مبارزه با چاقی و دیابت با نوع خاصی از فیبر!

به گزارش مجله خبری نگار/سلامت نیوز به نقل از sciencealert، در سال‌های اخیر، فیبر غذایی به‌عنوان «پروتئین جدید» شناخته شده و به‌طور گسترده به غذا‌ها اضافه می‌شود تا میکروب‌های مفید روده را تغذیه و سلامت ما را بهبود بخشد.

اما مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۴ روی موش‌ها انجام شد، نشان می‌دهد که همه انواع مکمل‌های فیبر، به یک اندازه مفید نیستند.

نوعی فیبر به نام بتا-گلوکان، که به‌طور طبیعی در جو دوسر و جو یافت می‌شود، می‌تواند قند خون را کنترل کرده و به کاهش وزن موش‌هایی که رژیم پرچربی داشتند، کمک کند.

به گفته پژوهشگران دانشگاه آریزونا و دانشگاه وین، بتا-گلوکان تنها نوع فیبری بود که در طول ۱۸ هفته توانست وزن و چربی بدن موش‌ها را کاهش دهد.

سایر فیبر‌ها از جمله دکسترین گندم، پکتین، نشاسته مقاوم و سلولز، چنین تأثیری نداشتند؛ هرچند ترکیب میکروبیوم روده موش‌ها را به‌طور قابل توجهی تغییر دادند.

فرانک دوکا، زیست‌پزشک دانشگاه آریزونا، در جولای گذشته گفت: «ما می‌دانیم که فیبر مهم و مفید است، اما مشکل این است که انواع مختلفی از فیبر وجود دارد. ما می‌خواستیم بدانیم کدام نوع فیبر برای کاهش وزن و بهبود تنظیم قند خون مفیدتر است تا بتوانیم به جامعه، مصرف‌کنندگان و حتی صنعت کشاورزی اطلاع‌رسانی کنیم.»

فیبر‌های غذایی منبع اصلی انرژی برای باکتری‌های روده هستند، اما کمتر از ۵ درصد از مردم آمریکا مقدار توصیه‌شده (۲۵–۳۰ گرم در روز) را مصرف می‌کنند.

بتا-گلوکان در کجا یافت می‌شود؟

بتا-گلوکان در جو دوسر و جو به‌وفور یافت می‌شود و در سال‌های اخیر، مکمل‌ها و غذا‌های غنی‌شده با «فیبر نامرئی» بسیار محبوب شده‌اند. اما از آنجا که فیبر‌ها بسیار متنوع هستند، انتخاب مناسب‌ترین نوع آن اهمیت زیادی دارد.

برخی فیبر‌ها مانند بتا-گلوکان جو دوسر و دکسترین گندم، در آب محلول هستند و به راحتی توسط باکتری‌های روده تخمیر می‌شوند. در مقابل، فیبر‌هایی مانند سلولز و نشاسته مقاوم، نامحلول هستند و به ایجاد مدفوع حجیم کمک می‌کنند.

دکتر الیزابت هوارد از دانشگاه آریزونا و همکارانش می‌نویسند: «تا پیش از این، هیچ مطالعه‌ای نقش انواع مختلف فیبر را در یک گروه آزمایشی واحد بررسی نکرده بود.»

برای جبران این خلأ، مطالعه حاضر چندین نوع فیبر را در یک گروه موش‌ها آزمایش کرد. تنها بتا-گلوکان باعث افزایش تعداد باکتری Ileibacterium شد—باکتری‌ای که در مطالعات قبلی با کاهش وزن در موش‌ها مرتبط بود.

نتایج نشان داد موش‌هایی که بتا-گلوکان مصرف کرده بودند، خیلی زودتر از هفته دهم، وزن و درصد چربی بدن‌شان کمتر از موش‌هایی بود که انواع دیگر فیبر مصرف کرده بودند.

هم‌راستا با یک مطالعه دیگر

این یافته‌ها با مطالعه‌ای دیگر از دکتر دوکا هم‌خوانی دارد که در آن آرد جو (سرشار از بتا-گلوکان) به موش‌ها داده شد. حتی وقتی موش‌ها به اندازه قبل غذای پرچرب می‌خوردند، باز هم مصرف انرژی‌شان بیشتر شد و وزن کم کردند.

در مطالعه اخیر نیز، موش‌های تغذیه‌شده با بتا-گلوکان، سطح بالاتری از اسید چرب بوتیرات در روده داشتند. این ماده هنگام تجزیه فیبر توسط میکروب‌ها ساخته می‌شود و باعث ترشح هورمونی به نام GLP-۱ می‌شود.

اوزمپیک چه ربطی دارد؟

دارو‌هایی مثل اوزمپیک اثر همین GLP-۱ را تقلید می‌کنند و باعث ترشح انسولین می‌شوند.

دوکا توضیح می‌دهد: «بخشی از فواید مصرف فیبر، از طریق ترشح GLP-۱ و سایر پپتید‌های روده‌ای است که اشتها و وزن بدن را تنظیم می‌کنند. اما فکر می‌کنیم این تنها دلیل نیست. بوتیرات ممکن است نقش‌های مفید دیگری مانند بهبود سد دفاعی روده یا تأثیر مثبت بر کبد داشته باشد.»

هرچند هنوز تحقیقات بیشتری لازم است تا این نتایج به انسان‌ها تعمیم داده شود، اما یافته‌ها نشان می‌دهد برخی فیبر‌ها برای کاهش وزن و کنترل انسولین مناسب‌تر هستند.