خورشید گرفتگی یک منظره دیدنی و یک رویداد نادر نجومی است. هر یک فقط از یک منطقه محدود قابل مشاهده است.
در سال ۲۰۲۰، بسیاری از مکانها همان روز مهلت ژوئن خورشید حلقوی حلقوی نادر را مشاهده کردند. این اتفاق فقط دو بار در این قرن، در سال ۲۰۲۰ و در ۲۱ ژوئن ۲۰۳۹ رخ خواهد افتاد.
اگر نمیتوانید این گرفتگی را از شهر خود ببینید، ناامید نشوید. ما میخواهیم یک جریان زنده از ماه گرفتگی را با اطلاعات فراوان، تصاویر و حقایق در مورد این و سایر گرفتگیها پخش کنیم.
گرفتگی خورشید هنگامی اتفاق میافتد که ماه بین خورشید و زمین حرکت میکند، پرتوهای خورشید را مسدود میکند و سایههایی را روی قسمتهایی از زمین میاندازد.
سایه ماه به اندازه کافی بزرگ نیست که بتواند کل سیاره را درگیر کند، بنابراین سایه همیشه محدود به یک منطقه خاص است. این منطقه در طول ماه گرفتگی تغییر میکند، زیرا ماه و زمین در حرکت ثابت هستند: زمین به طور مداوم به دور خورشید روی محور خود میچرخد و ماه در مدار زمین میچرخد. به همین دلیل به نظر میرسد گرفتگیهای خورشیدی از یک مکان به مکان دیگر سفر میکنند.
نحوهی خورشید گرفتگی
۴ نوع مختلف خورشید گرفتگی وجود دارد؛ که با توجه اینکه چه مقدار از قرص خورشید گرفته است متفاوت است، میزان گرفتگی آن بستگی به این دارد که کدام قسمت از سایه ماه روی زمین قرار میگیرد.
۱- گرفتگی جزئی خورشیدی هنگامی رخ میدهد که ماه فقط قرص خورشید را به طور جزئی تاریک میکند و فقط سایهی کمرنگ خود را روی زمین میاندازد.
۲- گرفتگیهای خورشیدی حلقوی زمانی اتفاق میافتد که قرص ماه به اندازه کافی بزرگ نباشد که کل قرص خورشید را بپوشاند، و لبههای بیرونی خورشید برای ایجاد حلقه نورانی در آسمان قابل رویت است. یک خورشید گرفتگی حلقوی خورشید میگیرد وقتی که ماه به نقطهی اوج نزدیک است، و ماه antumbra بر روی زمین بیفتد.
۳- کل گرفتگی خورشیدی وقتی اتفاق میافتد که ماه کاملاً خورشید را بپوشاند، و تنها میتواند در مکانهایی از کره زمین که به خط واصل مرکز خورشید و مرکز کره ماه خیلی نزدیک هستند، این اتفاق بیفتد. شما در مسیری هستید که ماه تاریکترین سایه خود را میگذارد، میتوانید تمام گرفتگی خورشید را مشاهده کنید.
۴- گرفتگی خورشیدی ترکیبی، همچنین به عنوان گرفتگی کلی حلقوی شناخته میشود، نادرترین نوع آن است. آنها زمانی اتفاق میافتند که در طول مسیر گرفتگی، گرفتگی از حلقوی به کل گرفتگی خورشیدی تغییر میکند و یا برعکس.
انواع خورشید گرفتگی
خورشید گرفتگی فقط از مناطقی روی زمین قابل مشاهده است که سایه ماه در آن میافتد، و هرچه به مرکز مسیر سایه نزدیکتر باشید، گرفتگی بزرگتر به نظر میرسد.
خورشید گرفتگیها معمولا با توجه به میزان تاریکی یا بیشترین نقطهی تاریک شدن آنها نامگذاری شده اند.
تاریکترین نقطه خورشیدگرفتگی فقط از یک ناحیه کوچک قابل مشاهده است. در اکثر مکانها و بیشتر مدت زمان، گرفتگی کل، حلقوی و ترکیبی مانند یک خورشید گرفتگی جزئی به نظر میرسد.
حدود ۳۰ روز طول میکشد تا ماه یک گردش کامل به دور زمین انجام دهد و در هر بار گردش، یک بار ماه نو رخ خواهد داد.
اگر صفحه مداری گردش ماه به دور زمین همان صفحه مداری گردش زمین به دور خورشید میبود، در هر ماه یک بار خورشید گرفتگی رخ میداد. اما وجود ۵ درجه انحراف زاویهای بین این دو صفحه، باعث میشود که در بسیاری از ماه ها، ماه از بالا یا پایین قرص خورشید بگذرد.
بنابرین تنها دو یا سه بار در هر سال، ماه در هنگام عبور از فاصله میان زمین و خورشید به اندازه کافی به خط واصل بین زمین و خورشید نزدیک میشود و در این هنگام گرفتگی خورشید رخ میدهد.
برای وقوع یک خورشیدگرفتگی، خورشید، ماه و زمین باید در یک خط کامل تراز شوند. این اتفاق در اطراف ماه نو هر ماه قمری رخ میدهد.
تراز وسط قرار گرفتن سه بدن سیارهای هر ماه قمری، در ماه نو اتفاق میافتد.
گرههای قمری زمان وقوع خورشید گرفتگی
گرههای قمری مکانهایی هستند که ماه از هواپیمای مداری زمین عبور میکند.
هواپیمای مسیر ماه در اطراف زمین با زاویهای تقریباً ۵ درجه به هواپیمای مداری زمین در اطراف خورشید خلج مسطح است. نقاطی که هواپیمای مسیر مداری ماه با ماه گرفتگی برخورد میکند، گرههای قمری نامیده میشوند.
یک تراز کامل یا تقریباً کامل از خورشید، ماه و زمین تنها زمانی ممکن است رخ دهد که ماه نو نزدیک یک گره قمری باشد. این تنها در دورههایی اتفاق میافتد که کمی کمتر از ۶ ماه با هم فاصله دارند و به طور متوسط در حدود ۳۴.۵ روز طول میکشد. تنها در این مدت، که به عنوان دوره ماه گرفتگی نیز شناخته میشود، ممکن است گرفتگیها رخ دهد.
وقتی یک ماه کامل در طول ماه گرفتگی وجود دارد، ما شاهد یک گرفتگی ماه هستیم.
عینک مخصوص مشاهدهی خورشید گرفتگی
چه در زمان گرفتگی یا در غیر این صورت، بدون عینک محافظ هرگز مستقیماً به خورشید نگاه نکنید. اشعه ماوراء بنفش خورشید میتواند شبکیه چشم شما را سوزاند و منجر به آسیب دائمی یا حتی کوری شود.
بهترین راه برای ایمن تماشای یک خورشیدگرفتگی کامل، زدن عینک محافظ خورشیدگرفتگی یا تهیه تصویر از خورشید گرفتگی با استفاده از یک پروژکتور سوراخ دار است.