اگر در مورد آدم فضایی‌ها کنجکاوید بخوانید!

به گزارش مجله خبری نگار، آیا ما در جهان تنها هستیم؟ این یکی از بزرگترین راز‌های زندگی است که داستان‌های علمی تخیلی و دانشمندان به طور یکسان آن را از مدت‌ها قبل تا به امروز بررسی کرده‌اند. اما اگر در سیارات دیگر حیات بیگانه وجود داشته باشد، این حیات چه شکلی دارد؟

کارشناسان می‌گویند در حالی که مردان سبز کوچک یا شکارچیان سر به فلک کشیده، تصاویر کلیشه‌ای فرازمینی‌ها در فیلم‌ها هستند، موجودات بیگانه بعید است شبیه آن شخصیت‌ها باشند. محیط منحصر به فرد قمر‌ها یا سیارات فراخورشیدی که این بیگانگان آن را خانه می‌نامند، می‌تواند فیزیولوژی آنها را کاملاً متفاوت از تصورات ما کند.

آدام فرانک، استاد اخترفیزیک دانشگاه روچستر، می‌گوید که برخی از بیگانگان ممکن است به گونه‌ای تکامل یافته باشند که در نتیجۀ جوّ سیاره‌ای متراکم فقط در آسمان سیاره خود توان پرواز داشته باشند یا در مورد سیاراتی با گرانش بالا، بیگانگان ممکن است به اندازه فیل‌ها قوی شده باشند.

والِنتینا اِراستُوا، یکی از اساتید شیمی دانشگاه ادینبورگ، می‌گوید حتی ممکن است آنها برای زندگی در زیر زمین تکامل یافته باشند. مثلا اگر سیاره‌ای سطوح بالایی از تشعشعات داشته باشد که توسط ازن جذب نشوند، ممکن است منجر به حیات زیرزمینی شود که از خاک به عنوان محافظ استفاده می‌کند. در این مورد، اِراستُوا پیشنهاد می‌کند زندگی چندسلولی ساده ممکن است شبیه قارچ‌ها باشد. در حالی که ما معمولاً اندام باردِه یک قارچ را در بالای زمین می‌بینیم، بیشتر حیات آن در زیر زمین در شبکه وسیعی از ریشه‌ها به نام میکوریزا (قارچ ریشه) اتفاق می‌افتد.

اِراستُوا می‌گوید: «حتی در زمین نیز، گونه‌های حیاتی داخل زمین بیشتر از روی آن است.»

در موارد پرتو‌های فرابنفش شدید (UV)، تحقیقات سال ۲۰۱۹ نشان داد که موجودات فضایی ممکن است برای محافظت از خودشان به رنگ‌های قرمز، آبی یا سبز بدرخشند. این موجودات مانند برخی از مرجان‌ها ممکن است پروتئین‌ها یا رنگدانه‌هایی داشته باشند که به کمک آنها مقداری از انرژی اشعه ماوراء بنفش را جذب کنند و این امر آنها را در طول موج امن‌تری در طیف مرئی درخشان کند. 

فرانک می‌گوید سازگاری بالقوه دیگر موجودات فضایی می‌تواند این باشد که آنها در نتیجه دمای سرد محیط زندگی‌شان، متابولیسم بسیار آهسته‌ای داشته باشند.

به گفته فرانک، تیتان، بزرگترین قمر زحل، نمونه خوبی از یک جهان بسیار سرد است که دانشمندان حدس می‌زنند می‌تواند خانه‌ی نوعی از حیات در دریا‌های متان باشد. تنبل‌های روی زمین (نوعی حیوان) نمونه خوبی از حیواناتی با متابولیسم بسیار کند هستند (متابولیسم آنها فقط ۴۰ تا ۴۵٪ متابولیسم سایر حیوانات هم‌اندازه‌شان است) که در نتیجه آن بسیار آهسته حرکت می‌کنند. 

آیا موجودات فضایی شبیه انسان هستند؟ 

اما در حالی که کشف این موجودات بیگانه با ظاهر ترسناک هیجان‌انگیز است، شکل و شمایل هر گونه حیات فرازمینی آن بیرون، احتمالاً بسیار ساده‌تر از اورگانیسم‌های پروازی، قوی، قارچ‌مانند یا درخشان خواهد بود. 

سارا روگهایمِر، دانشیار نجوم و اخترفیزیک دانشگاه یورک در تورنتو، می‌گوید: «احتمال این که زندگی بیگانه «تک‌سلولی» باشد بسیار بیشتر است. در بیشتر زمان روی زمین، تنها حیاتی که وجود داشته میکروبی بوده. حتی امروزه نیز بیشتر موجودات کره زمین میکروبی هستند.» 

تشخیص حیات تک‌سلولی در زمین ممکن است کار دشواری باشد، اما یکی از راه‌هایی که دانشمندان برای حل این مشکل پیشنهاد می‌کنند، جستجوی شواهدی از حیات است که میکروب‌ها ممکن است به جای گذاشته باشند. بر اساس مطالعه سال ۲۰۱۹ که در مجله Astrobiology منتشر شد، کربنات کلسیم باقیمانده در چشمه‌های آب گرم خشک‌شده ممکن است توسط تشک‌های داغ و پاستامانند میکروب‌های فرازمینی تشکیل شده باشند. دانشمندان می‌گویند یافتن چنین تشکیلاتی در سیارات دیگر می‌تواند به منبع امیدوارکننده‌ای از میکروب‌های فسیل‌شده اشاره کند. 

با این حال، اگر حیات بیگانه به حیات چندسلولی تبدیل شده باشد، به گفته روگهایمِر هنوز بسیار بعید است که بیگانگان دقیقاً شبیه انسان باشند. فرانک می‌گوید فیزیولوژی منحصر به فرد ما هم نتیجه تکامل در محیط منحصر به فرد زمین است و هم نتیجه شانس. 

روگهایمر می‌گوید با این حال ممکن است در نتیجه تکامل همگرا، حیات بیگانه دارای ویژگی‌های حیوان‌مانند باشد، برای مثال، چشم برای دیدن محیط و اندام یا بال برای پیمودن آن. اما اینجا جایی است که شباهت‌ها به پایان می‌رسد. 

البته، همه این ایده‌ها بر این فرض استوار است که حیات فرازمینی برای بقاء به نیاز‌های مشابه حیات زمینی مانند آب، نور خورشید و اکسیژن نیاز داشته باشد. همچنین این امکان وجود دارد که حیات در سیارات دیگر به روشی کاملاً متفاوت یا حتی با ساختار عنصری کاملاً متفاوت تکامل یافته باشد. 

برای مثال، بسیاری از بیگانگان در داستان‌های علمی تخیلی به جای کربن موجود در زمین، از سیلیکون تشکیل شده‌اند. در این حوزۀ مطالعاتی با ناشناخته‌های بسیار، روگهایمر حداقل مطمئن است که این تصور بعید به نظر می‌رسد: «کربن فراوان‌تر از سیلیکون است و شیمی پیچیده‌تری را تشکیل می‌دهد. اما تنها چیزی که فکر می‌کنم درست است این است که ما نمی‌دانیم آنها چگونه به نظر میرسند.»