چالش مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک در کشور/ تجویز آنتی‌بیوتیک برای درمان آنفلوانزا صحیح نیست

به گزارش مجله خبری نگار،سیدحیدر محمدی، در نخستین سمینار "تصمیم گیری مبتنی بر شواهد علمی، بررسی چالش‌های دارویی در اقتصاد سلامت و ارائه راهکار‌ها برای آن"، اظهار کرد: تجویز و مصرف منطقی دارو موضوعی نیست که صرفا مربوط به گروه خاصی باشد، یقینا نیازمند ارتباط تنگاتنگ چند حوزه دارد که برخی درون بخشی و برون بخشی است.

وی افزود: مصرف منطقی دارو‌ها زمانی محقق می‌شود که مردم از نحوه و میزان مصرف دارو‌ها آگاه باشند که این موضوع هم بیانگر اهمیت آموزش سلامت است. در این راستا، اقداماتی نظیر چاپ مقالات و کتابچه‌های مختلف و توزیع آن‌ها در مراکز بهداشت و آموزش در صدا و سیما انجام شده که سبب فرهنگسازی در مصرف برخی دارو‌ها شده است، اما این میزان آگاهی رسانی هنوز به حدی نرسیده که مثلا در مورد صرفه جویی در مصرف آب و برق و گاز مشاهده می‌کنیم و این درحالی است که موضوع دارو بسیار حائز اهمیت است.

وی با اشاره به اینکه تجویز و مصرف آنتی بیوتیک‌ها تبدیل به یک چالش شده است، تصریح کرد: خیلی از مردم نمی‌دانند داروی تجویز شده درست است یا خیر و متاسفانه برخی پزشکان هم اطلاعات کافی در اختیار بیمار قرار نمی‌دهند و برخی هم به دلیل تب کمبود دارو در حال دپوی آنتی بیوتیک هستند و نمی‌دانند این کارشان چه تبعاتی ممکن است ایجاد کند. کار مهم ما فرهنگسازی در این بخش است که در بخش سرپایی پزشکان بسیار می‌توانند تاثیرگذار باشند.

وی در ادامه تاکید کرد: در سازمان غذا و دارو در حوزه آموزش، بنر‌های تبلیغاتی با محوریت تجویز و مصرف منطقی دارو را تولید و عرضه کرده‌ایم. در عین حال دوره‌هایی در مدارس برای آموزش دانش آموزان و والدین آن‌ها تدارک دیده شد؛ همچنین انیمیشن‌هایی برای پخش در صدا و سیما تهیه شد، اما یکی از مشکلات ما قیمت‌های بالای تبلیغات در صدا و سیماست. متاسفانه صدا و سیما بیشتر روی مبحث اقتصادی تاکید دارد تا اینکه تبلیغات در این حوزه را به چشم آموزش برای سلامتی مردم نگاه کند. این نگاه مادی باید اصلاح شود تا آموزش سلامت از این طریق تسهیل شود.

رییس سازمان غذا و دارو با اشاره به اصلاح الگوی مصرف فرآورده‌های آنتی بیوتیک، تصریح کرد: در این راستا راهنما‌های بالینی مصرف منطقی آنتی بیوتیک‌های پرهزینه و پرمصرف با کمک داروسازان بیمارستانی و بالینی تدوین و با کمک سازمان‌های بیمه‌گر در مراکز درمانی پیگیری شد.

وی ادامه داد: یکی از مشکلات ما این است که نه تنها مردم بلکه پزشکان هم در ثبت و گزارش عوارض دارویی اطلاعات کافی ندارند؛ درحالیکه در سامانه تی تک می‌توانند این عوارض را ثبت کنند. سال ۹۹ و به دنبال تجمع خانواده مبتلایان به CF در مقابل سازمان غذا و دارو و شکایتی که درخصوص عوارض دارویی خود داشتند، این عوارض به ثبت رسید و مشخص شد داروی مصرفی آن‌ها باید تغییر کند تا عوارض از بین برود. باید آگاهی پزشکان از گزارش عوارض دارویی افزایش یابد.

محمدی عنوان کرد: شباهت‌های ظاهری دارویی هم باید رفع شود تا از اشتباهات احتمالی جلوگیری شود و این موضوع باید مورد توجه کارخانه‌های تولیدی قرار گیرد.

وی با بیان اینکه اصلاح الگوی مصرف دارو برحسب محاسبه همکاران ما درخصوص نسخ آنتی بیوتیک در سال ۱۴۰۰ به ۳۶.۶ درصد رسیده است، درحالیکه این عدد در سال ۱۳۹۰ مقدار ۴۵ درصد بوده است، ادامه داد: متاسفانه در زمینه آنتی بیوتیک تجویز اشتباه صورت می‌گیرد؛ به عنوان مثال، این دارو را برای درمان آنفلوآنزا تجویز می‌کنند که صحیح نیست. نظام پزشکی و معاونت درمان باید به این مشکل ورود کنند. سال قبل در زمینه قارچ سیاه به شدت با مشکل مواجه شدیم به نحوی که با وجود اینکه در دو ماه مصرف آمفوتریسین بی ۲۰ هزاربسته بود، اما با افزایش تجویز، این میزان تولید در یک هفته به اتمام رسید.

رییس سازمان غذا و دارو بیان کرد: مداخلات همکاران بالینی ما در زمینه تجویز منطقی آنتی بیوتیک در مراکز درمانی اثرگذار است. در سال ۱۳۹۸ مصرف آلبومین به یکباره کاهش یافت که ناشی از رعایت پروتکل‌های تجویز توسط پزشکان و رصد بیمه‌ها بود تا تجویز منطقی صورت گیرد.

وی به پویش "دارو زباله نیست" اشاره و عنوان کرد: این طرح بسیار موثر بود تا دارو‌های تاریخ مصرف گذشته جمع آوری شده و به صورت اصولی امحا شود.

محمدی در ادامه با اشاره به افزایش مصرف دارو‌های قلبی و عروقی و افسردگی، تاکید کرد: بخشی از افزایش مصرف دارو‌های روانپزشکی این است که تابوی مصرف این دارو‌ها شکسته شده و افراد نسبت به درمان مشکل خود اقدام می‌کنند. اما درحال حاضر تقریبا در هر خانه‌ای دارو‌های قلب و عروق وجود دارد. از طرفی برخی هم اقدام به دپوی انسولین می‌کردند که این موضوع با اصلاحات ارزی و تغییر قیمت انسولین تا حدی اصلاح شد. قیمت انسولین آزاد حدود ۲۶ تا ۳۰ هزار تومان بود که اکنون به حدود ۱۴۰ هزارتومان رسیده است و این کمک کرد تا مصرف آزاد و قاچاق معکوس برطرف شود؛ البته قیمت تجویز انسولین با نسخه برای بیمار هنوز همان ۳ هزار تومان است.

وی اصلاح سیاست ارزی دارو را راهکاری برای تجویز و مصرف منطقی دارو دانست و گفت: اثرات مثبت طرح دارویار سال آینده کاملا مشهود خواهد شد. اجازه نمی‌دهیم داروی تجویزی گران شود و اگر فرد از مسیر صحیح تجویز پزشک بخواهد دارو دریافت کند، افزایش پرداختی از جیب نخواهد داشت، اما کسی که خودسرانه اقدام به مصرف دارو می‌کند دیگر به سهولت نمی‌تواند این کار را انجام دهد؛ هرچند که هنوز هم قیمت داروی آزاد در ایران از سایر کشور‌ها کمتر است.

وی گفت: در زمینه دارو‌های آنزیمی از معاونت درمان خواستیم مراکز درمانی بتوانند دارو را دریافت و به بیمار تزریق کنند که مشکلات تزریق و خروج از زنجیره برطرف شود.

رییس سازمان غذا و دارو افزود: نسخه الکترونیک هم در زمینه کاهش اشتباهات دارویی بسیار کمک کننده بود. همچنین، مصرف منطقی دارو توجیه اقتصادی دارد، اما در عین حال باید برای آن فرهنگسازی شود و پزشک و داروساز هم بدانند که کمک‌های آن‌ها برای کاهش مصرف غیرمنطقی دارو تاثیرات مثبتی خواهد داشت.