به گزارش مجله خبری نگار، دکتر سمیه کاظم نژاد، جنین شناس، دبیر علمی سمینار کاربرد سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی در درمان ناباروری در نشست خبری که امروز صبح به صورت مجازی برگزار شد، گفت: هم اکنون حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد زوجین با چالشهای ناباروری روبرو هستند که با مداخلات درمانی و تکنیکهای پیشرفته درمان میشوند، اما برخی از افراد حتی با تکرار این روشها شانس باروری شان زیر ۱۰ درصد است.
دانشیار و مدیر گروه مهندسی بافت پژوهشگاه ابن سینا افزود: سلول درمانی یکی از این فناوریهای نوینی است که امروزه برای درمانی بیماریهای مختلف مانند سرطان ها، هموفیلی، تالاسمی، ارتوپدی، زیبایی، دیابت، سیروز کبدی، پارکینسون و همچنین نازایی به کار میرود. هم اکنون سلول درمانی برای مداوای بسیاری از این بیماریها به عنوان یک پلن درمانی مطرح شده، اما در برخی از حوزهها مانند ناباروری، دیابت، سیروز کبدی، پارکینسون هنوز در فازهای کارآزمایی بالینی قرار دارد و باید مطالعات توسعه یابند تا وارد این عرصه شوند.
وی اظهارداشت: برای استفاده از سلولهای بنیادی باید ۴ فاکتور کلیدی انتخاب نوع سلول، شرایط جداسازی سلول، میزان دز سلول و نوع بیماری را مد نظر قرار دهیم. در انتخاب نوع سلول باید به نکاتی مانند دسترسی منبع سلول، داشتن کمترین روش تهاجمی، امکان تکرار و تکثیر توجه داشته باشیم. از سوی دیگر سلول بنیادی نباید باعث ایجاد تحریک سلول گیرنده و تومور شود. همچنین باید در این روش حداقل ملاحظات اخلاقی را رعایت کرده باشیم.
وی ادامه داد: برای جداسازی و کشت سلولهای بنیادی و انجام کنترل کیفی تستها نیز نیاز به اتاق تمیز داریم تا سلولها در شرایط کاملا ایمن به بدن فرد گیرنده تزریق شوند. میزان دز سلول نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. باید معلوم کنیم این سلولها از چه طریق، چگونه و با چه میزان دزی باید به بیمار تزریق شوند.
وی خاطرنشان کرد: شناخت فیزیولوژیکی بیمار، درجه و شدت بیماری نیز برای تزریق سلولهای بنیادی اهمیت زیادی دارد. هر بیماری شرایط لازم برای استفاده از سلولهای بنیادی را ندارد.
کاظم نژاد به منابع سلولهای بنیادی اشاره کرد و در این خصوص گفت: هم اکنون سلولهای بنیادی از مغز استخوان، خون محیطی، بند ناف و بافت چربی و خون قاعدگی برای درمان بیماریها گرفته میشود. هرچند مغز استخوان از سلولهای مزانشیمی خوبی برخوردار هستند، اما برای دسترسی از این منبع باید از روش تهاجمی استفاده کنیم که خیلی آسان نیست و بیمار باید درد و رنج زیادی متحمل شود. بافت چربی نیز چنین شرایطی را دارد. همچنین تنها یکبار شانس نمونه گیری از سلولهای بند ناف خون وجود دارد، اما در هر بار عادت ماهیانه میتوان سلولهای بنیادی خون قاعدگی را جمع آوری کرد و امکان تکرار و تکثیر آن وجود دارد. نیاز به روش تهاجمی نیز ندارد به همین دلیل ما برای درمان ناباروری، تمرکز اصلی مان را روی این منبع از سلولهای بنیادی گذاشته ایم.
به گفته وی، هم اکنون گروه مهندسی بافت پژوهشگاه ابن سینا با استفاده از سلولهای بنیادی خون قاعدگی برای درمان نازایی ۲ دسته از زنانی که دارای کاهش ذخیره تخمدان یا نارسایی تخمدان هستند، مطالعات بالینی انجام داده که خوشبختانه نتایج مطلوب و خوبی هم در این زمینه کسب کرده است.
دکتر سیمین ظفردوست، متخصص جراحی زنان و زایمان و عضو هیات علمی مرکز درمان ناباروری ابن سینا نیز در این نشست خبری گفت: تمامی خانمها از دوران نوزادی با ذخیره ثابت تخمدانی متولد میشوند که با گذشت زمان این میزان ذخیره کاهش مییابد و در سن ۴۷ تا ۵۰ سالگی پس از اتمام این ذخیره به سن یائسگی میرسند.
وی افزود: کاهش ذخیره تخمدان از جمله مهمترین دلایل ناباروری در زنان است. اغلب زنانی که ذخیره تخمدان شان کاهش یافته است جواب مطلوبی به درمانها نمیدهند بنابراین ۸۰ درصد این افراد به علت کاهش تعداد و کیفیت تخمک هایشان باید از روش تخمک اهدایی استفاده کنند که اغلب تمایلی به انجام این کار ندارند.
وی یادآورشد: هم اکنون روشهای مختلف و استفاده از داروهای کمکی برای درمان این افراد مطرح است، اما متاسفانه این روشهای درمانی نتوانسته اند پاسخگو باشند. امروزه سلول درمانی از روشهای نوین دنیاست که برای درمان ناباروری مطرح شده است.
وی اظهارداشت: پژوهشگاه ابن سینا ۴ سال پیش برای اولین بار در دنیا توانست با استفاده از سلولهای بنیادی خون قاعدگی و با انتخاب ۱۵ تا ۲۰ بیماری مطالعاتی در این زمینه انجام دهد. هدف از این مطالعه ایمن بودن و تاثیر میزان بارداری بود.
وی گفت: خوشخبختانه هم اکنون نتایج خیلی خوبی از این مطالعه بدست آورده ایم به طوری که ۲۵ درصد این افراد پس از تزریق سلولهای بنیادی، بارداری خود به خودی داشته اند. این روش عارضه کوتاه مدت و بلند مدتی نیز به همراه نداشت.
دکتر ناصر امیرجنتی، جراح و متخصص اورولوژی و ناباروری مردان و مسئول کلینیک مردان مرکز درمان ابن سینا نیز در این نشست خبری گفت: در حال حاضر جدیترین مشکل در بحث ناباروری مردان مساله فقدان اسپرم است. پزشک معالج ابتدا برای رفع این مشکل با استفاده از روشهای درمانی اقدام به پیدا کردن اسپرم کرده یا از روشهای کمک باروری استفاده میکند. اگرچنانچه اسپرم پیدا نشود، ختم درمان اعلام خواهد شد و در نهایت به آنها استفاده از اسپرم اهدایی پیشنهاد میشود.
وی افزود: طبیعتا بسیاری از این افراد چشم امید به روشهای درمانی مانند سلول درمانی دارند و پیشنهاد استفاده از اسپرم اهدایی را نمیپذیرند.
وی اظهارداشت: مسلما خط اول درمان مساله ناتوانی جنسی نیز دارو درمانی و تغییر سبک زندگی است، اما برخی از بیماران دیابتی یا قلبی و عروقی و. به دلیل شرایط خاص و ویژه شان قادر به تغییر سبک زندگی شان نیستند بنابراین سلول درمانی برای این افراد نیز میتواند بسیار کمک کننده باشد.
وی خاطرنشان کرد: بحث درمان ناباروری مردان با استفاده از سلولهای بنیادی، کاملا جدید است. این طرح از ۲ سال پیش در این پژوهشگاه آغاز شده و مراحل نمونههای تجربی اش را سپری میکند و هنوز به مرحله کلینیکال نرسیده است.
گفتنی است، سمینار کاربرد سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی در درمان ناباروری با محورهای «جایگاه کنونی سلول درمانی در حوزه درمان ناباروری زنان»، «پیشرفت سلولهای بنیادی در درمان ناباروری مردان»، «تازهها و کاربرد مهندسی بافت در درمان ناباروری» و «نقش بانک سلولی در درمان ناباروری» ۱۴ و ۱۵ مرداد برگزاری میشود.