خشکسالی نفس کشاورزی خراسان شمالی را به شماره انداخت/ فشار اقلیمی بر کشاورزان!

به گزارش مجله خبری نگار، خراسان شمالی، استانی که کشاورزی از دیرباز یکی از ستون‌های اصلی معیشت مردم آن بوده، امسال با چالشی بی‌سابقه روبه‌رو شده است؛ خشکسالی گسترده و کاهش محسوس بارندگی‌ها که نفس کشاورزی و تولید محصولات اساسی را به شماره انداخته است. با گذشت بیش از 70 روز از آغاز سال زراعی و آغاز کشت‌های پاییزه، هنوز میزان بارش‌ها به حد مطلوب نرسیده و این موضوع موجب نگرانی جدی کشاورزان و مسئولان شده است. بارش‌های ناچیز و پراکنده، فشار مضاعفی بر منابع آب زیرزمینی و خاک‌های کشاورزی وارد کرده و ادامه این روند می‌تواند اثرات مخرب اقتصادی و معیشتی گسترده‌ای بر خانواده‌های روستایی و امنیت غذایی استان بگذارد.

سال زراعی جاری، حدود 230 هزار هکتار از اراضی استان به کشت محصولات پاییزه مانند گندم، جو، نخود، عدس و سایر گیاهان زراعی اختصاص یافته است. این سطح گسترده زیرکشت نشان‌دهنده وابستگی مستقیم مردم به کشاورزی برای تأمین معیشت و درآمد است، اما شرایط اقلیمی و محدودیت منابع آب، مدیریت دقیق و علمی این اراضی را الزامی کرده است. کارشناسان جهاد کشاورزی تأکید دارند که رعایت الگوی به‌زراعی، مدیریت مصرف کود، عمق مناسب کشت و استفاده از روش‌های نوین کشاورزی، تنها راهکار عبور از این بحران است. مصرف بی‌رویه کودهای شیمیایی و عدم توجه به الگوی زراعی، علاوه بر افزایش تنش‌های ثانویه برای گیاه، منابع محدود استان را هدر داده و عملکرد محصولات را به شدت کاهش می‌دهد.

در شرایط کنونی، توسعه کشت‌های مکانیزه، اجرای کشت خطی و کشت مخلوط، به‌ویژه کاشت گیاهان کم‌آب‌طلب، به‌عنوان راهکارهای مؤثر برای افزایش بهره‌وری آب و به حداقل رساندن خسارت ناشی از خشکسالی مطرح شده است. همچنین اصلاح اراضی و بهره‌گیری از روش‌های نوین مانند کشت عمودی می‌تواند به تولید پایدار در شرایط دشوار اقلیمی کمک کند. با این حال، چالش اصلی همچنان در توازن میان رعایت الگوی کشت و تأمین معیشت کشاورزان و امنیت غذایی استان است؛ محصولاتی که نیاز است در سطح ملی و استانی تولید شوند، باید با کنترل دقیق میزان کشت و توجه به منابع محدود آب مدیریت شوند. کمبود برخی محصولات سیفی مانند سیب‌زمینی و پیاز در سال‌های گذشته نشان می‌دهد که عدم رعایت این الگو می‌تواند پیامدهای جدی برای بازار و معیشت مردم داشته باشد.

در نهایت، عبور موفق از این شرایط دشوار بدون همراهی کشاورزان، اجرای دقیق توصیه‌های فنی و استفاده از روش‌های نوین کشاورزی ممکن نخواهد بود. کارشناسان و مسئولان جهاد کشاورزی استان هشدار می‌دهند که تنها با مدیریت هوشمندانه منابع، انتخاب ارقام مناسب، رعایت دقیق الگوی زراعی و مصرف بهینه آب و کود، می‌توان کشاورزی خراسان شمالی را از فشار شدید اقلیمی نجات داد و مسیر تولید پایدار و امنیت غذایی را حفظ کرد. شرایط کنونی، زنگ خطری است برای توجه به تغییرات اقلیمی و ضرورت آماده‌سازی کشاورزی استان در برابر چالش‌های آتی، زیرا هر تأخیر و کوتاهی در اقدام، می‌تواند خسارت جبران‌ناپذیری بر کشاورزان و اقتصاد محلی وارد کند.

وحید صباغ مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در بجنورد، اظهار داشت: با گذشت حدود 70 روز از آغاز سال زراعی و کشت‌های پاییزه، متأسفانه بارندگی استان به حد کافی نرسیده و کشاورزی همچنان تحت فشار شرایط اقلیمی است. وی گفت پیش‌بینی‌های سازمان‌های هواشناسی حاکی از بارش باران و برف در پایان هفته است، اما تا این لحظه تداوم خشکی نگرانی‌های جدی ایجاد کرده است.

صباغ با اشاره به سطح زیرکشت محصولات پاییزه افزود: امسال حدود 230 هزار هکتار از اراضی استان به کشت گندم، جو، نخود، عدس و سایر گیاهان زراعی اختصاص یافته است. به گفته او، کودهای پایه شامل اوره، فسفات و پتاس به‌طور کامل تأمین شده و توزیع آنها بین کشاورزان در حال انجام است. وی از کشاورزان خواست برای دریافت کود و خدمات فنی به مراکز جهاد کشاورزی مراجعه کنند.

صباغ رعایت الگوی به‌زراعی را مهم‌ترین عامل حفظ تولید در شرایط کم‌آبی دانست و گفت: رعایت میزان مصرف کود، یکی از چالش‌های جدی ماست. مصرف بیش از حد، علاوه بر ایجاد تنش ثانویه در گیاه، باعث هدررفت منابع و کاهش عملکرد می‌شود. او افزود: رعایت عمق صحیح کشت نیز یکی از عوامل اساسی استقرار مناسب گیاه است و توجه به آن می‌تواند بخش مهمی از مشکلات رشد اولیه را برطرف کند.

مدیر زراعت جهاد کشاورزی استفاده از کشت‌های مکانیزه و اجرای کشت خطی را از راهکارهای افزایش بهره‌وری آب عنوان کرد و گفت: توسعه کشت گیاهان کم‌آب‌طلب به‌ویژه در کشت بهاره آغاز شده و می‌تواند کمک بزرگی برای کشاورزان باشد. وی همچنین اصلاح اراضی، کشت مخلوط و برخی روش‌های نوین مانند کشت عمودی را از ابزارهای مهم افزایش بهره‌وری دانست.

صباغ درباره محدودیت کشت برخی محصولات نیز توضیح داد: در ابتدای هر سال زراعی الگوی کشت متناسب با منابع آب و خاک به استان‌ها ابلاغ می‌شود. هدف نخست این الگو، استفاده بهینه از منابع محدود آب است، اما باید به تأمین معیشت کشاورزان و امنیت غذایی کشور هم توجه کرد. برخی محصولات باید در سطح ملی و استانی تولید شوند، اما میزان آنها باید کنترل شود. او گفت: در مورد محصولات سیفی، شاهد بوده‌ایم که در بعضی سال‌ها کمبود محصولاتی مثل سیب‌زمینی و پیاز رخ می‌دهد و این موضوع لزوم رعایت الگو و تنظیم تولید را دوچندان می‌کند.

وی در پایان تأکید کرد که همراهی کشاورزان با توصیه‌های فنی، انتخاب ارقام مناسب، مدیریت کود و آب و اجرای الگوی کشت، شرط اصلی عبور استان از شرایط سخت اقلیمی پیش‌رو است.