انجام بازی‌های صفحه‌ای زوال عقل را از شما دور میکند!

به گزارش مجله خبری نگار/شهرآرانیوز، بازی‌های تخته‌ای در دهه گذشته بازگشت چشمگیری در میان مردم داشته‌اند، و محققان در حال کشف این موضوع هستند که آیا این بازی‌ها در کنار سرگرم‌کننده بودن، ممکن است به مغز ما نیز، به ویژه با افزایش سن، سود برسانند؟

بازار جهانی بازی‌های صفحه‌ای ارزش تخمینی ۱۸.۵۳ میلیارد دلار دارد و پیش‌بینی می‌شود از سال ۲۰۲۵ تا ۲۰۲۹، رشدی تا ۵.۱۷ میلیارد دلار نیز داشته باشد. بازی‌های کلاسیک مانند شطرنج، مونوپولی و گو همچنان محبوب هستند و اکنون بازی‌های مدرن مورد علاقه مانند «تیکت تو راید»، «همه‌گیری» و «بال‌های باز» نیز به آنها اضافه شده‌اند. اگر فکر می‌کنید کسی را برای بازی کردن ندارید، مشکلی نیست. کافه بازی‌ها مکانی برای صرف خوراکی و نوشیدنی، معاشرت و بازی در خارج از خانه را ارائه می‌دهند.

این‌گونه بازی‌ها از دوران باستان وجود داشته و افراد را سرگرم می‌کرده‌اند، مثلاً بازی «سِنِت» یک بازی صفحه‌ای است که توسط مصریان انجام می‌شد، و به حدود ۳۱۰۰ سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد.

انجام بازی‌های صفحه‌ای با شناخت بالاتر، بهبود کیفیت زندگی و کاهش خطر ابتلا به زوال عقل برای افراد مسن‌تر مرتبط بوده است. کارشناسان فکر می‌کنند برخی از این اثرات را می‌توان با ماهیت اجتماعی آنها توضیح داد. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که بازی رو در رو ممکن است مزیت بیشتری نسبت به بازی انفرادی داشته باشد. تصور می‌شود فعالیت‌های تفریحی تحریک‌کننده مانند بازی‌های صفحه‌ای می‌تواند ذخیره شناختی، توانایی مغز برای عملکرد با وجود پیری و جلوگیری از آسیب یا بیماری را افزایش دهد.

کارلا سوزا، محقق بازی در مرکز تحقیقات ارتباطات کاربردی، فرهنگ و فناوری‌های جدید (CICANT) در دانشگاه لوسوفونا، کی‌گوید: «حتی برای بازی‌های صفحه‌ای ساده، در این فرآیند درک سیستم بازی که چیزی از شناخت شما می‌خواهد، پیچیدگی خاصی وجود دارد. بازی‌های دستی، به طور کلی، بسیار اجتماعی‌تر از بازی‌های دیجیتال هستند.»

بازی‌های صفحه‌ای و بهبود مغز

تحقیقات دو دهه گذشته، پیوند‌های معناداری بین بازی‌های تخته‌ای و بهبود‌های مرتبط با مغز پیدا کرده است.

در یک مطالعه، از بین ۱۷ فعالیت شناختی و جسمی، تنها انجام بازی‌های صفحه‌ای، مطالعه و نواختن آلات موسیقی با کاهش خطر ابتلا به زوال عقل در بزرگسالان بالای ۷۵ سال مرتبط بود.

در مطالعه دیگری روی افراد ۶۵ سال و بالاتر، بازیکنان بازی‌های صفحه‌ای ۱۵ درصد کمتر از افراد غیربازیکن در معرض خطر زوال عقل، حتی پس از تعدیل عوامل مخدوش‌کننده مانند سن، جنسیت و تحصیلات بودند.

اخیراً، یک کارآزمایی تصادفی کنترل‌شده در سال ۲۰۲۵ نشان داد که گروهی از ساکنان خانه سالمندان که در جلسات بازی‌های صفحه‌ای دو بار در هفته که توسط متخصصان آموزش‌دیده تسهیل می‌شد، شرکت می‌کردند، بهبود‌هایی در عملکرد شناختی، در زمینه‌های مهارتی مانند درک، حافظه و توجه نشان دادند، در حالی که گروه کنترل چنین بهبودی نداشتند.

افزایش کیفیت زندگی

ساکنان خانه سالمندان همچنین افزایش کیفیت زندگی را نشان دادند و افزایش در ابعاد رفاه عاطفی، روابط بین فردی، توسعه فردی و شمول اجتماعی گزارش شد. فدریکو امانوئل پوزی، متخصص مغز و اعصاب بالینی در کلینیک حافظه Fondazione IRCCS در سن جراردو دی تینتوری، می‌گوید: «ارزشی که من در بازی‌های صفحه‌ای در سالمندان می‌بینم با ارزشی که بازی‌های صفحه‌ای در جوانان دارند متفاوت است. در جوانان، آنها می‌توانند از طریق تشخیص الگو و سایر مهارت‌ها به رشد مغز کمک کنند، اما در سالمندان، ارزش بازی‌ها بیشتر به تعامل اجتماعی مرتبط است.»

پوزی و همکارانش در سال ۲۰۲۳ متاآنالیزی از ۱۵ مطالعه انجام دادند که چندین مزیت شناختی بازی‌های صفحه‌ای سنتی مانند شطرنج، گو و ماژونگ را نشان داد. این مطالعات شامل شرکت‌کنندگانی بالای ۶۰ سال بود که در معرض خطر یا مبتلا به زوال عقل بودند و در یک مداخله مبتنی بر بازی صفحه‌ای شرکت کردند که از سه تا شش ماه به طول انجامید.

این متاآنالیز نشان داد که بازی‌های صفحه‌ای، همانطور که توسط آزمون‌های ارزیابی شناختی که حافظه، توجه، تمرکز و سایر مهارت‌ها را ارزیابی می‌کنند، اندازه‌گیری شده است، عملکرد ذهنی را بهبود می‌بخشند. طبق مقیاس کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی، بازیکنان شطرنج از بهبود کیفیت زندگی خود خبر دادند، در حالی که بازیکنان ماژونگ کاهش علائم افسردگی را تجربه کردند.

پوزی می‌گوید: «در نهایت، ما می‌خواهیم فضا‌ها و فعالیت‌هایی را پیدا کنیم که در آنها افراد مسن احساس کنند زندگی‌شان لذت‌بخش و معنادار استف و اگر رویکردی وجود داشته باشد که هم از نظر شناختی و هم از نظر اجتماعی جذاب باشد، مانند بازی‌های صفحه‌ای، آنگاه ما یک بازی برد-برد خواهیم داشت.»

خورخه مویاهیگراس، استاد روانشناسی دانشگاه لیدا معتقد است: «شگفت‌انگیزترین چیز هنگام بازی با بازی‌های صفحه‌ای این است که در حال معاشرت هستید؛ و در این دوران، که یکی از بزرگترین مشکلات سالمندان تنهایی است، بازی‌های صفحه‌ای می‌توانند راه خوبی برای احساس تنهایی نکردن باشند.»

چگونه بازی‌های صفحه‌ای را شروع کنیم؟

بازی‌ها از زمان مونوپولی و اسکربل راه درازی را پیموده‌اند. بازی‌های صفحه‌ای مدرن از بازی‌های استراتژیک گرفته تا بازی‌های شانسی، با تم‌های متنوع مانند پرنده‌نگری، زامبی‌ها و راه‌آهن بسیار متنوع هستند. بازی‌های صفحه‌ای معروف به آمریکایی که البته بر خلاف نامش می‌تواند ساخت هر کشوری باشد، معمولاً داستان قوی دارند و اغلب از طریق پرتاب تاس به تصادفی بودن متکی هستند. از سوی دیگر، بازی‌های اروپایی بر تصمیم‌گیری استراتژیک و برنامه‌ریزی بلندمدت تأکید دارند. مویاهیگوئراس می‌گوید: «اگر بخواهم مغزم به بالاترین حد درگیر شود، یک بازی اروپایی انجام می‌دهم.»

اگر مدتی است که بازی‌های صفه‌ای انجام نداده‌اید، با بازی‌هایی که در کودکی انجام می‌دادید شروع کنید.

به جای بازی مجازی، حضوری بازی کنید. تحقیقات نشان می‌دهد که بازی رو در رو در مقایسه با بازی مجازی با تقویت بیشتر مغز مرتبط است. پوزی می‌گوید: «مؤلفه اجتماعی امری اساسی است.» با پیشنهاد یک بازی کم‌ریسک به خانواده و دوستان به عنوان یک مراسم هفتگی یا ماهانه شروع کنید.

دایره بازی خود را گسترش دهید. اگر می‌خواهید فراتر از شبکه موجود خود فعالیت کنید، یک باشگاه، فروشگاه یا کافه بازی پیدا کنید. سوزا، که تحقیقات اولیه‌اش نشان می‌دهد که جامعه بازی‌های صفحه‌ای فراگیر و پذیرای گروه‌های متنوعی از مردم است، می‌گوید: «من به فروشگاه بازی‌های صفحه‌ای محلی خود می‌رفتم، گاهی اوقات می‌توانید در آنجا نیز بازی کنید، و کافه‌های بازی‌ها نیز مکان‌های بسیار خوبی برای ملاقات با مردم هستند.»

پوزی اخیراً مطالعه‌ای را رهبری کرد که گروه‌هایی از بزرگسالان مسن را برای درس‌های بازی‌های صفحه‌ای گرد هم آورد و شرکت‌کنندگان آنقدر از تجربه خود لذت بردند که حتی پس از پایان مطالعه، به ملاقات خود ادامه دادند.

او گفت: «از آنجایی که ما در ایتالیا هستیم، می‌توانم به شما بگویم که آن گروه‌های مطالعه به «گروه‌های درست کردن و خوردن پیتزا» تبدیل شدند. آنها چت گروهی داشتند و دائماً با هم پیتزا درست می‌کردند. به‌خصوص در سالمندان، یک اپیدمی تنهایی وجود دارد و نکته‌ی اصلی این است که بازی‌های رومیزی می‌توانند سلامت را افزایش دهند و باعث شوند افراد احساس بهتری داشته باشند.»