داشتند. وقتی یک زمین و یک ملک را شخصی دارد و می‌تواند بدون دخالت ساخت و ساز کند موفق بوده است چرا که ساخت و ساز‌های مشارکتی سخت است و چرا که هماهنگ بین چند نفر سخت است.

وی در ادامه بیان کرد: در حوزه ساخت و ساز مسکن در روستا‌ها خود مردم این کار را انجام می‌دهند می‌بینید که موفق بوده اند و البته هر شهری که زمین داده شده است ساخت ساز انجام شده و هیچ مشکلی نداشته است، اما در شهر‌های بزرگ نمی‌توان کار را به دست مردم چرا که زمین مردمی به اندازه کافی برای ساخت نهضت ملی وجود ندارند که بخواهند ساخت و ساز انجام دهند بنابراین این طرح خود مالکی بیشتر در شهر‌های کوچک و روستا‌ها امکان پذیر و موفق بوده است.

رئیس بنیاد مسکن در خصوص ساخت و ساز در شهری مثل تهران گفت: در تهران مسکن سازی توسط افراد در شهرک‌های جدید و اطراف تهران صورت می‌گیرد البته ساخت ساز یک طبقه به دست مردم انجام می‌شود به طور مثال در قم، شیراز و چهارمحال بختیاری ساخت و ساز‌ها صورت می‌گیرد و محوریت اصلی این ساخت و ساز‌ها مردم هستند.

تحریم‌ها مربوط به ساخت و ساز نمی‌شود

اکبر نیکزاد در ادامه راهکاری برای شتاب زدگی در طرح نهضت مسکن ملی گفت: طرح نهضت مسکن ملی به مرور در حال جان گرفتن است با توجه به اینکه مرحوم قاسمی در حال آماده سازی زیرساخت‌ها بوده است و زمین‌های دولتی برای ساخت و ساز‌ها آماده شده است، اما باید دستگاه‌های مسؤول مانند بنیاد مسکن، وزارت نیرو، راه و شهرسازی و شهرداری‌ها دست به دست هم دهند تا کار ساخت و ساز تسریع پیدا کند چرا که هرکدام از این مسؤولین کارش را درست و به موقع انجام ندهد این مسکن سازی به تعویق خواهد افتاد در این میان مردم هستند که متضرر خواهد شد.

وی در پایان بیان کرد: در پایان باید گفت که خوشبختانه در بحث طراحی و اجرا نیرو‌های متخصص در کشور وجود دارد همچنین مصالح و تجهیزات مورد نیاز ساخت و ساز در ایران تولید می‌شود و مربوط به تحریم‌ها نخواهد شد بر این اساس با یک برنامه ریزی دقیق می‌توان به ساخت و ساز در کشور تسریع بخشید.