همه چیز درباره اختلال خواب هراسی!

به گزارش مجله خبری نگار/عصر ایران،خواب که قرار است آرامش بخش‌ترین بخش زندگی باشد، برای میلیون‌ها نفر به کابوسی واقعی تبدیل شده است. خواب هراسی یا سومنیفوبیا (Somniphobia)، ترس غیرمنطقی از خوابیدن، فراتر از یک بی خوابی ساده است؛ این اختلال یک جنگ روانی شبانه است که در آن، فرد به دلیل اضطراب شدید، از پناه بردن به رختخواب خود پرهیز می‌کند.

این فوبیای خاص، ترکیبی ویرانگر از وحشت و بی خوابی مزمن است. مبتلایان، ساعت‌ها قبل از فرارسیدن شب، دچار پریشانی و حملات هراس می‌شوند، زیرا می‌ترسند در طول خواب چه اتفاقی ممکن است رخ دهد. این مقاله به بررسی علائم، عوارض بلندمدت و روش‌های درمانی تخصصی می‌پردازد که می‌تواند این چرخه ترس و بیداری را متوقف کند.

نشانه‌های سومنیفوبیا چیست؟

سومنیفوبیا یک فوبیای خاص یا ترس غیرمنطقی از خواب است که باعث پریشانی و اضطراب قابل توجهی پیرامون به خواب رفتن می‌شود. این ترس ممکن است با ویژگی‌های زیر مشخص شود:

مقاومت بیش از حد و مداوم در برابر خوابیدن

واکنش فوری و منفی به پیشنهاد خوابیدن

پریشانی هنگام فرا رسیدن زمان خواب

ایجاد محدودیت در کار، تحصیل یا فعالیت‌های اجتماعی به دلیل ترس از خواب و پیامد‌های نخوابیدن

ترس از کابوس دیدن

برای اینکه این نشانه‌ها به عنوان سومنیفوبیا طبقه بندی شوند، نباید ناشی از اختلال دیگری باشند.

سومنیفوبیا چقدر شایع است؟

کارشناسان با قطعیت نمی‌دانند چه تعداد از افراد خواب هراسی را تجربه می‌کنند. با این حال، تخمین زده می‌شود که تقریبا ۱۲.۵ درصد از بزرگسالان در آمریکا در مقطعی از زندگی خود یک فوبیای خاص داشته باشند.

افرادی که فوبیا‌های خاصی مانند ترس از خواب دارند، ممکن است هنگام مواجهه با شی یا موقعیتی که ترس آنها را تحریک می‌کند، یا حتی زمانی که پیش بینی می‌کنند با آن مواجه خواهند شد، علائم را تجربه کنند. این امر می‌تواند آنها را به سمت پرهیز از خواب شبانه سوق دهد، که خود می‌تواند ترس‌ها را تشدید کند.

برای مدیریت خواب هراسی، برخی افراد ممکن است به طور کلی از خوابیدن اجتناب کنند، چراغ‌ها را روشن بگذارند، در محلی غیر از تخت خود بخوابند، یا در طول روز بخوابند.

فوبیا‌های خاص می‌توانند علائم فیزیکی و همچنین احساسی را تحریک کنند؛ این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشند:

ضربان قلب سریع

تعریق

تنگی قفسه سینه

لرزش

تنگی نفس

آگاهی از اینکه ترس غیرمنطقی است

عوارض بلندمدت سومنیفوبیا

برخی از افراد مبتلا به سومنیفوبیا، در صورت عدم مدیریت علائم، ممکن است دچار کمبود مزمن خواب شوند.

کمبود خواب خطر زمین خوردن، تصادفات رانندگی، صدمات و بسیاری از مشکلات سلامتی، از جمله موارد زیر را افزایش می‌دهد:

بیماری قلبی

بیماری کلیوی

فشار خون بالا

دیابت

سکته مغزی

چاقی

ترس از خواب همچنین ممکن است به بی خوابی یا اینسومنیا (یک اختلال خواب که به خواب رفتن یا در خواب ماندن دشوار می‌کند) منجر شود، که می‌تواند این ترس را تشدید کند.

در صورت عدم درمان، افراد مبتلا به فوبیا‌های خاص ممکن است در معرض خطر مشکلات روانی مانند اختلالات اضطرابی، افسردگی و اختلالات خلقی قرار گیرند. تحقیقات همچنین فوبیا‌ها را به بسیاری از بیماری‌های جسمی، از جمله موارد زیر مرتبط دانسته‌اند:

بیماری‌های تنفسی

بیماری‌های قلبی

بیماری‌های عروقی (رگ‌های خونی)

آرتروز

میگرن

بیماری‌های تیروئید

چه چیزی باعث خواب هراسی می‌شود؟

دلایل یک فوبیای خاص همیشه واضح نیست. با این حال، عواملی که ممکن است بر خطر ابتلا به یک فوبیای خاص در یک فرد تاثیر بگذارند، ممکن است مربوط به تجربیات آموخته شده، مانند داشتن یک تجربه مستقیم یا غیرمستقیم با شی یا فعالیت، ترومای قبلی یا ژنتیک باشند.

در مورد ترس از خواب، ممکن است شرایط مرتبطی وجود داشته باشد، از جمله:

فلج خواب جداگانه مکرر: این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که ناتوانی موقت در حرکت دادن بازو‌ها و پا‌ها (که به آن آتونیا نیز گفته می‌شود) در طول خواب رِم (REM) به طور مختصر در زمان بیدار شدن فرد ادامه یابد. این می‌تواند باعث پریشانی قابل توجهی شود و منجر به ترس از خواب گردد.

اختلال کابوس: این وضعیت با تجربه کابوس‌های مکرر که خواب را مختل می‌کنند، مشخص می‌شود. شایع است که این اختلال همراه با تشخیص‌های دیگر سلامت روان، مانند اختلال اضطراب، اختلال شخصیت مرزی یا اختلال استرس پس از سانحه تجربه شود.

تجربه تروما یا اختلال استرس پس از سانحه: تجربه قبلی تروما با تعدادی از اختلالات خواب مرتبط است که یکی از آنها ترس از خواب است. این ترس می‌تواند به کابوس‌های مرتبط با تروما یا بیش هوشیاری (یک ویژگی شایع در افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه) مرتبط باشد.

چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اغلب، یک فوبیای خاص به طور رسمی تشخیص داده نمی‌شود، مگر اینکه آن ترس منجر به پریشانی قابل توجه یا اختلال در زندگی روزمره شود.

یک متخصص سلامت روان که با اختلالات اضطرابی آشناست، می‌تواند بر اساس معیار‌های خاصی ارزیابی کند که آیا فرد دارای یک فوبیای خاص است یا خیر. معیار‌های تشخیصی مورد استفاده در «راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم» (DSM-۵) که کتابچه راهنمای انجمن روانپزشکی آمریکا برای تشخیص اختلالات سلامت روان است، تشریح شده‌اند.

بنابر DSM-۵، فردی که ممکن است یک فوبیای خاص داشته باشد، می‌تواند ترسی داشته باشد که به این صورت است:

این ترس، یک حالت مداوم، نامعقول و شدید است که حتی پیش از مواجهه واقعی با عامل ترس (مانند زمان خواب)، در فرد ایجاد می‌شود.

باعث اضطراب قابل توجهی می‌شود که تقریبا همیشه در اثر قرار گرفتن در معرض موقعیت یا شی ایجاد می‌شود.

ناهمخوانی با خطری دارد که آن شی یا فعالیت در زندگی روزمره ایجاد می‌کند.

منجر به اجتناب از شی یا فعالیت می‌شود یا در صورت مواجهه، اضطراب قابل توجهی را به دنبال دارد.

عملکرد روزمره و روابط فرد را مختل می‌کند.

شش ماه یا بیشتر طول می‌کشد.

این ترس، با هیچ اختلال روانی دیگری بهتر توجیه نمی‌شود (یا قابل توضیح نیست).

ارزیابی همچنین ممکن است بررسی کند که یک فرد چه افکار و نگرانی‌های خاصی در مورد ترس از خواب دارد تا درمان بهتر صورت گیرد.

خواب هراسی چگونه درمان می‌شود؟

در حالی که اجتناب از شی یا موقعیتی که ترس را تحریک می‌کند، ممکن است برای برخی امکان پذیر باشد، اما در مورد خواب این طور نیست. داشتن خواب کافی و با کیفیت برای سلامت و تندرستی کلی حیاتی است.

برای افرادی که به دلیل ترس از خواب، پریشانی و تاثیر بر عملکرد روزانه شان را تجربه می‌کنند، گزینه‌های درمانی وجود دارد که می‌توانند بررسی شوند. برخی از گزینه‌ها ممکن است بسته به عوامل مرتبط با ترس فرد از خواب، ترکیب شوند؛ از جمله دارو‌های تجویزی و درمان‌های روان شناختی (تراپی).

درمان‌هایی که برای خواب هراسی استفاده می‌شوند، عبارتند از:

درمان شناختی رفتاری: این روش شامل شناسایی، بررسی، و به چالش کشیدن افکار و رفتار‌های فرد است. درک افکار مربوط به ترس فرد از خواب با کمک یک متخصص سلامت روان می‌تواند مفید باشد.

درمان شناختی رفتاری برای بی خوابی: این یک روش درمانی مبتنی بر شواهد برای رسیدگی به کیفیت خواب است. افزون بر به چالش کشیدن افکار و رفتار‌هایی که بر خواب تاثیر می‌گذارند، این روش شامل آموزش بهداشت خواب و آرام سازی، کنترل محرک‌ها و راهبرد‌های محدودیت خواب است. مطالعه‌ای روی افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه که از درمان شناختی رفتاری برای بی خوابی استفاده کردند، نشان داد که این روش ترس از خواب را کاهش داده و کمیت و کیفیت خواب را افزایش داده است.

درمان مواجهه، آرامش، و بازنویسی (ERRT): این نوع درمان چند جلسه‌ای به افرادی که کابوس می‌بینند کمک می‌کند تا با کابوس‌ها مقابله کنند (مواجهه)، راهبرد‌های آرام سازی را تمرین کنند و روش‌های جدیدی برای توصیف کابوس‌ها به کار گیرند. این روش درمان برای تسکین پریشانی مرتبط با خواب و کابوس‌های مزمن، موثر نشان داده شده است.

درمان تمرین تصویرسازی: این درمان از یک راهبرد بازنویسی استفاده می‌کند تا معنای کابوس‌ها را بررسی کند، به آنها امتیاز دهد، و سپس راه‌های خنثی و جدیدی برای توصیف و تمرین ذهنی آنها بیابد. درمان تمرین تصویرسازی ممکن است با فعالیت‌های آرامش بخش و شیوه‌های بهداشت خواب همراه شود.

آیا خواب هراسی درمان قطعی دارد؟

هیچ درمان قطعی واحدی برای خواب هراسی وجود ندارد. برخی افراد متوجه می‌شوند که علائم آنها در نهایت با درمان یا بدون درمان از بین می‌روند، در حالی که برخی دیگر یاد می‌گیرند که علائم خود را مدیریت کنند. به خاطر داشته باشید که آنچه برای شخص دیگری موثر است، ممکن است برای شما موثر نباشد. اگر در مدیریت خواب هراسی به تنهایی مشکل دارید، با یک پزشک مشورت کنید.

نکات کلیدی

افراد مبتلا به خواب هراسی از به خواب رفتن می‌ترسند و ممکن است از خوابیدن اجتناب کنند، حتی اگر این کار ترس و اضطراب آنها را بدتر کند.

ریشه اصلی خواب هراسی اغلب در ترس از دیدن کابوس‌های مکرر یا این باور عمیق نهفته است که هنگام خواب، حادثه‌ای وحشتناک برای فرد رخ خواهد داد.

درمان شناختی رفتاری و دیگر روش‌های درمانی می‌توانند به شما در مدیریت این فوبیا کمک کنند؛ ممکن است لازم باشد چندین روش را امتحان کنید تا روش مناسب خود را پیدا کنید.