ایران؛ رتبه اول دانشمندان پر استناد در جهان اسلام

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: دانشگاه استنفورد آمریکا بر پایه آخرین بررسی‌های خود مربوط به همین ماه و طی یک سال گذشته از ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۳ اعلام کرد که ایران از نظر تعداد پژوهشگران پراستناد ۲ درصد در میان کشور‌های اسلامی صاحب رتبه نخست است.

رتبه نخست در ۱۲ سال متمادی

با کسب این رتبه تعداد دانشمندان پراستناد، این افتخار برای دوازدهمین سال نصیب ایران شده است. سال ۱۴۰۱ (سال ۲۰۲۲) نیز در بین ۵۷ کشور اسلامی در ۱۰ سال ۱۳۹۱ تا۱۴۰۰ از نظر شاخص تعداد استناد‌های دریافتی رتبه اول، به لحاظ انتشارات رتبه دوم و به لحاظ شاخص H رتبه چهارم را در بین ۵۷ کشور اسلامی به دست آورده بودیم.

در عین حال اگرچه امسال هم برای دوازدهمین سال به این جایگاه رسیدیم، اما باید اعتراف کنیم که بر اساس تغییر در رتبه‌های پس از ایران و رشد علمی برخی کشورها، این نگرانی وجود دارد که جایگاه نخست برای همیشه در اختیار ما نباشد.

کشور‌های تعقیب کننده ایران

اگر بخواهیم کشور‌های تعقیب کننده ایران را در جدول ۵۷ کشور حاضر دراین رتبه بندی مرور کنیم، ۱۰ کشور پس از ایران به این ترتیب است: ترکیه، عربستان، مالزی، مصر، پاکستان، امارات، اندونزی، نیجریه و تونس.
هدف این رتبه بندی چیست؟ حال این که این رتبه بندی، چه هدف و رویکردی را دنبال می‌کند، دکتر سید احمد فاضل زاده، رئیس مؤسسه ISC در این باره گفته است: مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام ISC که وظیفه رصد و پایش علم و فناوری ایران و دیگر کشور‌های اسلامی را بر پایه تحلیل‌های علم سنجی به عهده دارد، هر سال آخرین یافته‌های علم سنجی برگرفته از منابع و مراجع معتبر مختلف را تحلیل و گزارش می‌کند تا از این رهگذر ضمن آگاهی بخشی درباره عملکرد علمی کشور و آخرین تحولات آن، اطلاعات مفیدی را در اختیار مدیران و متولیان علم و فناوری کشور برای برنامه ریزی و سیاست گذاری در راستای تشویق و تقویت نقاط قوت و چاره اندیشی برای رفع کاستی‌ها و چالش‌ها فراهم کند.

فاضل زاده گفت: یکی از این گزارش‌ها، بر پایه آخرین یافته‌های پروژه مشترک الزویر (پایگاه داده اسکوپوس) و گروهی از پژوهشگران دانشگاه استنفورد که به «فهرست دانشگاه استنفورد» معروف شده است، انجام می‌شود.

نتایج جدید در مهرماه ۱۴۰۲

تازه‌ترین به روزرسانی این پایگاه در مهر ۱۴۰۲ منتشر شده است. این فهرست، عملکرد استنادی نویسندگان را به ازای برونداد‌های پژوهشی منتشر شده آنان در بازه زمانی ۱۹۶۰ تا ۲۰۲۲ در ۲۲ حوزه موضوعی اصلی و ۱۷۴ حوزه فرعی تحلیل و بر این اساس نویسندگانی را که در زمره پژوهشگران پراستناد ۲ درصد برتر جهان قرار گرفته اند، معرفی کرده است. درخور یادآوری است این پایگاه در هر نسخه، دو فهرست از پژوهشگران پراستناد ۲ درصد برتر جهان را منتشر می‌کند. تفاوت این دو فهرست در بازه زمانی استناد‌های تحلیل شده است. در یکی از فهرست‌های اعلام شده، بازه زمانی استناد‌های دریافتی یک ساله است و در فهرست دیگر، بازه زمانی استناد‌های دریافتی از سال ۱۹۹۶ به بعد در نظر گرفته می‌شود.

عربستان و ترکیه پس از ایران

فاضل زاده درباره تعداد پژوهشگران ایرانی در این بررسی این طور می‌گوید: در فهرست منتشر شده بر اساس عملکرد استنادی یک ساله در سال ۲۰۲۳، تعداد ۲۱۴۰ پژوهشگر با وابستگی سازمانی جمهوری اسلامی ایران در میان تعداد کل ۲۱۰ هزار و ۱۹۸ پژوهشگر بین‌المللی حضور دارند. کشور جمهوری اسلامی ایران رتبه نخست را به لحاظ تعداد پژوهشگران پراستناد ۲ درصد برتر در میان کشور‌های اسلامی به خود اختصاص داده است و کشور‌های ترکیه و عربستان به ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند.

رئیس مؤسسه ISC گفت: تعداد ۸۶۹ پژوهشگر با وابستگی سازمانی جمهوری اسلامی ایران در فهرست منتشر شده بر اساس عملکرد استنادی در دوران خدمت علمی، در میان تعداد کل ۲۰۴ هزار و ۶۴۳ پژوهشگر بین‌المللی حضور دارند. وی ادامه داد: بر این اساس، جمهوری اسلامی ایران در میان کشور‌های اسلامی رتبه دوم از نظر تعداد پژوهشگران بعد از ترکیه را داراست و عربستان سعودی در رتبه سوم قرار دارد.