روایت شهدای ترور در قاب جادویی

به گزارش مجله خبری نگار، ایران در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، قربانی ترور‌های بی‌رحمانه و ظالمانه‌ای از سوی مستکبران جهانی بوده است چه در دهه ۶۰ که سال‌های آغاز پا گرفتن نظامی مردم‌سالار در ایران بود و منافقان کوردل، شخصیت‌های مردمی و اثرگذار را به شهادت می‌رساندند، چه اکنون که رژیم اشغالگر اسرائیل؛ مردم، دانشمندان ایرانی و فرماندهان نظامی را ترور کرده و آنها را به شهادت می‌رساند.

​​​​​​​از زمان شهادت دانشمندانی، چون مسعود علیمحمدی، داریوش رضایی‌نژاد، مجید شهریاری و مصطفی احمدی روشن تا ترور محسن فخری زاده، فیلم‌ها و سریال‌های متعددی درباره دانشمندان هسته‌ای و موضوعات مرتبط با صنعت هسته‌ای ساخته شده است که این آثار به جنبه‌های مختلفی از جمله فعالیت‌های علمی، تهدید‌های جنگ هسته‌ای، ترور دانشمندان هسته‌ای و تأثیر آنها بر جامعه پرداخته‌اند و گاهی حتی وارد زندگی شخصی و زندگی سراسر دلهره خانواده این دانشمندان شده‌اند. در روز‌های اخیر هم کوردلان صهیونیستی، علاوه بر ترور فرماندهان و مردم عادی، چندین دانشمند هسته‌ای کشورمان را نیز به شهادت رسانده‌اند. در ادامه مروری داریم بر فیلم‌ها و سریال‌هایی که درباره موضوع هسته‌ای و ترور دانشمندان هسته‌ای کشورمان ساخته شده است.

آینه‌های نشکن

«آینه‌های نشکن» سریالی به کارگردانی جواد اردکانی است که قصه دختری به نام سیمین فرهت را روایت می‌کند. او به دام سازمان‌های جاسوسی می‌افتد و مجبور به جاسوسی از سازمان انرژی اتمی ایران می‌شود. این مجموعه تلویزیونی با موضوع انرژی هسته‌ای در سال ۱۳۸۷ از شبکه۲ سیما پخش شد و جزو نخستین آثار نمایشی بود که به موضوع انرژی هسته‌ای می‌پرداخت. سریال داستانی اجتماعی داشت که قصه محوری‌اش درباره فعالیت یک شبکه بیگانه جاسوسی در مورد تأسیسات هسته‌ای ایران بود. صبا کمالی در نقش سیمین در این مجموعه تلویزیونی نقش‌آفرینی می‌کرد و ثریا قاسمی، آزیتا حاجیان، جمشید شاه‌محمدی، علی قربان‌زاده، قاسم زارع و عاطفه رضوی نیز از دیگر بازیگران آن بودند.

تعبیر وارونه یک رؤیا

یک دهه پیش، فریدون جیرانی سریال «تعبیر وارونه یک رؤیا» را برای پخش از تلویزیون ساخت که محوریت آن ماجرای دانشمندان هسته‌ای بود. این مجموعه تلویزیونی ۳۰ قسمتی تابستان سال ۱۳۹۴ از شبکه یک سیما پخش شد. از ویژگی‌های این سریال، نوآوری‌های آن در محیط مدرن بود که در آن از جلوه‌های ویژه استفاده شده بود. این سریال علاوه بر تهران در ارمنستان هم فیلم‌برداری شد. در این سریال علاوه بر بازیگران ایرانی از چند بازیگر خارجی ارمنستانی و روسی نیز استفاده شده بود. به گفته سیدکمال طباطبایی، تهیه‌کننده سریال، ساخت این مجموعه به دلیل داستان و شرایط آن، از مجموعه‌های سخت تلویزیونی بوده است. ابتدا قرار بود به دلیل فضای جاسوسی و امنیتی، سریال به شکل سیاه و سفید روی آنتن برود، اما از آنجایی که پخش سیاه و سفید کیفیت کار را از دیجیتال به آنالوگ تبدیل می‌کرد و این کار به کیفیت پخش آسیب می‌رساند، تصمیم بر این شد که سریال به صورت رنگی پخش شود.

قصه سریال هم درباره تعدادی از عوامل فریب‌خورده و جاسوسان خارجی در عملیاتی بود که یک دانشمند هسته‌ای ایران را به قصد انتقال به باکو برای بهره‌برداری‌های جاسوسی و تبلیغاتی می‌ربایند، اما به دلیل مجروح شدن این دانشمند، برنامه عملیات تغییر می‌کند و سرانجام با دستگیری و هلاکت جاسوسان، عملیات ناکام می‌ماند. از سویی با تدبیر نیرو‌های اطلاعاتی کشور، عوامل هدایت عملیات نیز فریب می‌خورند.

«روباه»

فیلم «روباه» به کارگردانی بهروز افخمی نیز قصه‌ای مرتبط با موضوع ترور دانشمندان هسته‌ای دارد. این فیلم که محصول سال ۱۳۹۳ است، ماجرای نقشه برادر نتانیاهو در تهران را روایت می‌کند که برای یک عملیات تروریستی جدید علیه دانشمندان هسته‌ای به ایران می‌آید و این مأمور حرفه‌ای در ایران برای رسیدن به اهداف خود از یک راننده ساده سوءاستفاده می‌کند. در این فیلم پربازیگر هنرمندانی، چون آرش مجیدی، مرجان شیرمحمدی، مسعود سخایی، حمید گودرزی، بابک حمیدیان، جلال فاطمی و پدرام شکوری نقش‌آفرینی کردند. این فیلم در ژانر جاسوسی به ماجرای ترور مهندسان و کارشناسان امور هسته‌ای ایران پرداخته و نخستین تجربه افخمی در ساخت فیلم‌های جاسوسی و سیاسی نبوده است.

بادیگارد

فیلم «بادیگارد» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا را بیش از اینکه بتوان در ژانر امنیتی و سیاسی گنجاند، می‌توان یک فیلم حماسی برشمرد. قصه فیلم بیش از اینکه درباره موضوع ترور دانشمندان هسته‌ای باشد، قصه بادیگاردی به نام «حیدر» را روایت می‌کند که وظیفه حفاظت از مسئولان بلندپایه کشور را بر عهده دارد و این نقش را پرویز پرستویی بازی می‌کند. حیدر، شخصیت آرمان‌گرایی است که مسائلی را در کارش می‌بیند و این مسائل او را نسبت به کارش دچار تضاد، شک و تردید می‌کند.

در «بادیگارد» بابک حمیدیان نقش یک دانشمند هسته‌ای و پسر دوست و همرزم حیدر ذبیحی را ایفا می‌کند که اختلافاتی با دوست پدر شهیدش دارد. اگرچه در نهایت حیدر برای حفاظت از جان یک دانشمند هسته‌ای که مورد هدف ترور قرار گرفته، جانش را از دست می‌دهد، اما قصه فیلم بیشتر حول محور این شخصیت می‌گذرد تا قصه آن دانشمند هسته‌ای.

ترمینال غرب

«ترمینال غرب» فیلمی درباره مذاکرات هسته‌ای و نقش دانشمندان هسته‌ای در پیشبرد صنعت هسته‌ای ایران است که سال ۹۶ به کارگردانی قربانعلی طاهرفر در گونه درام تولید شد. ترمینال غرب نخستین فیلم قربانعلی طاهرفر محسوب می‌شود که به تهیه‌کنندگی حامد بامروت‌نژاد ساخته شد.

ماجرای فیلم درباره امید دانشجوی جوانی است که از طرفی درگیر بورسیه خواهرش است و از سوی دیگر روی پروژه‌ای با موضوع تحقیقات هسته‌ای کار می‌کند. این فیلم داستان تلخی از اخراج دانشمندان هسته‌ای روایت می‌کند که قدرشان دانسته نشده است. سه نسل از بازیگران سینما از جمله محسن افشانی، متین ستوده، یوسف مرادیان، سیما خضرآبادی، میرطاهر مظلومی، حبیب دهقان‌نسب، علی سلیمانی، حشمت آرمیده، مینا جعفرزاده، ثریا قاسمی، چنگیز جلیلوند و هوشنگ توکلی در این اثر نقش‌آفرینی کردند.

آخرین شکوفه پاییز

عمده سریال‌های ساخته شده درباره ترور دانشمندان هسته‌ای و تحرکات رژیم صهیونیستی علیه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران بوده، اما چند فیلم سینمایی هم درباره زندگی شهدای هسته‌ای ساخته شده است. فیلم «آخرین شکوفه پاییز» به کارگردانی حسین تبریزی درباره زندگی شهید مجید شهریاری است. این فیلم که از نسخه سریالی آن یعنی «صبح آخرین روز» ساخته شده، از ساعات اولیه روز ترور شهید شهریاری آغاز شده و به گذشته بازمی‌گردد و ۴۶ سال زندگی این شهید را روایت می‌کند.

این اثر در ژانر امنیتی- سیاسی به سفارش تلویزیون تولید شده است و در نسخه سریالی و تله‌فیلم آن به زندگی شهید مجید شهریاری از کودکی تا زمان شهادت می‌پردازد. نسخه سریالی این مجموعه در بهار سال ۱۴۰۰ روی آنتن شبکه۲ رفت و نسخه تله‌فیلم آن نیز بار‌ها از تلویزیون بازپخش شده است. کاوه خداشناس در نقش شهید شهریاری ظاهر شده و سپیده خداوردی، زهرا سعیدی و افشین نجفی در این فیلم به ایفای نقش پرداخته‌اند.

هناس

با وجود ضعف‌هایی که در فرم و روایت آثار ساخته شده درباره شهدای ترور مرتبط با صنعت هسته‌ای بود، فیلم «هناس» که قصه زندگی شهید داریوش رضایی‌نژاد را روایت می‌کرد، یک سروگردن بالاتر از دیگر آثار ساخته شده در این باره قرار دارد. فیلمی که در چهلمین جشنواره فیلم فجر با استقبال مردم و منتقدان روبه‌رو شد. هناس اگرچه با موضوع ترور یک دانشمند هسته‌ای و در ژانر بیوگرافی ساخته شده بود، اما تلاش‌های عاشقانه زنی را روایت می‌کرد که در مسیر بیرون کشیدن زندگی‌اش از تشویش و تلاطم، دچار تحول می‌شود. داستان این فیلم حول محور زندگی شخصی شهید داریوش رضایی‌نژاد، دانشمند هسته‌ای ایران است که توسط اسرائیل ترور شد، اما شخصیت محوری در آن، همسر شهید رضایی‌نژاد است.

هِناس اگرچه در ژانر امنیتی می‌گنجد، اما به شیوه متفاوت‌تری نسبت به آثار مشابه، به مباحث امنیتی ورود پیدا کرده است. در هناس نه از عملیات‌های خرابکارانه خبری است و نه از محافظه‌کاری‌های رایج آثار این حوزه. مخاطب در این فیلم، تماماً با این تعلیق مواجه است که خطر ترور، چگونه، چه زمانی و توسط چه افرادی اتفاق خواهد افتاد. این اتفاق، اما در سرخوشانه‌ترین لحظات داستان که تصور می‌شد فیلم به پایان رسیده، رقم خورد تا تأثیرگذاری این اثر امنیتی، مخاطب خود را غافلگیر و البته در لحظاتی احساسی، دلگیر کند.

فیلم هناس، امید‌ها را به ساخت آثاری متفاوت، اثرگذار و آگاهی‌بخش درباره ترور دانشمندان هسته‌ای و ناکامی تلاش‌های مذبوحانه رژیم اشغالگر اسرائیل علیه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران بالا برد و انتظار می‌رود با وجود فقر آثار خوب و تماشایی در این حوزه، اهالی سینما و تلویزیون نسبت به ساخت آثار درخور و ارزشمند با موضوع فعالیت‌های هسته‌ای و ترور دانشمندان هسته‌ای کشورمان اهتمام بیشتری ورزند.

منبع: قدس-زهره کهندل