به گزارش مجله خبری نگاربرای همه ما پیش آمده که با داشتن اندک سردرد، احساس ناراحتی و یا درد اقدام به مصرف خودسرانه دارو میکنیم در حالی که هیچ اطلاعی از عوارض یا میزان دُز مصرفی دارو نداریم.
انباشت دارو در خانه و مصرف خودسرانه آن، تنها مشکل حوزه دارو نیست، بلکه برخی پزشکان نیز با تجویزهای بی رویه دارو به این مشکلات دامن میزنند.
متاسفانه طبق آمار وزارت بهداشت و درمان، میزان تجویز آنتی بیوتیکها دربرخی نسخهها بیش از اندازه است که همین امر موجب شده میزان مصرف آنتی بیوتیک در کشور بالا باشد، بطوری که در فصل پاییز امسال با توجه به شیوع آنفلوانزا در کشور، در مقطعی از زمان با کمبود داروهای آنتی بیوتیک روبرو باشیم.
در گفت وگویی که با چند نفراز شهروندان ارومیهای داشتیم همگی معتقد بودند که دلیلی ندارد برای یک سرما خوردگی ساده به پزشک مراجعه کنیم و چند ساعتی معطل ویزیت پزشک بشویم بلکه با خرید چند قرص مسکن بیماری خود را درمان میکنیم.
به عنوان نمونه قاسمی که خانه دار است،افزود: هر بار که به سرماخوردگی مبتلا میشویم پزشک ۴قلم داروی تکراری تجویز میکند، باتوجه به هزینه ویزیت دلیلی ندارد برای یک سرما خوردگی ساده به پزشک مراجعه کنیم از آنتی بیوتیکهای که در خانه است، استفاده میکنم.
وی تصریح کرد: در یخچال خانه یک کیسه دارو مسکن و آنتی بیوتیک دارم که وقتی ناراحتی جزیی داشته باشیم از آنها استفاده میکنیم.
عطارد یکی دیگر از شهروندان ارومیه نیز افزود: در یخچال خانه چند ورق قرص معده دارم هربار که معده ام درد میکنم از آن استفاده میکنم و وقتی تمام میشود دیگر به دکتر نمیروم از داروخانه تهیه میکنم.
وی تصریح کرد: در خانه به مقدار زیاد قرص و شربت داریم، برخی از داروهای که دکتر تجویز کرده را بعد از اینکه بیماری مان خوب شده دیگر مصرف نکرده ایم. خب همانها را در موارد مشابه مصرف میکنیم.
محمد دلیراد، معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه افزود: دارو همیشه بهعنوان یک عامل اصلی در درمان بیماریها مورداستفاده بوده است و هر کشـوری بـر اسـاس وضـعیت جغرافیایی، بیماریها و منابع مالی تعدادی از این داروها را در لیست داروهای اساسی خود قـرار داده و پزشکان موظف به تجویز بر اساس فهرست دارویی کشور هستند.
وی تصریح کرد: متأسفانه امروزه با توجه به کمبودهای دارویی و تجویز و مصرف غیرمنطقی داروها شاهد مشکلات زیادی در تامین بهموقع دارو برای بیماران هستیم.
دلیراد اظهار کرد: با توجه به محدود بودن منابع مالی و بودجهای و اینکه قسمت عمدهای از این بودجه صرف تهیه و مصرف دارو میشود میتوان با تجویز و مصرف منطقی دارو از اتلاف سرمایه ملی جلوگیری کرد.
وی ادامه داد: ارائه کارنامه برای پزشکان در خصوص چگونگی تجویز دارو، استفاده از سیستمهای تشویقی و تنبیهی برای پزشکان، استفاده از ظرفیت علمی اعضا کمیته در جهت برگزاری دورههای بازآموزی و فرهنگسازی عمومی در خصوص عدم مصرف بیرویه دارو راهکارهای است که میتوان از مصرف خود سرانه و انبار دارو در خانهها جلوگیری کرد.
دکتر سید جلیل موسوی، متخصص بیماریهای عفونی افزود: مصرف خوراکی داروها نسبت به سایر روشهای تزریقی شایعترین راه مصرف داروها است و نسبت به دیگر روشها معمولا ساده تر، راحتر و مطمئن تراست.
وی با اشاره به اینکه ۷۵درصد درمان از طریق دارو انجام میشود، تصریح کرد: هیچ داروی وجود ندارد که عارضه نداشته باشد، بنابراین ۷۵درصد عوارض دارویی وابسته به دُز مصرفی است.
موسوی با تاکید به اینکه در ایران سالانه متوسط ۳۳۹عدد دارو توسط هر ایرانی مصرف میشود، یاد آور شد: بین ۱۰ تا ۱۵ درصد مجموع داروها در کشور بدون مشورت با پزشک مصرف میشود.
این متخصص بیماریهای عفونی با اشاره به اینکه مصرف خودسرانه، انبار خانگی آنتی بیوتیکها اقدامی بسیار ناپسند است، خاطر نشان کرد: مسکن ها، قطرههای چشمی، آنتی بیوتیکها بیشترین میزان مصرف خود سرانه را دارند.
وی ادامه داد: یکی از زیان بارترین عوارض نگه داری داروها در خانه و یا مصرف خودسرانه دارو، ایجاد مقاومت دارویی و بروز میکروب مقاوم است.
موسوی اظهار کرد: در هر نسخه میانگین ۳یا۴قلم دارو تجویز میشود در حال که باید در دادن دارو و تجویز زیاد آن خسیس بود.
وی تصریح کرد: داروهای طب سنتی نیز به ۴گروه تقسیم میشوند که گروه ۳و۴ رابدلیل داشتن عوارض جدی باید با مشورت متخصص مصرف کرد و تصور اینکه دارویی سنتی و گیاهی است و بدون عارضه است، کاملا اشتباه است.
این متخصص بیماریهای عفونی افزود: ادویه جات، دم نوشها و عرقیات که بیشتر خواص دارویی دارند نیز باید در حد اعتدال و متناسب با مزاج افراد مصرف شوند.
با توجه به شیوع بالای مصرف خودسرانه دارو به ویژه آنتی بیوتیکها و تجویزهای غیر ضروری دارد توسط برخی پزشکان، طراحی و اجرای برنامههای آموزشی به منظور افزایش درک خطر مصرف خودسرانه دارو در بین اقشار مختلف جامعه ضروری بنظر میرسد.