مرگ تدریجی سد پانزده خرداد قم

به گزارش مجله خبری نگار، زهره شعبانی -محمد احمدی جبلی، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای قم در بازدید خبرنگاران از سد پانزده خرداد در دلیجان با اشاره به تداوم خشکسالی در ۲۵ سال اخیر، از کاهش شدید منابع آبی کشور طی پنج سال گذشته خبر داد و گفت: کاهش بارندگی‌ها، منابع آبی را به‌شدت تحت فشار قرار داده و مدیریت صحیح برای عبور از فصول گرم سال، بیش از هر زمان دیگری ضروری است.

او با اشاره به نقش انتقال آب از سرشاخه‌های دز در کاهش وخامت خشکسالی در قم افزود: اگر این انتقال صورت نمی‌گرفت، امروز با قطعی ۱۲ ساعته آب در استان مواجه بودیم.

به گفته احمدی جبلی، از سال ۱۳۸۹ تاکنون، انتقال ۱۸۱ میلیون متر مکعب آب از سد دز انجام شده که سهم استان قم ۱۴۴ میلیون متر مکعب بوده و این اقدام به بهبود نسبی کیفیت آب شرب کمک کرده است.

او درباره منابع زیرزمینی استان گفت: در حال حاضر، ۲۰۰۰ حلقه چاه مجاز با پروانه بهره‌برداری، آب مورد نیاز بخش‌های شرب، کشاورزی، صنعت و خدمات را تأمین می‌کنند. همچنین ۱۲ حلقه چاه در علی‌آباد به‌طور خاص برای مصارف شرب فعال هستند.

احمدی جبلی با ابراز نگرانی از کاهش شدید ذخایر سد‌های استان گفت: سد ۱۵ خرداد که ظرفیت ۲۰۰ میلیون متر مکعبی دارد، اکنون تنها ۱۶ میلیون متر مکعب آب در خود جای داده و عملاً از مدار تأمین خارج شده است. سد کوچری نیز از ۲۰۸ میلیون متر مکعب به ۱۲۴ میلیون متر مکعب کاهش یافته است.

او با اشاره به تعامل شرکت آب منطقه‌ای با شرکت آبفای استان، وظیفه تأمین آب را بر عهده شرکت آب منطقه‌ای و توزیع آن را بر عهده شرکت آبفا دانست.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای قم با بیان اینکه تعداد چاه‌های استان در سه دهه گذشته از ۸۰۰ حلقه به ۶۰۰۰ حلقه رسیده، گفت: ۲۴۰۰ حلقه چاه غیرمجاز در استان فعال‌اند. امسال ۴۶۲ حلقه چاه غیرمجاز مسدود شده و در سه سال گذشته این رقم به ۲۰۰۰ حلقه رسیده است. همچنین با نصب ۸۰۰ کنتور هوشمند، صرفه‌جویی قابل توجهی در مصرف آب حاصل شده است.

او پدیده فرونشست زمین را «مرگ خاموش» توصیف کرد و گفت: برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی باعث شده زمین ظرفیت نگهداری آب را از دست بدهد. حتی با بارندگی، آب وارد زمین نمی‌شود، چون خاک حالت اسفنجی خود را از دست داده است.

احمدی جبلی با اشاره به افق برنامه‌ریزی منابع آبی تا سال ۱۴۲۵ گفت: متأسفانه این افق در سال ۱۴۰۳ پایان یافته و کیفیت آب به‌شدت کاهش یافته است. از سوی دیگر، جمعیت استان قم به‌عنوان سومین استان مهاجرپذیر کشور پس از تهران و البرز، سالانه افزایش می‌یابد و نیاز آبی آن به حدود سه میلیون متر مکعب رسیده؛ در حالی که منبع تأمین مشخصی وجود ندارد.

او با انتقاد از توسعه بی‌رویه مسکن ملی و محدودیت‌های منابع آبی، گفت: به صنایع جدید آب بر مجوز فعالیت داده نمی‌شود.

او همچنین به مصرف بالای کولر‌های آبی و آب‌شیرین‌کن‌ها، بر ضرورت بازچرخانی آب و استفاده از پساب تأکید کرد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای قم در ادامه ضمن هشدار درباره فرونشست زمین و سوءمدیریت، خواستار اصلاح الگوی مصرف، بازچرخانی پساب و توقف توسعه‌های جمعیتی و صنعتی بدون پشتوانه آبی شد.

احمدی جبلی با اشاره به رتبه پایین ایران در مدیریت منابع آبی گفت: از میان ۱۳۳ کشور، ایران در رتبه ۱۳۲ قرار دارد. قیمت هر متر مکعب آب در بخش خانگی ۱۵۰ هزار تومان، در صنعت ۱۶ هزار تومان و در کشاورزی تنها ۱۰۰ تومان است. باید به‌سمت اصلاح الگوی کشت حرکت کنیم.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای قم، با اشاره به خشکسالی‌های شدید و افت محسوس ظرفیت چاه‌های تأمین آب گفت: در شهر دستجرد، نیاز آبی از توان تولید موجود فراتر رفته و این مسئله به یک چالش جدی تبدیل شده است.

او افزود: با وجود این شرایط، شرکت آب و فاضلاب استان در حال بررسی مجوز حفر یک حلقه چاه جدید است که در صورت صدور مجوز، می‌تواند بخشی از مشکل را مرتفع کند.

احمدی جبلی با تأکید بر اینکه آب شرب خط قرمز مدیریت منابع آبی استان است، گفت: در شرایط فعلی، راهکار اصلی برای حل بحران کم‌آبی در دستجرد، صرفاً تأمین منابع جدید نیست؛ بلکه باید به مدیریت مصرف و جلوگیری از مصرف بی‌رویه توجه جدی شود.