خیز ایران و الجزایر برای توسعه مبادلات تجاری

به گزارش مجله خبری نگار، سفر روز گذشته «احمد عطاف»، وزیر خارجه الجزایر به تهران گرچه دیداری رسمی و در چهارچوب مراودات دیپلماتیک به نظر می‌رسید، اما با توجه به تحولات پرشتابی که در هفته‌ها و ماه‌های اخیر در روند دیپلماسی همه جانبه جمهوری اسلامی با قریب به اتفاق کشور‌های عربی غرب آسیا و شمال آفریقا به جریان افتاده است، می‌تواند حاوی پیام‌ها و نشانه‌های مهمی در تداوم این روند باشد. این چنین بود که وزیر خارجه الجزایر روز گذشته مورد استقبال ویژه مقام‌های جمهوری اسلامی قرار گرفت و با رئیس جمهور و وزیر امور خارجه دیدار کرد. حسین امیرعبداللهیان پس از ملاقات با همتای الجزایری خود از توافق لغو روادید سیاسی و خدمت بین ایران و الجزایر و همچنین از برنامه‌ریزی برای سفر آیت‌الله رئیسی به الجزیره برای شرکت در نشست کشور‌های صادرکننده گاز خبر داد.

دیدار عطاف با رئیس‌جمهور

آیت‌الله رئیسی روز گذشته در دیدار «احمد عطاف» وزیر خارجه جمهوری دموکراتیک خلق الجزایر، با تمجید از سابقه انقلابی و ایستادگی ملت الجزایر در برابر استعمار، بر اراده جمهوری اسلامی ایران برای گسترش همکاری‌ها و ارتقای سطح روابط با الجزایر تأکید کرد.

رئیس جمهور روابط ایران و الجزایر را ارتباط دو کشور دوست، برادر و مسلمان دانست که می‌تواند مبتنی بر مواضع نزدیک و همسوی منطقه‌ای و بین‌المللی دو طرف، در عرصه‌های مختلف از جمله در زمینه‌های تجاری و اقتصادی گسترش یابد.

دکتر رئیسی با اشاره به دستاورد‌ها و توانمندی‌های قابل توجه علمی و فناوری ایران و اعلام آمادگی برای به اشتراک گذاشتن این دستاورد‌ها با الجزایر، تقویت تعاملات کشور‌های اسلامی را زمینه ساز تشکیل مجموعه‌ای قوی از کشور‌های همسوی اسلامی دانست و افزود: اگر همه کشور‌های اسلامی با یکدیگر همسو و همراه بوده و موضعی را که ایران و الجزایر در حمایت از فلسطین دارند، دیگر کشور‌های اسلامی نیز داشتند، امروز شاهد بسیاری از ظلم‌های نظام سلطه علیه مسلمانان در منطقه و جهان نبودیم.

اعلام اراده الجزایر برای گسترش روابط با ایران

«احمد عطاف» وزیر خارجه جمهوری دموکراتیک خلق الجزایر نیز در این دیدار ضمن ابلاغ گرم‌ترین سلام‌ها و بهترین آرزو‌های رئیس‌جمهور کشورش به دکتر رئیسی، با اشاره به گفتگو‌های تلفنی بسیار سازنده رؤسای جمهور دو کشور گفت: آقای «عبدالمجید تبون» در راستای همین گفت‌و‌گوها، به بنده مأموریت دادند تا عزم، اراده و آمادگی الجزایر برای گسترش روابط با ایران را در عالی‌ترین سطح ممکن به جنابعالی اعلام کنم.
وزیر خارجه الجزایر با تمجید از دستاورد‌های سیاست خارجی دولت جمهوری اسلامی ایران در عرصه روابط خارجی و تلاش برای گسترش روابط با کشور‌های همسو، دوست و مسلمان، افزود: سطح روابط اقتصادی و تجاری دو کشور به هیچ وجه تناسبی با روابط سیاسی ممتاز فیمابین ندارد، اما با اهتمام رؤسای جمهور دو کشور شاهد تحول در عرصه روابط اقتصادی و تجاری خواهیم بود.

فعال‌سازی کمیسیون عالی مشترک

وزرای خارجه ایران و الجزایر روز گذشته در نشست خبری مشترک به تشریح تفاهمات صورت گرفته در روند مناسبات دو کشور پرداختند و تأکید کردند که روابط دو کشور در مسیر درستی قرار دارد. امیرعبداللهیان با بیان اینکه ما در سطح سیاسی همواره گفتگو‌ها و رایزنی‌های نیرومندی را در سطح مقامات عالی و همچنین وزرای خارجه دو کشور داشته و این مسیر را ادامه خواهیم داد، افزود: «در گفتگو‌های امروز توافق کردیم در مسیر لغو روادید سیاسی و به عنوان گام اول اقدام کنیم و در ادامه آن برای لغو روادید عادی به شکلی که مورد توافق دو طرف باشد، بتوانیم به توافق برسیم».

او همچنین به توافق برای برگزاری کمیته مشترک دو کشور اشاره کرد و ادامه داد: «برای برگزاری کمیته پیگیری کمیسیون عالی مشترک دو کشور اتفاق نظر داریم. کمیسیون عالی دو کشور در سطح معاون اول رئیس جمهور ایران و نخست‌وزیر الجزایر برگزار می‌شود و وزارتخانه‌های ذیربط کمیته پیگیری این کمیسیون عالی را عهده‌دار هستند و در آینده نزدیک برای برگزاری کمیته پیگیری در پایتخت‌ها اقدام می‌کنیم».

وزیر خارجه افزود: «اتفاق نظر داریم در حوزه‌های علم و فناوری، شرکت‌های دانش بنیان، محیط زیست، انرژی‌های نو، کشاورزی، دارو و تجهیزات پزشکی و گردشگری و همچنین در زمینه‌های صنعت و معدن به همکاری‌های دو کشور شتاب بیشتری داده شود.»

توافق ایران و سودان برای بازگشایی سفارتخانه‌ها

رئیس دستگاه دیپلماسی همچنین با اشاره به دیدارش با سرپرست وزارت خارجه سودان در باکو و در حاشیه نشست وزرای خارجه جنبش عدم تعهد افزود: «در این دیدار توافق کردیم برای بازگشایی سفارتخانه‌ها و ازسرگیری روابط دیپلماتیک در آینده نزدیک در چهارچوبی که با هم توافق خواهیم داشت، اقدام کنیم». وزیر خارجه همچنین به نشست پیش روی سران مجمع کشور‌های صادرکننده گاز در الجزایر اشاره کرد و گفت: «ما در حال برنامه‌ریزی هستیم که آقای رئیسی در این نشست حضور یابد. این فرصتی است برای دیدار با سران کشور‌های صادرکننده گاز طبیعی و همچنین فرصت مهمی برای رایزنی‌های حضوری و مستقیم دوجانبه بین مسئولان عالیرتبه ایران و الجزایر خواهد بود».

رابطه ممتاز

وزیر خارجه الجزایر نیز در نشست خبری مشترک روابط این کشور با جمهوری اسلامی ایران را ممتاز خواند و از تلاش‌های ایران برای عضویت غیر دائم الجزایر در شورای امنیت قدردانی کرد. «احمد عطاف» با بیان اینکه روابط دو کشور ممتاز و دارای ظرفیت توسعه بیشتر در حوزه‌های تجاری، اقتصادی و سرمایه‌گذاری است، تصریح کرد: «توافق کردیم زمینه لازم را برای برگزاری سومین کمیسیون مشترک دو کشور فراهم کنیم».

او حوزه انرژی، صنعت، کشاورزی، علوم و تکنولوژی، ارتباطات و دارو و تجهیزات پزشکی را از جمله عرصه‌های دارای ظرفیت برای همکاری ایران و الجزایر دانست و افزود: «ما بر ضرورت همکاری بین دو کشور دوست و برادر در نهاد‌های بین‌المللی و سازمان ملل و جنبش عدم تعهد و سازمان همکاری اسلامی با هدف کمک‌های مؤثر در بهبود عملکرد این سازمان‌ها در راستای توسعه و ثبات بین‌المللی و تقویت همزیستی در سایه دوری از خشونت و افراط گرایی تأکید کردیم.»

الجزایر گره خورده به تاریخ ایران

نام الجزایر به برخی از مهم‌ترین تحولات تاریخی ایران پیش و پس از انقلاب اسلامی گره خورده است و نقش آفرینی‌های مهم این کشور را درمناسبات منطقه‌ای و بین‌المللی ایران به یاد می‌آورد. قرارداد سال ۱۹۷۵ میان تهران و بغداد در مورد اروندرود با میانجیگری رهبران وقت الجزایر جنبه عملی به خود گرفت. پایان ماجرای تسخیر ۴۴۴ روزه لانه جاسوسی ایالات متحده در تهران و انعقاد قرارداد برای پایان این ماجرا نیز با پا در میانی الجزایر ممکن شد. در پی چنین دوره‌های پرتحولی، الجزایر از جمله کشور‌های عربی شمال آفریقا بوده که روابط پرفراز و نشیبی را در سال‌های اخیر با جمهوری اسلامی ازسر گذرانده است. از سرگیری روابط دیرینه دو کشور در سطح بالای دیپلماتیک، نقطه عزیمت دو کشور برای ورود به دوره جدیدی شد که در خلال آن، الجزایر کوشید در دام سیاست تسلیح‌سازی کشور‌های عربی خاورمیانه از سوی امریکا برای منزوی‌سازی جمهوری اسلامی نیفتد.

دلایل این پرهیز را می‌توان در وجوه مشترکی جست‌و‌جو کرد که میان الجزایر و ایران پیرامون موضوعات مهم منطقه همچون موضوع فلسطین، همراهی با دولت دمشق در جریان مقابله به مداخله‌جویی دیگر کشورها، مخالفت با برخی تلاش‌ها در منطقه برای تخریب حزب‌الله لبنان، مخالفت با جنگ یمن و همچنین حمایت تمام قد از مذاکرات هسته‌ای با ایران جریان داشته است. طبیعی بود حفظ مناسبات نزدیک با الجزایر برای جمهوری اسلامی که در سال‌های اخیر با صف بندی برخی از کشور‌های عرب منطقه روبه‌رو شده بود، از اهمیت و معنای خاصی برخوردار باشد. این دیدگاه‌های مشترک در کنار ظرفیت دو کشور در قالب عضویت در سازمان‌ها و نهاد‌های بین‌المللی مانند سازمان کنفرانس اسلامی، اوپک و عدم تعهد امکان‌های گسترده‌ای را برای دو طرف در به اجرا درآوردن اهداف سیاسی و اقتصادی فراهم کرده است.

عقب ماندن اقتصاد از سیاست

از سوی دیگر مناسبات تهران و الجزیره منحصر به ملاحظات سیاسی نمانده است. چه آنکه کشور‌های آفریقایی با بهره‌مندی از منابع غنی نفتی، گازی، منابع معدنی و بازار‌های بکر یکی از نقاط هدف مهم در استراتژی اقتصادی دولت سیزدهم است. الجزایر از اعضای مهم سازمان اوپک به شمار می‌آید و به طور معمول در تعیین سیاست‌های این سازمان، مواضع مشترکی با ایران دارد. افزایش سهم الجزایر در تولید نفت که بتدریج در سال‌های اخیر رخ داده است، این ضرورت را مطرح می‌کند که تهران همسویی ویژه خود با این کشور در قالب سازمان اوپک را همچنان تداوم بخشد. با وجود اشتراکات تاریخی و سیاسی دوکشور و وجود منافع مشترک، گسترش روابط در سطوح مختلف روابط اقتصادی همپای ظرفیت‌ها و توانایی‌های دو طرف نبوده است. ارزش مبادلات ایران و الجزایر در سال ۲۰۲۰ حدود ۱۲۴ میلیون دلار گزارش شده در حالی که پتانسیل‌های همکاری دو کشور می‌توانست فراتر از این ارقام باشد. خاصه آنکه نفت و انرژی زمینه کاری مطلوبی برای همکاری فعالین بخش خصوصی ایران در حوزه صادرات محصولات پتروشیمی و تجهیزات انتقال گاز و خدمات پالایشگاهی به الجزایر فراهم آورده، اما این درحالی بود که تا پیش از دولت سیزدهم اراده چندانی برای بهره‌برداری از این ظرفیت‌های مشترک دیده نشده بود.