حذف ۴صفر از پول ملی تا آخر امسال اجرایی می‌شود؟

به گزارش مجله خبری نگار/همشهری‌آنلاین، رئیس کل بانک مرکزی دیروز اعلام کرد: این تجربه در حدود ۷۰ کشور امتحان شده و کشور‌هایی از قبیل روسیه، ترکیه، آلمان و سایر کشور‌ها دو دوره‌هایی این کار را انجام داده‌اند و از آن نتیجه گرفته‌اند و این سیاست اگر در موقع درستی انجام شود سیاست خوبی است.

رونمایی از لایحه خاک خورده

پیشنهاد اصلاح قانون پولی و بانکی سال‌هاست که مطرح می‌شود و ۲۸ مرداد ۱۳۹۸ حسن روحانی رئیس جمهور وقت ایران با ارسال لایحه‌ای به مجلس خواستار تغییر واحد پول ملی ایران از ریال به تومان شد که بر اساس آن قرار بود هر تومان برابر با ۱۰ هزار ریالی فعلی و معادل یکصد پارسه شود. لایحه‌ای که البته در مجلس وقت تصویب شد، اما به سد شورای نگهبان برخورد کرد و تاکنون هم بایگانی شده است. حالا به نظر می‌رسد مسعود پزشکیان در صدد است دوباره رسیدگی به این لایحه را در دستور کار مجلس قرار دهد.

بر اساس لایحه پیشنهاد شده، یک دوره گذار برای استفاده همزمان ریال و تومان تعیین شده به به تدریج اسکناس‌ها و سکه‌های ریالی از چرخه خارج شده و پس از آن واحد پول تومان می‌شود و اسکناس‌های جدید با حذف ۴ صفر توزیع خواهد شد.

استدلال بانک مرکزی این است که وجود تورم مزمن و کاهش قدرت خرید واحد پول ملی در یک دوره زمانی بلندمدت سبب شده ریال کارایی‌اش را از دست بدهد و مشکلاتی، چون استفاده از ارقام بزرگ در مبادلات روزمره، افت حیثیت ظاهری پول ملی در مقایسه با سایر ارز‌های خارجی و بزرگ شدن ارقام متغیر‌های کلان اقتصادی مانند تولید ناخالص داخلی، نقدینگی و بودجهرا ایجاد کرده است. از سوی دیگر سرانه اسکناس در کشور افزایش یافته و مسکوکات نیز به مرور از جریان پرداخت نقدی خارج شده است.

مخالفت شورای نگهبان

لایجه یادشده هرچند در ۱۵ اردیبهشت سال ۱۳۹۹ به تصویب مجلس رسیده، اما شورای نگهبان آن را مبهم دانست و به مجلس برگرداند و حتی با اصلاحاتی که در کمیسیون اقتصادی مجلس صورت گرفت، اما با پایان دوره مجلس وقت، این لایحه هم به بایگانی فرستاده شد. افزون بر اینکه مرکز پژوهش‌های مجلس هم در گزارشی اعلام کرد که تصویب این لایحه و تغییر واحد پول ملی و حذف صفر ها، تاثیری بر متغیر‌های کلان اقتصادی نندارد و اولویت نخست را باید به اصلاحات ساختاری دارد.

موافقان چه می‌گویند؟

موافقان می‌گویند حذف صفر‌ها باعث کوتاه‌تر شدن اعداد در فاکتورها، صورت‌های مالی، نرم‌افزار‌های مالی و حسابداری می‌شود و کار با اعداد را برای مردم، کسب‌وکار‌ها و دولت آسان‌تر می‌کند. افزون بر اینکه حجم اسکناس در گردش کمتر می‌شود، اسکناس‌ها ارزش اسمی بیشتری خواهند داشت و هزینه چاپ، انتقال، نگهداری و امحای آنها کاهش می‌یابد. آنها تاکید دارند که حذف ۴ صفر از نظر روانی، اعتماد عمومی به ارزش پول ملی را تا حدی تقویت کند و یک تصویر رسمی‌تر و باثبات‌تر از اقتصاد ارائه دهد. به ویژه اینکه در حال حاضر مردم در محاورات روزمره از "تومان" استفاده می‌کنند، نه "ریال". به باور برخی اقتصاددانان، این اقدام گام نخست برای اصلاحات عمیق‌تری در ساختار پولی و بانکی کشور خواهد بود.

مخالفان چه می‌گویند؟

منتقدان و مخالفان، اما می‌گویند حذف صفر هیچ‌گونه تأثیری در بهبود شاخص‌های اقتصادی نظیر تورم، رشد اقتصادی یا بیکاری ندارد و تنها ظاهر اعداد را تغییر می‌دهد. افزون بر اینکه این اقدام نیازمند بازطراحی اسکناس‌ها، به‌روزرسانی نرم‌افزارها، آموزش کارکنان، تغییر تابلو‌ها و سامانه‌ها، و اطلاع‌رسانی گسترده است که میلیارد‌ها تومان هزینه خواهد داشت. برخی از کارشناسان اقتصادی تاکید دارند: تغییر واحد پول و حذف صفر، باعث سردرگمی مردم و زمینه‌ساز سوءاستفاده برخی فروشندگان و افزایش قیمت‌های کالا‌ها شود. به باور برخی اقتصاددان‌ها، با توجه به چالش‌های بزرگ‌تر مانند تورم، تحریم‌ها، کسری بودجه و مشکلات نظام بانکی، این طرح نباید در اولویت باشد و نوعی اتلاف منابع است و در صورتی که همراه با حذف صفر، برنامه‌ای برای کنترل تورم، استقلال بانک مرکزی، و اصلاح نظام مالیاتی وجود نداشته باشد، اثر مثبت طرح دوام نخواهد داشت.