تعرفه ۹۰ درصدی برای محصولات آب‌بر؛ صادرات محصولات جالیزی به ایستگاه آخر رسید

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: با توجه به خشکسالی و تغییرات اقلیمی و بحران مدیریت منابع آبی در کشور و بحران ناامنی غذایی در سراسر جهان پس از جنگ اوکراین، لزوم توسعه کشت محصولات اساسی کشاورزی به جای کشت محصولات آب‌بر بیش از پیش احساس می‌شود.

به همین دلیل تعرفه گذاری بر صادرات محصولات جالیزی براساس میزان آب‌بری این محصولات در دستور کار کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی و وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفت.

همین امر سبب شد گمرک به تبع قانون مجلس شورای اسلامی به منظور جبران صادرات آب مجازی از کشور از طریق صادرات محصولات کشاورزی و غذایی در بودجه ۱۴۰۱، نیم درصد از ارزش پایه صادراتی این محصولات را به عنوان عوارض صادرات آب مجازی اخذ و به خزانه کل کشور واریز کند.

این در حالی است که کارشناسان کشاورزی و بخش خصوصی معتقدند عوارض نیم درصدی صادرات محصولات کشاورزی آنچنان که باید و شاید نتوانسته جلوی کشت گسترده محصولات آب‌بر و صادرات این محصولات را بگیرد، چون از صادرات هر کیلو هندوانه با مصرف آب ۳۰۰ تا ۵۰۰ لیتر تنها یک ریال عوارض گرفته می‌شود.

صادرات محصولات آب بر در اوج کم‌آبی و ناامنی غذایی

در سال گذشته بیش از ۹۰۲ هزار تن هندوانه از کشورمان به کشور‌های مختلف صادر شده که این میزان بالاترین رقم صادرات هندوانه در ۱۳ سال اخیر است. این در حالی است که براساس آمار‌های بلندمدت اقلیمی، سال ۱۴۰۰ یکی از کم بارش‌ترین سال‌های قرن ۱۴ هجری شمسی بوده است. با این حال نباید از ذکر این نکته غافل شد که ۹۵ درصد این محصول از آب تشکیل شده و برای تولید آن ۶۰ تا ۱۲۰ لیتر آب در هفته نیاز است. برای تولید یک کیلوگرم هندوانه بسته به شرایط اقلیمی، بافت خاک و ارقام مورد استفاده ۲۰۰ تا ۵۰۰ لیتر آب مورد نیاز است. به همین ترتیب برای تولید یک هندوانه ۱۰ کیلویی ۵ هزار لیتر آب مصرف می‌شود.

عجیب، اما واقعی؛ صادرات ۸۸۰ هزار تن هندوانه و خربزه در پنج ماه نخست!

در ۱۲ ماه سال گذشته و با وجود عدم تعرفه‌گذاری بر محصولات آب بر ۹۰۲ هزار تن هندوانه از کشور صادر شده، این در حالی است که آمار‌های پنج ماهه گمرک در خصوص صادرات محصولات کشاورزی نشان می‌دهد تاکنون ۸۸۰ هزارو ۱۲۵ تن هندوانه و خربزه به ارزش ۱۸۲ میلیون و ۶۲۳ هزار دلار از کشور صادر شده است.
این در حالی است که در سال‌جاری میزان خشکسالی و کم آبی افزایش یافته و گمرک نیز به تبع قانون مجلس شورای اسلامی بر صادرات این محصولات آب‌بر عوارض وضع کرده بود، به همین دلیل این امر نشان دهنده آن است که عوارض نیم درصدی بر صادرات این محصولات به هیچ وجه بازدارنده نیست و باید هر چه سریع‌تر عوارض سنگین و بیشتری بر صادرات این محصولات گذاشته شود.

لزوم تفکیک تعرفه صادرات محصولات جالیزی

حمید سینی‌ساز، کارشناس کشاورزی و امنیت غذایی با اشاره به اینکه در یک دهه گذشته درآمد کشاورز از هر هکتار محصولات جالیزی به طور متوسط ۳ تا ۴ برابر محصولات اساسی است، افزود: کاهش جذابیت‌های اقتصادی تولید محصولات آب‌بر، علاوه بر کاهش تعرفه صادرات باید همراه با بسته‌های حمایتی از سوی مسئولان صورت گیرد. این کارشناس کشاورزی می‌گوید: طبق تبصره ۸ قانون بودجه سال ۱۴۰۱ همه محصولات کشاورزی شامل تعرفه نیم درصد می‌شوند در حالی که باید جدولی از عوارض محصولات مختلف کشاورزی تهیه شود و نسبت به میزان آب‌بری آنها، کیفیت زمین کشاورزی و خام فروشی محصول، اعداد متفاوتی از عوارض صادراتی تعیین شود.

ضرورت افزایش تعرفه صادرات محصولات جالیزی تا ۳۰۰ درصد

عطاءالله هاشمی نیز در این باره گفت: از آنجا که این محصولات آب‌بر هستند باید تعرفه‌هایی بر صادرات این محصولات وضع شود تا مزیتی از نظر اقتصادی برای صادر کننده نداشته باشد.

عضو شورای هماهنگی تشکل‌های کشاورزی خاطرنشان کرد: قیمت تمام‌شده محصولات جالیزی باید بالاتر از قیمت‌های جهانی باشد و تعرفه‌های ۱۰۰ تا ۳۰۰ درصدی برای صادرات این محصولات تعیین شود.

هاشمی گفت: محصولات جالیزی نباید بیش از حد نیاز کشور تولید شود و با کشت فراسرزمینی از هدررفت آب جلوگیری کرد.

وزارت جهاد به دنبال عوارض ۹۰ درصدی بر صادرات محصولات جالیزی

به همین دلیل وزارت جهاد کشاورزی برنامه افزایش تعرفه صادراتی این محصولات را تا حداکثر ۹۰ درصد در پیش گرفته است به طوری اگر هندوانه با نرخ ۳ هزار تومان به دیگر کشور‌ها صادر می‌شود دولت ۲ هزار و ۷۰۰ تومان از صادرکننده دریافت کند تا دیگر به طور کلی محصولات جالیزی صادر نشود و صرفاً تولیدات این محصولات برای تأمین نیاز بازار داخل باشد.

اعلام تعرفه‌های جدید صادرات محصولات جالیزی از ابتدای مهرماه

در این باره محمد قربانی، معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی اظهار کرد: در معاونت توسعه بازرگانی کار‌های کارشناسی برای اعلام تعرفه‌های صادرات محصولات جالیزی در حال انجام است و عدد و ارقام برخی از محصولات هم مشخص شده است و در موعد قانونی اعلام خواهد شد.

معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی وزیر جهاد کشاورزی اظهار کرد: با این حال هنوز عدد تعرفه نهایی نشده، اما معاونت بازرگانی مشغول محاسبات بوده تا در مهلت قانونی که ابتدای مهرماه است، اعلام شود.

وی افزود: فرایند سیاست وزارت جهاد کشاورزی این است که عدد عوارض بر صادرات محصولات جالیزی به اندازه‌ای تعیین شود که جذابیت تولید مازاد بر نیاز داخلی از بین برود.

این مقام مسئول همچنین از کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی خواست موضوع نیم درصد آب مجازی را کمیسیون کشاورزی برای اختصاص به محصولات آب‌بر تعیین تکلیف کند و جذابیت صادرات محصولات آب‌بر با این رویکرد کاهش پیدا کند.

با مجلس رایزنی می‌کنیم

چندی پیش سید جواد ساداتی‌نژاد، وزیر جهاد کشاورزی نیز در این باره اظهار کرد: در جلسه دیپلماسی غذایی بحث عوارض نیم‌درصدی آب مجازی توسط مجلس مورد بحث قرار گرفت، به همین دلیل قرار است با مجلس شورای اسلامی درخصوص این قانون و اصلاح آن تا دو هفته دیگر مذاکراتی صورت گیرد.

وی افزود: دلیل اصلی وضع این قانون این است که صادرات محصولات آب بر مورد حمایت قرار نگیرد. ایران کشوری کم آب است و نباید اجازه صادرات محصولات آب بر و توسعه آن‌ها داده شود. وزیر جهاد کشاورزی در ادامه تصریح کرد: اگر این عوارض نیم درصدی صادرات همه محصولات کشاورزی باقی بماند طبیعتاً به توسعه کشت دیم و محصولات کم آب بر که هدف جهاد کشاورزی است، تبدیل خواهد شد.

ساداتی‌نژاد خاطرنشان کرد: بنابراین براساس لیست کالا‌های پُرآب بر همچون هندوانه و برخی دیگر از محصولات جالیزی که به مجلس شورای اسلامی داده خواهد شد باید عوارض نیم درصدی صادرات از آن‌ها گرفته شود.