تناقض‌های آمریکایی‌ها در مذاکرات با ایران

به گزارش مجله خبری نگار،  مذاکرات هسته‌ای میان ایران و ایالات متحده در دولت دوم دونالد ترامپ که از فروردین‌ماه با میانجی‌گری کشور‌هایی مانند عمان آغاز شد از همان ابتدا با تناقضات آشکار در مواضع آمریکا همراه بود.

این تناقضات که در اظهارات اولیه درباره دیپلماسی، موضع‌گیری‌ها درباره غنی‌سازی اورانیوم، و رویکرد کلی به مذاکرات دیده شد، اعتماد ایران به نیت‌های واشنگتن را تضعیف کرده و روند مذاکرات را پیچیده کرده است.

نخستین نشانه تناقض در اوایل اسفند ۱۴۰۳ (مارس ۲۰۲۵) پدیدار شد، زمانی که دونالد ترامپ در گفت‌وگویی با شبکه فاکس در تاریخ ۱۷ اسفند ادعا کرد که روز گذشته نامه‌ای به آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران، ارسال کرده و او را به مذاکره دعوت کرده است.

او این اقدام را تلاشی برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای توصیف کرد. اما در همان روز، نمایندگی ایران در سازمان ملل اعلام کرد که چنین نامه‌ای دریافت نشده است. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در ۱۸ اسفند اظهار داشت که تهران هنوز سندی در این خصوص دریافت نکرده است. این تکذیب اولیه، تردید‌هایی درباره صحت ادعای ترامپ ایجاد کرد.

چند روز بعد، گزارش‌هایی از منابع خبری مانند بی‌بی‌سی و اکسیوس تأیید کرد که نامه در ۲۲ اسفند از طریق انور قرقاش، مشاور دیپلماتیک رئیس امارات، به تهران تحویل شده است. سکوت اولیه کاخ سفید و تأخیر در تأیید این موضوع، از دیدگاه ایران نشانه‌ای از عدم صداقت و تلاش برای اعمال فشار روانی تلقی شد. عراقچی در ۲۵ اسفند تأکید کرد که ایران تا مشاهده «اقدامات عملی» از سوی آمریکا به مذاکرات مستقیم روی خوش نشان نخواهد داد.

تناقض دیگر در بهار ۱۴۰۴ و در جریان تعیین شکل مذاکرات نمایان شد. در تاریخ ۱۸ فروردین ۱۴۰۴ (۷ آوریل ۲۰۲۵)، ترامپ در دیدار با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در کاخ سفید اعلام کرد که مذاکرات مستقیم با ایران از ۲۳ فروردین در عمان آغاز خواهد شد و این گفت‌و‌گو‌ها در سطحی بالا انجام می‌شود. او از برگزاری یک «نشست بزرگ» سخن گفت و هشدار داد که شکست مذاکرات، ایران را در معرض خطر قرار خواهد داد.

با این حال، ساعاتی بعد عباس عراقچی در شبکه ایکس اعلام کرد که مذاکرات به‌صورت غیرمستقیم و با میانجی‌گری عمان برگزار می‌شود. اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، نیز در همان روز تأکید کرد که پیشنهاد مذاکرات غیرمستقیم از سوی تهران مطرح شده و رویکردی مسئولانه است.

با ادامه مذاکرات موضع‌گیری‌های ضد و نقیض آمریکایی‌ها در مسائل مربوط به مذاکره به ویژه غنی‌سازی اورانیوم بروز پیدا کرد. در جریان مذاکرات غیرمستقیم مسقط در ۲۳ فروردین ۱۴۰۴، تیم آمریکایی به رهبری استیو ویتکاف به‌طور ضمنی پذیرفت که ایران می‌تواند غنی‌سازی محدود تا سطح ۳.۶۷ درصد را تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه دهد.

اما این موضع با اظهارات بعدی مقامات ارشد آمریکایی در تضاد قرار گرفت. مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، در ۱۵ فروردین در شبکه ایکس نوشت که هر توافقی که به ایران اجازه غنی‌سازی بدهد، خطرناک است و باید به‌طور کامل متوقف شود. همچنین، مایک والتز، مشاور امنیت ملی، در گفت‌و‌گو با شبکه سی‌بی‌اس اعلام کرد که ایران نباید حتی در سطح یک درصد غنی‌سازی انجام دهد.

دلایل این مواضع دوگانه را می‌توان در چند عامل جست‌و‌جو کرد. نخست، فشار‌های سیاسی داخلی در آمریکا تأثیر بسزایی داشته است. دولت ترامپ به ویژه از سوی نمایندگان جمهوری‌خواه برای پیگیری سیاست‌های سخت‌گیرانه تحت فشار قرار دارد. همچنین انتقاد‌ها از استیو ویتکاف به دلیل ناکافی بودن تجربه دیپلماتیک او، توانایی آمریکا برای پیشبرد توافق را محدود کرده است.

دوم، ملاحظات منطقه‌ای، به‌ویژه فشار‌های رژیم صهیونیستی بر این فشار‌ها افزوده است. اسرائیل، که مخالف هرگونه توافقی با ایران است پیش از مذاکرات مسقط خواستار توقف کامل غنی‌سازی شد. به نظر می‌رسد مواضع تند ترامپ و برخی از مقام‌های دولت او مانند روبیو و والتز با هدف جلب رضایت رژیم صهیونیستی انجام می‌شوند.

سوم، استراتژی مذاکراتی ترامپ، که ترکیبی از وعده‌های دیپلماتیک و تهدید‌های نظامی است، عامدانه سیگنال‌های دوگانه ایجاد می‌کند تا ایران را تحت فشار قرار دهد.