به گزارش مجله خبری نگار، ودیعهگذاری بر بطریهای یکبار مصرف در صنایع غذایی طرح موفقی است که در حدود ۴۰ کشور دنیا، خصوصا در کشورهای توسعه یافته در حال اجرا است. ایده اصلی ایجاد انگیزه مالی برای مصرف کنندهها و در نتیجه افزایش بازیافت سیستماتیک بطریهای فلزی، پلیمری و در نهایت شیشهای است.
دکتر مهدی داراب، عضو هیات علمی دانشکده مهندسی مواد و متالورژی دانشگاه علم و صنعت ایران که این ایده را در زندگی ۱۵ ساله در کشورهای اسکاندیناوی از نزدیک تجربه کرده، با اشاره به این که ودیعهگذاری بر بطریهای یکبار مصرف در حال حاضر در حدود ۴۰ کشور دنیا از جمله سوئد و نروژ در حال اجرا است، اظهار داشت: در این مدل با ایجاد مشوقهای مالی برای مصرف کنندگان و ترغیب آنها به تحویل بطریهای فلزی، پلیمری و شیشهای به سیستمهای بازیافت، ضمن جلوگیری از رها شدن این پسماندها در محیط زیست، صرفه جویی اقتصادی قابل توجهی هم صورت میگیرد. ضمن این که تحقیقات نشان داده با عادت کردن مردم به تحویل بطریها و ظروف پلاستیکی که بخش قابل توجهی از زبالههای شهری را تشکیل میدهند، تدریجا عادت به رها نکردن سایر زبالهها هم در جامعه نهادینهتر میشود.
وی با اشاره به این که ودیعه (گرو) گذاری برای ظروف شیشهای شیر و نوشابه سالها قبل در ایران و برخی کشورها رواج داشته است، اظهار داشت: ودیعه گذاری برای شیشههای شیر و نوشابه که با دلایل اقتصادی صورت میگرفت به تدریج منسوخ شد، ولی برخی کشورها همین روند را روی ظروف پلیمری و فلزی، این بار با انگیزههای زیست محیطی و با هدف کاهش پلاستیک که قرنها در طبیعت باقی میماند، ادامه دادند. در این سیستم مصرف کنندگان با بازگرداندن ظروف آب، نوشابه، آبمیوه و از جنس PET، فلزی و بعضا شیشهای مبلغی را دریافت میکنند. برای تسهیل این فرایند از «تجهیزات مکانیزه دریافت» یا «خوددریافت» (RVM) که با قرار دادن هر ظرف در محفظه خاص آن، مبلغی را به فرد پرداخت میکند استفاده میشود. در ایران هم میتوان این دستگاهها را در فروشگاههای زنجیرهای یا اماکن شلوغ قرار داد. البته موفقیت این طرح منوط به ایجاد ساز و کار گرویی برای بسته بندیهای یکبار مصرف است و در غیر اینصورت تجهیزات به تنهایی باعث افزایش معنی دار بازیافت نخواهد شد.
داراب با بیان این که در کشور نروژ که از پیشگامان توسعه این سیستم است تا ۹۷ درصد بطریهای یکبار مصرف بازیافت میشوند، اظهار داشت: هر بطری پلاستیکی تقریبا ۱۲ بار قابل بازیافت است و به این ترتیب حجم زبالههای پلاستیکی به نحو چشمگیری کاهش مییابد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا استفاده مجدد از ظروف پلاستیکی و فلزی نوشابه و آب، مشکلات و نگرانیهای بهداشتی که در زمان ودیعه گذاری شیشههای شیر و نوشابه هم مطرح بود را ایجاد نمیکند، گفت: در این سیستم ظروف پلاستیکی، فلزی و شیشهای کاملا وارد فرایند بازیافت میشوند یعنی به مواد اولیه تبدیل شده و مجددا در ساخت ظروف و دیگر وسایل از آنها استفاده میشود و به هیچ وجه از مدل قدیمی شست و شو و استفاده مجدد از ظروف شیشهای شیر و نوشابه استفاده نمیشود.
عضو هیات علمی دانشکده مهندسی مواد و متالورژی دانشگاه علم و صنعت ایران خاطرنشان کرد: برای معرفی و ترویج این ایده، همایش ملی ودیعه گذاری بر بطریهای یکبار مصرف، ۱۲ تیرماه به همت انجمن علمی مهندسی مواد و متالورژی دانشگاه علم و صنعت ایران با سخنرانی صاحبنظران برجسته محیط زیست، بازیافت و اقتصاد چرخشی کشور، مسئولان و تصمیمسازان کلان کشور در محل این دانشگاه برگزار میشود.
مهسان اردشیرتنها، عضو انجمن مهندسی مواد و متالورژی دانشگاه علم و صنعت و دبیر اجرایی این همایش هم اظهار کرد: این همایش اولین رویداد در حوزه ودیعه گذاری در کشور است که میتواند به اولین گام برای تحقق این رویا بدل شود.
وی تاکید کرد: انجمن علمی مهندسی مواد و متالورژی دانشگاه علم و صنعت به دنبال برپایی رویدادی ماندگار در دانشگاه با دامنه تاثیر ملی بود که این موضوع برای آن انتخاب شد. این موضوع هم از جهات زیست محیطی و هم اقتصادی برای مهندسین مواد و البته بقیه رشتهها حائز اهمیت است و ما امیدواریم همایشهای بعدی در سالهای بعد نیز پربارتر برگزار شود. این همایش میتواند سنگ بنایی برای شکل گیری قانون ودیعه گذاری بر بطریها و اجرایی شدن این طرح در کشور ما شود.
در حاشیه این همایش، مسابقهای با عنوان رقابت برترینهای حوزه محیط زیست هم برگزار میشود.
فاطمه نجاری، عضو انجمن علمی مهندسی مواد و متالورژی دانشگاه علم و صنعت ایران و مسوول برگزاری این رقابت زیست محیطی در دبیرخانه همایش ملی ودیعه گذاری بر بطریها گفت: تشکلهای زیست محیطی و اساتید و دانشجویانی که در پنج سال اخیر در حوزه محیط زیست مقاله یا پایان نامه ارائه کردند میتوانند در رقابت مقالات، پایان نامهها و تشکلهای برتر زیست محیطی که در حاشیه نخستین همایش ملی ودیعه گذاری بر بطریها برگزار میشود، شرکت کنند.
در مراسم اختتامیه همایش که عصر روز دوازدهم تیرماه برگزار میشود با اعطای جوایزی نفیس از برگزیدگان این مسابقه تقدیر میشود.
گفتنی است علاقمندان میتوانند برای ثبت نام در همایش ملی ودیعه گذاری بر بطریها و شرکت در رقابت زیست محیطی جنبی این همایش به نشانی اینترنتی http://drs.iust.ac.ir/ مراجعه کنند.