آیا کوتاه شدن قد نشانه پوکی استخوان است؟

به گزارش مجله خبری نگار پوکی استخوان یا استئوپروز شایع‌ترین بیماری متابولیک استخوان است و زمانی بروز می‌کند که تشکیل استخوان جدید قادر به ترمیم استخوان‌های تخریب شده نباشد. ابتلا به پوکی استخوان تا حدودی وابسته به مقدار توده و تراکم استخوانی است که در دوران جوانی بدست می‌آید.

بدست آوردن حداکثر توده و تراکم استخوانی بنوعی وراثتی است و همچنین به نژاد فرد بستگی دارد. در پوکی استخوان با کاهش کمیت و تغییر در کیفیت ساختار استخوان ها، استحکام استخوان‌ها کاهش پیدا می‌کندو خاصیت شکنندگی استخوان افزایش می‌یابد و از اینرو شکستگی استخوان مهمترین تظاهر بالینی استئوپروز است.

استخوان‌های بدن نسوج زنده‌ای هستند که بطور مداوم در حال تخریب و بازسازی بوده، در جوانان استخوان تخریب شده با مقادیری مشابه از نسج استخوانی جدید جایگزین می‌شود. بطور کلی در سنین جوانی فرآیند باز سازی استخوان سریعتر از تخریب آن بوده و توده استخوانی بدن افزایش پیدا می‌کند. بعد از ۲۰ سالگی این روند آهسته شده و اغلب اشخاص در سن ۳۰ سالگی حداکثر توده و تراکم استخوانی خود را پیدا می‌کنند. با افزایش سن، تخریب نسج استخوان از باز سازی آن بیشتر می‌شود. این عدم تعادل ممکن است در سنین متفاوتی آغاز شود. این روند در زنان بعد از یائسگی تشدید می‌شود.

در واقع پوکی استخوان یک بیماری بدون علامت است تا زمانی که یک شکستگی ایجاد شود. هفتصد هزار مورد آن در مهره‌ها، دویست و پنجاه هزار مورد در استخوان زند زبرین، دویست و پنجاه هزار مورد در لگن و سیصدهزار مورد در سایر استخوان‌ها رخ می‌دهند

شکستگی‌های لگن وخیم‌ترین عارضه پوکی استخوان بوده و میزان مرگ ومیر آن در سال اول بیش از ۲۰ درصد است، شکستگی‌های ناشی از استئوپروز، شکستگی‌هایی هستند که به‌طور معمول در آن موقعیت‌ها در افراد سالم شکستگی استخوان رخ نمی‌دهد؛ که این شکستگی‌ها به عنوان شکستگی ناشی از شکنندگی در نظر گرفته می‌شوند. شکستگی‌های لگن پس از سقوط رخ می‌دهند، اما دو سوم شکستگی‌های مهره‌ای به صورت خاموش بوده و با یک فشار مختصر مانند بلند کردن یک جسم، عطسه کردن و خم شدن رخ می‌دهند.

۴۶ درصد زنان و ۲۸ درصد مردان پوکی استخوان دارند

به همین منظور فاطمه حاجی، ولی زاده در گفتگو با خبرنگار حوزه سلامت ایرنا افزود: طبق مطالعات مقطعی انجام شده در کشور، حدود ۴۶ درصد زنان بالای ۵۰ سال و ۲۸ درصد مردان بالای ۵۰ سال مبتلا به پوکی استخوان هستند، این بیماری خاموش بوه و علامتی ندارد.

وی اظهار داشت: متاسفانه در جامعه یک باور غلطی وجود دارد که ابتلا به پوکی استخوان در پیری اتفاق می‌افتد و نیازی به درمان ندارد، در حالیکه این باور درست نیست، با تشخیص به موقع و درمان دارویی می‌تواند از روند پیشرف بیماری جلوگیری کرد.

شکستگی استخوان‌ها به ویژه در ستون فقرات یا لگن جدی‌ترین عارضه پوکی استخوان است و منجر به ناتوانی و حتی مرگ می‌شود

حاجی، ولی زاده ادامه داد: شکستگی استخوان ها، به ویژه در ستون فقرات یا لگن، جدی‌ترین عارضه پوکی استخوان است، شکستگی‌های لگن اغلب در اثر افتادن ایجاد می‌شود و می‌تواند منجر به ناتوانی و حتی افزایش خطر مرگ در سال اول پس از آسیب شود.

وی توضیح داد: در بعضی موارد، شکستگی ستون فقرات حتی بدون افتادن ممکن است رخ دهد. استخوان‌هایی که ستون فقرات (مهره ها) را تشکیل می‌دهند می‌توانند تا حد خرد شدن ضعیف شوند و این می‌تواند منجر به کمردرد، کاهش قد و حالت خمیده به سمت جلو شود.

رییس اداره بیماری‌های عضلانی - اسکلتی دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت تصریح کرد: مهمترین علامت پوکی استخوان درد ناشی از شکستگی استخوان‌ها است. شکستگی استخوان، بخصوص در ستون فقرات، استخوان لگن و انتهای ساعد بعنوان شایع‌ترین محل‌های شکستگی از عوارض عمده این بیماری است و شکستگی مهره‌های ستون فقرات منجر به کمـر درد، کوتاهی قد و حالت خمیدگی بدن بطرف جلو می‌شوند.

به گفته حاجی، ولی زاده، افرادی که دچار شکستگی لگن ۲۰ درصد آن‌ها در سال اول بیماری فوت می‌کنند و میزان کشندگی شکستگی لگن بالاست، بسیاری از مبتلایان دچار محدودیت حرکت، درد، ناتوانی و نیاز به حمایت از فرد دیگر و داشتن کمک به امور معمولی زندگی دارند.

وی ادامه داد: در ستون فقرات این شکستگی‌های مکرر در مهره‌ها موجب تغییر شکل مهره می‌شوند، بتدریج و با هر بار شکستگی، ارتفاع مهره کم شده و مهره بجای استوانه‌ای بودن شکل گوه پیدا می‌کند، این تغییر ارتفاع مهره‌ها موجب می‌شوند تا بتدریج ارتفاع ستون مهره کم شده و قد فرد کوتاه شود. از طرف دیگر تغییر شکل مهره باعث شده ستون فقرات انحنا پیدا کرده و گوژپشتی ایجاد شود.

شناخت مردم از پوکی استخوان بسیار کم است و نباید آن را بیماری دوران پیری تلقی کرد، بسیاری از افراد در هر گروه سنی دچار شکستگی می‌شوند که باید سریعا به پزشک مراجعه کنند

این مقام مسوول در وزارت بهداشت تاکید کرد: شناخت مردم از پوکی استخوان بسیار کم است و نباید آن را بیماری دوران پیری تلقی کرد، بسیاری از افراد در هر گروه سنی دچار شکستگی شده و به پزشک مراجعه نمی‌کنند و این عارضه در آن‌ها تشدید می‌شود، در حالیکه با تشخیص به موقع می‌توان روند بیماری را گرفت.

حاجی، ولی زاده گفت: این بیماران تا ماه‌ها بعد از شکستگی برای راه رفتن نیاز به عصای زیر بغل یا واکر دارند و تقریبا یک سوم از آن‌ها تا آخر عمر باید از واکر یا عصای زیر بغل استفاده کنند. جدای از این مشکلات، شکستگی‌های ناحیه لگن بدنبال پوکی استخوان سالانه مبالغ هنگفتی را به بودجه بهداشت کشور تحمیل می‌کند.

وی تصریح کرد: تشخیص پوکی استخوان با انجام آزمایش سنجش تراکم استخوان است و رادیوگرافی می‌تواند شکستگی فشاری مهره‌ها را نشان دهند، از سال گذشته اداره بیماری‌های عضلانی - اسکلتی وزارت بهداشت پیماشی با نام " آیموس" بررسی وضعیت پوکی استخوان، شیوع بیماری و وضعیت عوامل خطر را در هشت استان و ۱۳ دانشگاه علوم پزشکی انجام می‌دهد و بزودی نتایج آن منتشر خواهد شد.

حاجی، ولی زاده اظهار داشت: برای پیشگیری از بروز پوکی استخوان مصرف لبنیات و دریافت پروتئین بسیار تاثیر گذار است و ورزش می‌تواند در ساخت استخوان‌های قوی و کند شدن روند تخریب استخوانی کمک کند. تمرین قدرتی به تقویت عضلات و استخوان در بازو‌ها و ستون فقرات کمک می‌کند.