هم داغ و هم خاکی، یک تابستان پُر ماجرا

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان-صادق غفوریان: موج گرمای شدید این روز‌ها جدا از محدودیت‌هایی که در آب و برق برخی نقاط ایجاد می‌کند، قرار است گردوغباری هم به پا کند؛ گردوغباری که تنها دلیلش موج این گرمای سوزان تابستانی است. دبیر ستاد ملی سیاست‌گذاری و هماهنگی مدیریت مقابله با پدیده گردوغبار کشور، روز گذشته در این باره این طور خبر داده است: تغییرات شدید دمای هوا با توفان‌های گردوغبار رابطه مستقیم دارد و در دو سه روز اخیر هم به‌دلیل تغییرات دمایی شدید در استان‌های قم، مرکزی، همدان، سمنان و اصفهان، شاهد توفان‌های گردوغبار بودیم.

اختلاف فشار، گرما و گرد و غبار

زمانی که تغییرات دمایی خیلی شدید باشد، اختلاف فشار به وجود می‌آید و اختلاف فشار هم باعث برخاستن گردوغبار می‌شود. نوسانات درجه حرارت، خشکسالی و استمرار آن مسائلی هستند که منجر به تشدید گردوغبار می‌شوند ـ که به ما آسیب می‌زند ـ لذا پیش‌بینی می‌شود که امسال نسبت به سال گذشته، گردوغبار بیشتری داشته باشیم.

همه جا خاک

ابتدا بد نیست به حوزه‌های خاکی و گردوغبارخیز کشور سرکی بکشیم و ببینیم، گردوغبار کدام مناطق کشور را درنوردیده است، که متاسفانه اگربگوییم، تقریبا بیشتر مناطق ایران به جز استان‌های شمالی با شدت و ضعف گرفتار این پدیده شده اند، حرف بی‌جایی نیست.

دبیر ستاد ملی مقابله با گردوغبار ایران درباره توده‌های گردوغبار این روزها، گفته است، در منطقه شرق قم بین اصفهان و قم، کانون سراجه فعال شد و وضعیت نامناسبی در قم و استان مرکز‌ی و همدان ایجاد کرد. ضمن این که همزمان جریانی از مرز‌های غربی کشور وارد شد و شهر‌های غربی استان‌های غربی و جنوب غربی را تحت تأثیر قرار دارد، به جز نقاط شمالی کشور، همه کشور درگیر خیزش گردوغبار است. حتی آثار و شواهد گردوغبار طی دو روز گذشته در تهران هم قابل مشاهده بود.

این ۶ استان

در عین حال، در یک نگاه کلی به نقاط کشور و این که کدام استان‌ها در شرایط گوناگون گرفتار گردوغبار می‌شوند، بازهم پاسخ نگران کننده است: ۲۳ استان کشور دارای کانون گرد و غبار هستند و ۶ استان کشور به ترتیب خراسان جنوبی، کرمان، سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی، خوزستان و هرمزگان ۸۵ درصد غبارخیزی کشور را دارند.

غبارخیزی پهنه ۲۷۰ میلیون هکتاری 

نهایتا این مسئول، کل مساحت کانون‌های غبارخیز را ۲۷۰ میلیون هکتار و با مجموع ۱۴۷ میلیون تن غبار در سال دانست و گفت: مجموع غبارخیزی ویژه ۵۴۰ کیلوگرم بر هکتار در سال است.

از کجا؟

حال اولین سوالی که برایمان پیش می‌آید این است که منشأ این گردوغبار‌ها که اغلب نقاط کشور رادرگیرکرده، چیست و کجاست. این مسئول پاسخ می‌دهد: منشأ گردو غبار در دو روز گذشته یک نقطه کانونی بین سمنان و اصفهان به نام «ریگ جن» بود و بعد گسترش پیدا کرد و بسیاری از نقاط مختلف را در‌بر‌گرفت و تشدید شد. در فصول خیلی گرم که تبخیر آب زیاد می‌شود و جریان هوا شدت می‌گیرد، در مناطق حساس خیزش گردوغبار داریم. باید قبول کنیم که ذات منطقه ما این وضعیت را از قدیم داشته است و یک‎سری بهره‌برداری نامناسب، باعث تشدید این بلایای طبیعی در مناطق غبارخیز و پراکنده شد.

همسایگانی که همکاری نمی‌کنند

در سال‌های اخیر و به ویژه با روی کارآمدن دولت شهید جمهور سید ابراهیم رئیسی، پیگیری‌های بین المللی درخصوص کنترل منطقه‌ای گردوغبار هم جدیت یافت که برگزاری اجلاس بین‌المللی مقابله با توفان‌های ماسه و گرد وغبار با حضور ۵۰ کشور و نهاد بین‌المللی در مهرماه ۱۴۰۲ از جمله این پیگیری‌ها بود.

اما امروز روایت دیگری از دبیر ستاد ملی گردوغبار می‌شنویم: مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در رابطه با همکاری با سوریه و عراق برای کاهش کانون‌های گردوغبار متأثر بر کشورمان توضیح داد: حدود یک ماه و نیم پیش تمام اقدامات لازم را برای میزبانی از آن‌ها انجام دادیم و برنامه‌ریزی بازدید‌ها و اسکان آن‌ها را نیز انجام دادیم تا به ایران بیایند.

طبق پروتکلی که وجود دارد، هزینه رفت‌وآمد با کشور‌های مهمان و هزینه اسکان و غذا را کشور میزبان پرداخت می‌کند، متأسفانه اینها در آخرین لحظه گفتند؛ «تأمین اعتبار برای گرفتن بلیت انجام نشده است.» و برنامه همکاری را یک روز مانده به سفر به هم زدند.

طهماسبی بیرگانی اضافه کرد: ما همچنان به‌صورت دائم به وزارت امور خارجه نامه می‌دهیم و وزارت امور خارجه نیز با این کشور‌ها نامه‌نگاری می‌کند، اما متأسفانه کارشکنی می‌کنند و پای کار نمی‌آیند.