کوچ از پلتفرم‌ها باید طبیعی باشد + موانع

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: با گذشت ۲۰ روز از رونمایی طرح حمایت از کسب و کار‌های اینترنتی، با هدف مهاجرت آن‌ها به پلتفرم‌های داخلی، هنوز بحث درباره آن داغ است؛ مسئولان وزارت ارتباطات، آن را بسیار راهبردی و اثرگذار می‌دانند، اما برخی مسئولان و کارشناسان نظرات دیگری دارند و بر فراهم کردن زمینه‌های طبیعی و واقعی کوچ پلتفرم‌ها تاکید می‌کنند ا زجمله قالیباف رئیس مجلس اخیرا در صحن علنی بر این موضوع تصریح کرد و گفت: «انتقال کاربران از یک پلتفرم خارجی به پلتفرم داخلی به صورت دستوری امکان پذیر نیست و این انتقال باید به صورت کوچ که توام با تسهیل گری و انگیزه است، انجام شود که امروز این تسهیل گری و انتقال را کم می‌بینیم، یعنی برخی دستگاه‌ها موانعی می‌گذارند که سزاوار نیست و باید رفع شود. مطمئناً اگر این پلتفرم‌ها سرعت و امنیت شخصی داشته باشند، همه ما می‌خواهیم که یک پلتفرم داخلی این کار را انجام دهد.»

حمایت‌های ویژه طرح

از امکان تعریف کیف پول و استفاده از رمزریال بگیرید تا حمایت‌های رایگان تبلیغاتی و معافیت‌های مالیاتی؛ همه و همه در طرح حمایتی دولت جمع شده است تا هم پلتفرم‌های بومی و هم کسب و کار‌هایی که به این پلتفرم‌ها مهاجرت می‌کنند، انگیزه مضاعفی برای این کار پیدا کنند. البته این‌ها فقط بخشی از حمایت‌های پیش‌بینی شده در طرح است و موارد دیگری همچون ارائه تسهیلات بانکی هم در آن دیده شده است.

پیگیری شخص رئیس جمهور

اهمیت این طرح هم از نگاه دولت بسیار بالاست؛ چراکه طی دوماه اخیر و با محدودیت‌های اینترنتی ایجاد شده، خساراتی به کسب و کار‌های اینترنتی وارد شده و مطالبه بحقی برای جبران این خسارت‌ها شکل گرفته است. آن‌طور که دیروز، رئیس سازمان فناوری اطلاعات و مسئول کارگروه راهبری اجرای این طرح اعلام کرد، شخص رئیس جمهور هم پیگیر روند اجرای طرح حمایت از کسب و کارهاست. «محمد خوانساری» دیروز به ایرنا گفت: «حداقل تا به حال ندیده‌ایم از عمر مصوبه‌ای ۱۰ روز کاری بگذرد و بالاترین مقام اجرایی کشور آن را پیگیری و مطالبه کند».

جانا سخن از زبان ما می‌گویی

مصاحبه خوانساری با خبرگزاری دولت، نکات مثبت بسیاری دارد؛ اما برخی موضوعات مطرح شده در آن، نظرات کارشناسان درباره ضعف اساسی طرح را اثبات کرد؛ به گفته او، طرح حمایت از سکو‌های داخلی و کسب و کار‌های فعال روی آن‌ها، از حدود یک سال قبل، آغاز شده و فیلترشدن واتس‌اپ و اینستاگرام طی دو ماه اخیر، فقط روند اجرای این طرح را تسریع کرده است. معاون وزیر ارتباطات تصریح کرده است که: «این مسئله مهم (طرح مورد اشاره)، چیزی نبود که پس از اعمال محدودیت‌ها به آن فکر کنیم». این همان نکته مهمی است که حالا به پاشنه آشیل طرح تبدیل شده و هر آن‌چه وزیر و معاون وزیر طی یک‌سال اخیر بافته‌اند، تقریبا پنبه کرده است؛ چراکه به اعتقاد کارشناسان، چنین طرح مهمی یک بستر مناسب برای اجرا می‌خواهد تا با ایجاد رقابت سالم بین پلتفرم داخلی و خارجی، تقاضا و عرضه واقعی شکل بگیرد؛ چیزی که اکنون در دسترس نیست!

کوچی که باید طبیعی باشد

این نگاه کارشناسی حتی از تریبون مجلس هم مطرح شد و قالیباف رئیس قوه مقننه اعلام کرد که «انتقال کاربران از یک پلتفرم خارجی به پلتفرم داخلی به صورت دستوری امکان‌پذیر نیست». «رضا الفت نسب» دبیر اتحادیه کسب و کار‌های مجازی هم در این باره گفته بود: «اگر این تصور وجود دارد که با ارائه این حمایت‌ها، می‌شود کسب و کار‌ها را از اینستاگرام به پلتفرم‌های داخلی منتقل کرد، این یک تصور دور از واقعیت است؛ چرا که کسب و کار‌های مجازی به دنبال بستری هستند که در آن تجمع مخاطب وجود داشته باشد».

آماری که زیباست، اما ...

مرور صحبت‌های الفت نسب در کنار این صحبت خوانساری که گفته «میزان رضایت و اقبال مردم از سکو‌های داخلی را می‌توان با تعداد نصب و تعداد کاربر فعال ماهیانه آن‌ها رصد کرد» هم، یکی دیگر از ایرادات اساسی طرح حمایتی را نشان می‌دهد. البته عیسی زارع پور وزیر ارتباطات هم پیش از این، چنین استدلالی را مطرح کرده بود که «در یک روز شاهد حضور ۱۷ میلیون کاربر روی پلتفرم داخلی بوده‌ایم»؛ استدلالی که در حوزه اقتصادی ملاک و معیار خوبی نیست؛ چراکه ۱۷ میلیون کاربری که وزیر به آن اشاره کرده، شامل بسیاری از افرادی می‌شود که در وضعیت فیلترینگ فعلی، ناگزیر به استفاده از یک پلتفرم داخلی برای ارتباطات فردی خود هستند، اما این دلیل نمی‌شود که بتوانیم آن‌ها را جامعه مخاطب کسب و کار‌های مجازی بدانیم.

۱۵۰ هزار میلیارد تومان خسارت

اما در کنار آمار‌هایی که وزیر ارتباطات به آن استناد می‌کند، نمی‌شود آمار‌های تلخ فعالان اقتصادی بخش خصوصی را نادیده گرفت؛ مصداقش هم صحبت‌های هفته گذشته محسن عامری، رئیس مرکز بهبود محیط کسب‌و‌کار اتاق ایران است که به «اکوایران» گفت: «محدودیت دوماهه اینترنت بیش از ۱۵۰هزار میلیارد تومان به کسب و‌کار‌ها خسارت زده است».

کاهش سهم فناوری اطلاعات

دیروز هم «غلامحسین شافعی»، رئیس اتاق ایران، روایت‌های تلخ‌تری را مطرح کرد:

*۳.۳ درصد تولید ناخالص ملی به‌صورت مستقیم به اقتصاد حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات گره خورده است، اما محدودسازی اینترنت در چندماه اخیر ضمن آن‌که زیان جبران‌ناپذیری را بر بسیاری از شرکت‌ها به‌ویژه کسب‌وکار‌های فعال در بخش خدمات تحمیل کرده، به کاهش سهم فناوری اطلاعات در تولید ناخالص ملی منجر شده است.

*برآورد‌ها نشان می‌دهد معیشت ۹ میلیون نفر از جمعیت کشور که برای عرضه محصولاتشان از شبکه‌های اجتماعی بین‌المللی استفاده می‌کنند، با اختلال سراسری در شبکه اینترنت در معرض تهدید قرار دارد.

*بیش از ۷۱ درصد از محصولات مبادله شده در صفحات اینستاگرام، کالای تولید ایران بوده است که عمدتاً زنان و جوانان صاحبان این کسب‌وکار‌ها هستند.

استفاده ۹۳ درصد کاربران از فیلترشکن!

در کنار این گزاره‌های اقتصادی، گزارش اخیر کلود فلیر (شبکه معتبر تحلیل محتوا) هم نشان می‌دهد که «تقریبا ۹۳ درصد کل کاربران اینترنت در ایران از فیلترشکن استفاده می‌کنند» (۲۱ آبان-بازنشر شده در خبرگزاری‌ها). این یعنی احتمالا در صورت تداوم فیلترینگ اینستاگرام به عنوان بستر اصلی کسب و کار‌های مجازی، شاهد توقف فعالیت کاربران ایران روی آن نخواهیم بود و کوچ اجباری هم شکست خواهد خورد.

نمایندگان کسب و کار‌ها گلایه مندند

نکته مهم دیگری که تایید می‌کند، لازم است وزارت ارتباطات با چشمان بازدر این عرصه قدم بگذارد نقد‌های تعدادی از فعالان کسب و کار‌های اینترنتی است. در این باره حامد، ولی پوری مدیرعامل ازکی گفته است: اساس شبکه اجتماعی این است که ابتدا پلتفرم به بلوغ می‌رسد و سپس کسب و کار‌ها روی آن سرمایه‌گذاری می‌کنند، در واقع ابتدا شبکه اجتماعی تبدیل به مدیا می‌شود، سپس کسب و کار روی آن سوار می‌شود؛ نه این‌که پلتفرم برای بزرگ شدن سوار کسب و کار‌ها شود.

باید بستر کوچ اختیاری را فراهم کرد، نه کوچ اجباری

رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور هم درباره طرح حمایتی کوچ کسب و کارها، می‌گوید: به قول یکی از متفکران برجسته، اگر ما یک راهکار درست را انتخاب کنیم، حتی اگر آن را بد هم اجرا کنیم، باز هم راهکارمان قابل دفاع است، اما هر چقدر تلاش کنیم کاری را که از اساس غلط است، خوب اجرا کنیم، درنهایت نتیجه مطلوبی نخواهیم گرفت؛ این همان موضوعی است که درباره نوع مواجهه ما با خسارات کسب و کار‌های اینترنتی هم مطرح است. «سیدحسن هاشمی» می‌افزاید: آن‌چه ما مشاهده می‌کنیم، اتخاذ رویکرد محاسبه و پرداخت یک خسارت است که شاید یک مرهم موقت برای کسب و کار‌های خسارت‌دیده باشد، اما درد آن‌ها را درمان نخواهد کرد.

به گفته او، وقتی بستر کسب و کار را از آن‌ها گرفته‌ایم و می‌خواهیم به اجبار آن‌ها را به پلتفرم‌های بومی کوچ دهیم، این مصداقِ همان راهکار اشتباهی است که سعی می‌شود با تصویب و اجرای طرح‌های حمایتی، مثلا به یک شکل اجرا شود، در حالی که این کوچ باید به صورت طبیعی و در شرایط رقابتی انجام شود که اعتماد مردم به عنوان اصلی‌ترین عامل فعالیت کسب و کار‌ها را هم به همراه داشته باشد. هاشمی تصریح می‌کند: نمی‌توان بخش خصوصی را وادار به تعطیلی فعالیت در پلتفرمی مانند اینستاگرام و مهاجرت اجباری به پلتفرم بومی کرد، بلکه باید تلاش کرد پس از ایجاد شرایط مناسب، امکان فعالیت مجدد آن‌ها در پلتفرم دلخواه فراهم شود و آن زمان با تقویت طرح‌های حمایتی، بستر کوچ اختیاری را ایجاد کرد.